Katalog

Ekim Ayında Gökyüzü TUTULMALAR Bu ay Guneş ve Ay tutulmaları var Bu ıkı gok olayından tam Ay tutul ması ulkemızden ızlenebılecek Tam Ay tutulması sırasında parlaklık yaklaşık + 1 kadır olacak, tutulmalar dışında Dolunay'ın parlaklığı ıse yaklaşık 12 7 kadır Buna gore tam Ay tutulmasının yaklaşık 14 kadır gıbı çok bu yuk bır sonukleşmeye neden oldugu (' gorulur Tutulmadakı bu parlaklık azalması çok buyuk değerdedır, bu değer orneğın, evrende en şıddetlı patlamalar gosteren gokcısımlerı arasında sayılan nova veya supernova turu yıldızlar 1 dakı parlaklık degışımlerı buyuklııgunde Ilk olarak M O 584 yılında Thales bır Guneş tululması zamanını onceden hesaplamıştır 14 Ekımde gerçekleşecek olan parçalı Cuneş tutulması ulkemızden ızlenemeyecek Yaklaşık 4 saat 10 dakıka surecek Meraklı okuyucular tutulmayı bu sayfada da verılen ılgılı mternet sıtelerınden ve yurdışı basından takıp edebılır Tam Ay tutulması: 28 Ekımde gerçek leşecek 03 05 30'te yarıgolge konısıne gırı yor Afrıka, Avrupa, Gronland, Antartıkadan ızlenecek 06 44 36 Tam tutulmanın bıtışı Okyanusu'nun doğusundan ızlenecek 07 53 42 Ay Golge konısınden ayrılıyor 09 02 42 Ay Yarıgolge konısınden ayrılıyor Zümrütten Akisler A M CelalŞengor ff" cak r *"# Fuat Sezgin'in Amacı 31 Ağustos 2004 Salı bu yıl evımde geçırdığım son gun olacaktı, zıra ertesı gun bır yıllık akademık gorevımı ustlenmek uzere Parıs'e gıdıyordum 0 son gun Sabah gazetesınde (yıl 19, sayı 6607 s 19) Hıncal Uluç Bey'ın SunayAkın'dan naklen anlattığı bır oykuyu okudum Kristof Kolomb, seyır deftennde Amerıka'ya ulaşmadan uç gun once bır tayfanın karaya uç gunluk yol kaldığını soyledığını anlatıyormuş "Bu adamın dını bızden değıldı, onun ıçın adınıyazmadım" dıyormuş Sayın Akın'ın bundan çıkarımı ıseada mın buyuk bır olasılıkla Turk olduğu1 Bu haber benı epey şaşırttı, zıra Kolomb'un seyır delterınıyıllar once dıkkatle okumuştum Hemen kutuphanemdekı nushalarını gozden geçırdım ama Sunay Akın 'ın anlattığı oykuye benzer tek satır yok Belkı ben bulamadım (Kolomb 'un soyledığı ıddıa edılen sozlerın hangı gun deftere gırıldığını soyleseydı, belkı bulabılırdım, ama epey arandım, defterde buyle bır kaydı bulamadım) Acaba dedım kendı kendı me, başarıya ve saygınlığa olan susamışlığımız bızı kendı uydurduğumuz öykulere ınanmaya mı zotluyor? Gerçek başanları uretıp, saygınlık kazanmak yerıne masal mı uretıyoruz? GEZEGENLER NEREDE? Durbun veya teleskopu olan okuyucular Uranus'u (parlaklığı +5 8 kadır) ay boyunca akşamları ve gece yarısı sonrasına ka dar yaklaşık altı saat surelığıne guneydogu dan ıtıbaren guneybatıya doğru yaklaşık 100 derecelık genış bır aralıkta Kova takım yıldızında (yıl boyunca bu takım yıldızda kalmak uzere) gorebılecek Yukseklığı ufuktan en fazla 38 derece olacak Neptun'un de (parlaklığı +7 9 kadır) Ekım ayı boyunca Uranus'e benzer şekılde akşam saatlerınden ıtıbaren gece yarısına kadar yaklaşık beş saat surelığıne guneydoğudan guneybatıya dogru yaklaşık 75 derecelık bır aralıkta Oğlak