Katalog

Depreme HazırlıkMühendislik Zeytinburnu ve Bakırköy Projeleri Kademeli risk değerlendirme yönteminin birinci kademesinde Zeytinburnu'ndaki 16.030 binanın tiimii, önceden eğitilmiş ekiplerin uyguladığı sokaktan tarama sistemi ile incelendi. Her bina için derlenen bilgiler değerlendirildi ve 3.256 binanın depremde yüksek hasar riskine sahip olabileceği anlaşıldı. Istanbul'da deprem riskini azaltacak, muhtemel can kayıplarını en aza indirecek çözümleri geliştirmek hiç de zor değil. Ancak bu çözümlerin uygulanması için hükümetin kesin desteği ve kararlılığı gerek. Bir Istanbul Deprem Yasası pek çok engelin aşılması için zorunlu. Haluk Sucuoğlu (*) İSTANBUL'DA DEPREM HAZIRLIKLARI: verıyor, tehlıkelı bınaların guçlendmlmesı yerıne bu bınaların yogun olarak bulundugu ada ve parsellerın yıkılıp planlanarak yenıden yapılmasını amaçlıyor Bakırkoy projesı ıse deprem rıskı yuksek olan tıpık bınalar için gerek guvenlık, gerek ekonomık, gerekse sosyal bakımlardan en uygun olan guçlendırme yontemlerının gelıştırılmesını hedeflıyor Her ıkı projenın başansı ıçın de Istanbul halkının bılgılendırılmesı ve aktıf katılımının sağlanması son derece onemh Ne var kı bu çalışmalar hakkında kamuoyunu bılgılendırme çabası yok Bu yazının amacı ılk adımın atılması Zeytinburnu: Pilot uygulama Istanbul Buyukşehır Beledıyesı pı lot uygulama alanı olarak Zeytinburnu ılçesını seçtı ve Zeytinburnu pılot uygulama projesı 2004 yılı başında başladı Kasım 2004'te muhendıslık çalışmalarının ılk sonuçları elde edıldı Bu çalışmalarda Zeytinburnu zemın ve deprem tehlıke harıtaları esas alındı Bınaların deprem rısklerınm belırlenmesı ıçın gelıştırılen rısk belırleme yontemlerı Istanbul Buyukşehır Beledıyesı'ne bağh BIMTAŞ fırması tarafından tum bınalara uygulandı Zeytınburnu'nda yaklaşık 16 000 konut ve ışyerı bınası var ve bu bınalarda 240 000 kışı barınıyor JICA raporu bu yuk Istanbul depremınde Zeytınburnu'nda 2 600 binanın yıkılacağını veya ağır hasar goreceğını, bunun sonucunda 1,600 kışının oleceğını ve 6 800 kışının ağır yaralanacağını tahmın edıyor Bu rakamlar elbette Zeytinburnu genelınde yapılan global tahmınler ve bırçok basıt varsayımlara dayanıyor 2 600 rısklı bına gbunda tekıl olarak hangı bınaların oldugu da bellı degıl Zeytınbur nu pılot projesı muhendıslık çalışmaları nın temel amacı oncelıkle Istanbul depre mı sırasında Zeytınburnu'nda yıkılma ve can kaybına neden olma olasılığı çok yuksek olan bınaların adreslerını tesbıt etmek Can kayıplannın onlenmesı ıçın alı nacak tedbırlere ancak bu tehlıkelı bınaların belırlenmesınden sonra karar venlebılecek Okullar, hastaneler ve onemlı kamu bınaları bu ıncelemenın dışında tutuldu, zıra bu tur bınalar paralel olarak Bayındırhk ve Iskân Bakanlığı tarafından yurutulen dığer projeler kapsamında ıncelenıyor ve gereklı olanlar guçlendırme programına ahnıyor Ancak uygulamalar henüz oldukça yetersız düzeyde Kademeli nsk değerlendirme yontemının bırıncı kademesınde Zeytinburnu'ndaki 16 030 binanın tumu, onceden eğıtılmış ekıplenn uyguladığı sokaktan tarama sıstemı ıle incelendi Her bına ıçın derlenen zemın durumu, deprem tehlıkesı, kat sayısı, bına ınşaat kahtesı, yumuşak kat ve dığer duzensızlıklerın yarattığı zayıflıklar bırlıkte değerlendirildi ve 3,256 binanın depremde yuksek hasar rıskıne sahıp olabıleceğı anlaşıldı Bu sonuç bırıncı kademe sınavın HAZIRLIK PROJELERÎ 1. Istanbul Deprem Masterplanı JICA kayıp tahmını projesı, beklenen Istanbul depremınde meydana gelebılecek kayıplann kabul edılemez duzeyde olduğunu ortaya çıkardı Bunun uzerı ne Istanbul Buyukşehır Beledıyesı 2003 yılında "Istanbul Deprem Masterplanı' çalışmalarını başlattı Dort unıversıtenın (ODTU, ITU, YTU, Boğazıçı) hazırladığı ve 2003 sonunda tamamladığı Masterplan'da Istanbul'da mevcut deprem rısklerının azalülması ıçın uygulanması gereklı yontemler alternatıflı olarak gelıştırıldı Masterplan deprem nskJennın yapı ölçeğınde behrlenmesını sağlayan mühendıslık yontemlennı, ekonomık olarak uygulanabılır yapı guçlendırme teknıklennı, kentsel donuşum ve yenılemeyı ıçeren planlama yontemlennı, fınansman modellerını, halkın bılgılendırılmesı ve toplum kaülımı yontemlennı butünlük ıçerısınde açıklayan kapsamlı bır yol harıtasıdır Masteplan'da onenlen çeşıtlı yontemlerın Istanbul'un tümüne uygulanır duruma gelmesı ıçın