Katalog

Teknohaber REKOR BUYUKLUKTEKIPIL Guınness Dunya Rekoruna göre 13 760 adet şarı edılebılır nıkel kadmıyum pılın bır araya getırılmesıyle oluşan 1300 tonluk pıl dunyanın en guçlu pılı Battery Energy Storage System'ın (Pıl Enerjısı Depolama Sıstemı) baş harflennden oluşan BESS sozcuğu ıle tanımlanan devasa ener\ı deposu, Fransa'da Bdgnolet'tekı pıl uretıcısı Saft tarafından yerel şebekeyı guçlendırmek amacıyla Alaska, Faırbanks'e, yerleştınldı Sı caklığın eksı 50 deıecenın altında seyrettığı bolgede elektnk kesıntısı, kasabada yaşayan 90 bın kışının yaşamını tehlıkeye atacak kadar buyuk bır sorun oluşturuyor BESS, bır felaket yaşanmaması ıçın 15 dakıkalık bır sure ıçın 27 megamtt enerji sağlıyor Kaldı kı bu sure, elektnk şırketının jeneratoru devreye sokmasına yetıyor Bundan oncekı en buyuk pıl, Sabana Llana'dakı Puerto Rıco Elektnk Şebekesı'ne 15 dakıka boyunca 21 megawatt enerjı sağlıyordu Doğa Meger soyu tükenmemiş... Geçen günlerde kuş gözlemcileri çok önemli bir keşifte bulundular. Soyunun tükendiğinden kuşkulandıkları fildişi gagalı ağaçkakanının, Arkansas'taki Cache River Ulusal Vahşi Yaşam Parkı'nda birkaç kez göriilmesi büyük sevinç yarattı. gagalı ağaçkakanının yalnızca goruntu!>u bıle kuş bılımcılerının heyecanlanmasına, Amerıkan Içışlerı Bakanlığının ıse kuşların yaşam dlanlarının koruma altına dhnması ıçın 10 mılyon dolarlık bır fon tahsıs etmesıne yol açtı Kuş gozlemcılerının onlarca yıldır artık goremeyeceklerı kuşkusuna kapıldıkları f fildışı gagalı ağaçkakan, son 15 aydır tam 7 kez Ar kansas'takı Cache Rıver Ulusal Parkı'nda goruldu "Gozlemcılerımızın tumunun aynı kuşu gormuş olma olasılığını da gozardı edemeyız" dıye konuşan kuş uzmanları, "Her durumda kuşların soyunun tukenmemış oldugunu gormek bızlerı çok sevındırdı' dıyor Amerıkan Içışlerı Bakanı Gale Norton, butun kuş meraklılarının parka hucum ederek, kuşlan sevgılerıyle oldurmemelerı' yonunde uyardı HİBRİT TAŞITLARDA SERİ SİSTEM Elektrıklı hıbrıt taşıtlar ABD'de her geçen gun bıraz daha populer oluyor Ancak hukumete bağlı çalışan Çevre Koruma Ajansı (EPA) bu araçların ktıllandığı sıstemın doğru olmadığını ılerı suruyor Suruculerın pek çoğu "paralel" sıstemler kullanan hıbrıtler satın alıyor Bu araçlarda tekerlekler gucunu pılden alan motorlar tarafından donduruluyor Bu arada konvansıyonel yakıt motoru, pıllerın enerjısı tukenmeye yuz tuttuğu zaman devreye gırıyor EPA ıse "sen" sıstemın daha lyı bır tercıh olduğu kanısında Ajans, bu amaçla hıbrıt bır araç ıçın yenı bır kontrol sıstemı gelıştırmış Bu sıstemde, tekerleklerı yıne gucunu pıllerden alan bır elektnk motoru donduruyor Ancak bu motor, yakıt motoru tarafından sureklı olarak dolduruluyor Burada krıtık olan ışlem, yakıt motorunun pılın sıfırlanmaması ıçın sureklı olarak çalışır durumda kalması Sürü davranışlarının gizi aydınlanıyor Kuş, balık ve böcek sürülerinin aynı anda nasıl hareket ettikleri, nasıl bir araya geldikleri, birbirlerinden nasıl ayrıldıklan veya birbirleriyle nasıl haberleştikleri konusu üzerinde araştırmalar yapan bilim adamlan, sürünün içindeki birkaç gü'çlii bireyin siirüyü yönlendirdiğini ortaya çıkarttı. rınceton Unıversıtesı'nden bıyolog Simon Levin'ın lıderlığınde araştırmalarını surduren bı lım adamları, bır bılgısayar modelınden yararlanarak, suru davranışlarındakı senkronızasyonda haberleşmenın hıçbır rolu olmadığı sonucunu çıkarttılar Eşgudum ıçın gereklı olan tek şey, sürünun ıçındekı bazı bıreylerın belırlı bır yon ıçın guçlu bır tercıh ortaya koymaları Bu bıreylerden bın, herhangı bır yone donduğu zaman herkes aynı yone donuyor Eğer kımse kendısı ıle bırlıkte donmez ıse, soz konusu lıder suruye gerı donerek ızleyıcı rolune soyunuyor SU ŞEBEKESİNDEKİ SIZINTILARI TESPİTETMEK Tamır ekıplerı su şebekesının yeraltındakı borulanndakı bır sızıntının önemlı olup olmadığını anlamak ıçın çoğunlukla yolları kazmak zorunda kalırlar Gloucestershıre, Badmınton'da merkezı bulunan Metrıka ısımlı Ingılız şırketı, yolları kazmaya