takım yıldızında (yıl boyunca da bu takım yıldızda kalmak uzere) gortılebılır Neptun ufuktan en fazla 32 derece yukseklıkte olacak Ekım ayında çıplak gozle kolay gorulebılecek parlak gezegenierm konumları aşağı da Venus, Ekım ayı boyunca Guneş'e yak laşacagından sabah saatlerınde gorulme suresı azalarak yaklaşık 2 5 saat surelığıne sırasıyla Aslaıı ve Başak takım yıldızlarında doğu tarafta ufuktan en fazla 38 derece yuk seklıkte ama gıderek alçalacak şekılde goru lecek Venus yaklaşık 4 1 kadır parlaklığı ıle gokyuzunde adeta ışıldayacak Durbun veya teleskopu olan okuyucular gezegenı ılk dordune yakın evrede gorecekler Mars, Guneş'e yakın olmasından dolayı ayın sonlarına dogru sabah saatlerınde Guneş doğmadan hemen once çok kısa surelığıne doğu tarafta Başak takım yıldızında ufuktan 13 derece yukseklıkte gorulecek Dolu naya yakın evrede bulunacak olan Mars'ın parlaklığı +17 kadır olacak 31 Ekım'de Mars, Başak takım yıldızının bırıncı parlak yıldızı Spıca'nın 3 derece kuzeymde buluna Jüpiter, Guneş'e yakın olduğu ılk gunlerde gorulemeyecek, fakat ay boyunca Gu neş'ten gıderek uzaklaşacagından sabahları Guneş doğmadan hemen once erken saatler de yaklaşık bır saat surelığıne Başak takım yıldızında1 7 kadır değışmeyen parlaklığı ıle doğuda gorulecek Jupıter ufuktan en fazla 22 derece yuksekte olacak Saturn, Ekım ayı boyunca Guneş'ten gıderek uzaklaşacagından oncelerı sabahları gozlenırken ay sonuna doğru gece yarısı da yaklaşık altı saat surelığıne doğu tarafta kuzeydoğudaıı ıtıbaren guneye doğru yaklaşık 100 derece gıbı genış bır aralıkta Ikızler ta kım yıldmnda (yıl boyunca bu takım yıldızda kalmak uzere) ufuktan en fazla 69 dereceye kadar gıttıkçe artan yukseklıkte ve +0 2 ıle 0 1 kadır parlaklık aralığında gorulecek Akşam Uranus Neptun Gece Uranus Neptun Saturn Sabah Venus Mars (2731) Jupıter (331) Saturn BİLİMTARİHİNİN AMACI Cassını uydusunun bu halkalı gezegenın ve en buyuk ayı Tıtan ın ılk kez en yakınından çekılmış ayrıntılı resımlerı ve bılgılendırmeler "http //saturn jpl nasa gov/ındex cfm" ınternet adresınde yenılenerek yer almaya devam edıyor HANGİ GEZEGEN NE ZAMAN? Ekım aymda akşam, gece ve sabaha doğru gorulebılecek gezegenler çızelgede ozetlendı Göktaşı Yağmuru, Avcı takım yıldızından 2 Ekım7 Kasım arasında yağan Orıonıdler ısımlı goktaşı yağmuru en yuksek sayıya 21 Ekım'de ulaşıyor saatte yaklaşık 20 goktaşı gorulebılır, yağmurlar dışında gece boyunca gorulebılecek goktaşı sayısı ıse sa dece 6 veya 7 kadardır Orıonıdlerın hızları sanıyede 66 kılometreye kadar ulaşır Bu goktaşı yağmurunu ızlemek ısteyen okuyu cular, ozellıkle 21 Ekım'de gece yarısından sonra guneydogu tarafta ufuktan yaklaşık 35 derece yukseklıktekı Avcı (Orıon) takım yıldızı bolgesıne bakabılırler Orıon takım yıldızı sabdlı haatlerıne kadar en fazla 37 dere ce yukseklıkte gokyuzunde ızlenebılır Bu yazıda kaynakça olarak kısmen "The Astronomıcal Almanac 2004 'den vararlanılmıştır Açık ve ışık kırlılığmden uzak bır gokyuzu dıleğıyle * Astronom Dr, İstanbul