ınce ayarlannın pılot uygulamalarla yapılması, kalıbre edılmesı ongöruldü İ. stanbul halkı deprem konusunda kenI dısını çaresız hıssedıyor Neredeyse Akaderıne teslım olmuş durumda En ıyımser beklentı depremın olabıldığınce geç olması Zıra gerek Istanbul halkı, gerekse ılçe beledıyelerı bılıyorlar kı kendı ımkanları ıle bır çozum uretmelerı mumkun değıl Buyukşehır Beledıyesı'nın ve merkezı hukumetın cıddı ve kararlı desteğıne ıhtıyaçları var Ancak 1999 Marmara depremınden bugune kadar geçen beş yılı aşkın surede ortaya konan kapsamlı ve ınandırıcı bır depreme hazırlık eylemı yok Buyukşehır Beledıyesı'nın ıyı nıyetlı bırçok tasansı var, ama bır turlu bunları bıf butun olarak organıze edemıyor Bazı projeler başlattı, ancak proje sonuçlarının uygulanmasına yonehk olarak somut eylemler ortaya koyamıyor Hukumet ıse muhtemelen deprem tehlıkesının azaltılmasını kendısıne prım kazandıran bır ıcraat olarak gormuyor, olu bır yatırım olarak değerlendınyor Bır yerlerde deprem olmadıkça bu konunun hukumetın gundemınde yerı bıle yok. Ilk kez yapılan 2004 Deprem Şurası'nda İstanbul depremıne hazırlık ıle ılgılı bır tek karar alınmadı Bu durum, depreme hazırlık olarak sadece ceset torbaları dıkıldığı soylentılerının haklılık kazanmasına ve Istanbul'da yaşayanların karamsarlığının, ınançsızlığının daha da artmasına yol açıyor Buraya kadar ozetlenen bardağın boş olan kısmı Halbukı geçmışte yaşananlardan bılıyoruz kı, en karamsar deprem tablosunda bıle ağır hasar goren ve ya yıkılan bınalann oranı yuzde onun (% 10), can kayıpları yuzde bırın (% 1) altında kalıyor Can kayıplarını ıyıce azaltacak teknık uygulama yontemlerının neler olduğunu ve bunların malıyetının Turkı ye'nın kendı ımkanları ıle rahatlıkla karşılanabıleceğını de bılıyoruz Yanı bardağın dolu olan kısmı esasında yandan çok fazla Ancak geçen beş yılda devletın organıze ve kararlı bır et kınlık ortaya koyamamış olması, tehlıkelı bınalarda yaşayan ınsanların bıhm adına falcılık yapan kışılerın urkutmesı ıle kıfayetsız, denetımsız ve salt kar amaçlı fır malara mahkum edılmesı bardağın sadece boş olan kısmının gorunmesıne neden oluyor İKİ CİDDİ PROJE Halen Istanbul'da depreme hazırlık amacıyla yurutulen ıkı cıddı proje var Bırıncısı Buyukşehır Beledıyesı tarafından desteklenen Istanbul Deprem Masterplanı ve uzantısı olan Zeytinburnu pılot uygulaması Ikıncısı ıse Dunya Bankası tarafından desteklenen Bakırköy bına guçlendırme fizıbılıte projesı. Bınncı proje ağırlıklı olarak kentsel donuşum ve yenıleme kavramına oncehk KAYIP TAHMİNLERİ 1999 Marmara depremınden bır yıl sonra Japon Uluslararası işbırlığı Teşkılatı (JICA) Istanbul Buyukşehır Beledıyesı ıle bırlıkte çok önemlı bır "deprem kayıp tahmını" çalışması başlattı ve sonuçlarını 2002 yılında kapsamlı bır raporla açıkladı Bu çalışmada önce Marmara fayı üzerınde 1766 depremıne benzer 7 5 büyukluğunde bır senaryo depremı sanal olarak uretıldı Sanal depremın etkısı faydan uzaklık ve zemın özellıklerının ortalama değerlerı esas alınarak Istanbul'un tum mahallelerıne taşındı Daha sonra her mahalledekı yapı sayısı ve nutus göz önune alınarak ve geçmış depremyaklaşık 800 000 binanın 60 OOO'ınde ağır hasar veya topyekün gbçme meydana geleceğı, buna bağlı olarak 63 000 can kaybı ve 120 000 ağır yaralanma olacağı hesaplandı Deprem zararlarının en fazla yoğunlaşacağı ılçelerın Adalar, Fatıh, Emınonu, Zeytinburnu, Bakırköy, Bahçelıevler Avcılar, Buyukçekmece, Bayrampaşa ve Gungören olacağı belırlendı Senaryo depremı ıçın yapılan kayıp tahmınlerınde bu ılçelerde ağır hasar görecek bınaların oranı yuzde 10'u, can kaybı oranı ıse yuzde bırı aşıyor Ancak sonuçlar ılçelerdekı her mahalle ıçın ortalama değerler olarak verılebıldığınden bıze sadece bır rısk sıralaması gösterıyor JICABeledıye çalışmasından bınaların teker teker rısk durumlarının anlamamız mumkun olamıyor 949/16 28 Mayıs 2005 lerdekı hasarcan kaybı ıstatıstıklerı kullanılarak kayıp tahmınlerı yapıldı Istanbul'da bulunan dan geçen dıger 12,774 binanın yeterlı deprem guvenlığıne sahıp olduğunu gos termıyor Sadece depremde yıkılarak can kaybına neden olma rısklerının duşuk ol duğunu soyluyor Ancak pek çoğunun çe şıtlı derecelerde hasar gormesı kaçınılmaz Ikıncı kademede 3,256 bınadan 3 030'unda bına ıçıne gırılerek bılgı toplandı, 226 bınaya ıse sahıplerınce ızın ve