gerek kalmadan bu sızıntıları tespıt etmeye yarayan yenı bır yontem gelıştırdı Islak bölgenın bulunduğu toprağa bır akselerometre (ıvme olçer) yerleştırıldığı zaman muhendısler, su akıntısının yol açtığı tıtreşımlen tespıt edebılecek Tıtreşımlerın kuvvetı, suyun kaçma hızı ıle doğru orantılı olduğu ıçın, sızıntının şıddetı hakkında bılgı sahıbı olmak kolaylaşacak Trafığın neden olduğu tıtreşımlen yok etmek ıçın olçumler, sık aralıklarla alınacak P SAHTECİLİĞE KARŞINADİR ELEMENTLERDEN ÖNLEM Bankalar ve pasaport daırelerı kağıt paraları ve belgelen nadır bulunan bır element ıle karıştırarak sahtecılığı onlemeye çalışıyor Vıctona, Craıgıeburn'dakı Securency ısımlı Avustralya şırketı, ytterbıum ve thulıum gıbı ıkı az bulunan ıkı elementten yararlanarak sahte para basmak ve sahte evrak duzenlemek gıbı yasadışı eylemlerı tespıt etmeye yarayan yenı bır teknık gelıştırdıler Bu teknıkte kağıt para ve belgelerın ıçıne sıkıştınlarak yerleştırılen ınce bır polıpropılen tabaka, ytterbıum ve thulıum ıle harmanlanıyor Bu elementler kızılötesı ışığı emıyor ve bunları görulebılır ışık olarak gerı yansıtıyor Böylece belge ve kağıt paralar kırmızı bır lazer ıle tarandığı zaman parlıyor Her element gızlı tutulan bir oran dahılınde karıştırıldığı ıçın, saçtıkları ışık ancak bır ışık sensoru tarafından kontrol edılebılıyor Araştırma gurubundan Iain Couzin tarafından gelıştırılen bılgısayar modelı, oşınografik ve atmosferık verı toplanmasındd kullanılan robot surulerının yonlendırılmesı ıçın gereklı olan sıstemlere kaynak oluşturacak Levın, ayrıca bu bulguların, ınsanların toplu davranışlarının altında yatan nedenlerı daha ıyı anlamamıza da yardımcı olacağını umuyor Levın bu konuda şoyle konuşuyor "Insanların spesıfık bır hedefe doğru yonelmelerı ıçın birkaç guçlu kışının varlığı yetıyor. Bunlar tum kalabalığın dınamığını ele geçırmeyı başaran bıreylerdır" Mercanların akibeti köpekbalıklarına bağlı alıfornıya, San Dıego'dakı Scrıpps Oşınografı Enstıtusu'nden Enric Sala ve meslektaşlarının gelıştırdığı modele ğore, buyuk balıkların azalması hanı balığı gıbı daha kuçuk balıkların çoğalmasına ve bunun sonucunda papağan balığı gıbı yosun ıle beslenen balıkların azalmasına yol açıyor Butun bunların sonucunda mercan kayalıkları hastalık, kırlılık ve kuresel ısınma gıbı nedenlere bağlı olarak zarar goruyor K Kanyib Denizi'ndeki yiyecek rincirini araştmnak için olttştorulan bir modelde, köpekbalıklannm mercan kayalıtiannm sağlığı için yaşamsal bir öneme sahip olduğu anlaşıldı. A TILMASIGEREKTİĞIZAMANI BİLEN AMELİYATALETLERİ Amelıyatlarda kullanılan aletler, belırlı sayıda ısıl sterılızasyon ışlemınden geçtıkten sonra atılmalıdır Gorevlıler her sefennde aletlerı tek tek ışaretlemeyı unuttukları ıçın bazı aletler gereğınden uzun kullanılabılıyor Bu soruna çozum olarak Ingıltere Wıltshıre'dakı Ross Electromedıcal ısımlı şırket kendı kendını ışaretleyen bır etıket gelıştırdı Cıhazların uzerıne ılıştınlen etıketler kuçuk bırplastık cep saatıne benzıyor Saatın ıçındekı yaylı bır sıstem her stenlızasyonda bır derece ılerı gıderek cıhazın kaç kez mıkroplardan arındırıldığını gosterıyor Saat onceden belırlenen bolgeyı gosterdığı zaman aletın atılma zamanının gelmış olduğu anlaşılıyor nn arasında yosun ıle beslenen turler de vardı 1982 yılında salgın bır hastalık denızkestanelerını sılıp supurdu Butun bu gelışmelerın sonucunda yosunlar çoğalmaya başladı Kopekbalıklannın varlığı, mercanların yenıden eskı parlak donemlerıne kavuşmalarını sağlayabılır Sala bu konuda şoyle konuşuyor "Kopekbalıkları gıbı buyuk bahklar, sıstemın devamı ıçın çok onemlıdır Kopekbalıklarını korumak ıçın bazı bolgelerde avlan manın yasaklanması gerekır" Duzenleyen Reyhan Oksay Bu çalışmaya gore kopekbalıklannın zamanla sayılarının azalması, yosun ıstılası altındakı Karayıblerdekı mercanların yok olmasına yol açıyor Birkaç 10 yıl once Karayıblerde başlatılan aşırı avlanma, balık turlerının tumunun azalmasıyla sonuçlandı Bunla950/2 4 Hazıran 2005