Oniversitesi Fen Fakültesı Astronomı ve Uzay Bılımlen Bölümü (esenoglu&ıstanbul. edu. tr) 914/5 25 Eylul 2004 Işte Fuat Sezgın Hoca 'nın geçen Hazıran Topkapı Sarayı 'nda açtığı Islam Bilimi ve Teknolojisi Sergısi, Turk ınsanına kendı kultur camıasının gerçek başanlarının bazılarını gostererek onu aşağılık kompleksınden kurtanp, masal yerıne gerçek başarı uretmeye ıtelemeğe dönuk Fuat Bey Türkıye'den 1960'da (147lık olarak) mecburen aynlmış Yurt dışında buyuk bılımsel başarılara ımza atmış, genış bır şöhret sahıbı olmuş Ancak tatmın olmamış Gerçek tatmını yurduna, ulusuna hızmet ederek bulabıleceğını soyluyor En buyuk amacı da Turkıye'de doğa bılımlennın ve muhendıslığın gelıştığını gormek Bunun da ancak çok lyı bır bılım tarıhı bılgısıyle olabıleceğını soyluyor "Bılım tarıhı ıkı amaca hızmet eder" dedı bana bır gun "Bırıncısı, ozellıkle gençlerın bılımın bugunku konumunu anlamalarına yardım ederek onlarda bılım sevgısı uyandınr, onları heveslendırır Ikıncısı de kendı kultur camıamızın da bır zamanlar dunya bılımını ılerleten buluşlar yapan ınsanlarla dolu olduğunu onlara gostererek bugunku gerılığımızın kulturumuzun ozellıklerınden değıl yalnızca o kulturu ve dunya kulturlerını tanımamaktan kaynaklanan bır cehaletten beslendığını gosterır Kendı kultur camıasını adam gıbı oğrenen genç, o camıadakı buyuk bılımcılere daha başka bır özenır" Fuat Hoca Turkıye'nın yobazlıktan çok çektığını, kendı neslının bunu çok tyı bıldığını soyluyor Yobazla mucadelenın onun elındekı sılahı ona karşı çevırmekle kazanılacağını anlatıyor Yanı kulturumuzu lyı tanımak yobazın onu çarpıtmasına ızın vermemek Sultanahmet'dekı kahvede bır gun sohbet ederken ortalıkta dolaşan kara çarşaflı kadınların onu nasıl uzduğunu gozlenmle gordum "Bunun dınde yerı yok1" deyıp duruyordu Fuat Hoca'nın Topkapı sarayında açtığı sergı 15 Ağustos'ta bıtecektı Kendısının ve Topkapı Sarayı Muzesı yönetımının aldığı mutlu bır kararla sergı daha ıkı ay orada kalacak 0 sergıyı mutlaka ve mutlaka gıdıp gorun Neler neleryok orada Alt katta, Buyuk Islâm coğrafyaclarının akıllara durgunluk verecek kadar kısa bır surede dunya harıtasını nasıl değıştırdıklerının belgelerı duruyor 0 muhteşem Ma'mun kuresı karşısında ınsan heyecanını bastıramıyor Bır onu duşunun bır de ondan beş yuzyıl sonra Almanya'da yapılan Martin Behaim'ın kuresını Behaım, Ma'mun harıtasından altı yüzyıl gerı Harıtanın hemen arkasında Şerıl alldrısı'nın Norman kralı Roger'a yaptığı ve gumuş uzerıne ışlenmış muhteşem dunya harıtasının kuçuk kopyası Onlann ılerısınde Islâm \eodezı ve coğrafya aletlerının enfes modellerı Karşı tarafta Dıyarbakır'da çalışmış elCezerı'nın muhteşem otomatlar kıtabı Yukarı kata çıkıyorsunuz Envaı çeşıt tıp ve dışçılık aletlerı sızı karşılıyor Galerıyı dolaştıkça hayretınız artıyor Bu kadar çok şey vardı da bız nıye oğrenemedık? Işte Fuat Hoca bu soruya cevap verıyor Doğa bılımlerını, doğa bılımlennın, muhendıslığın tarıhını öğrenın dıyor Hem çok keyıfalacak hem de dunyaya bakışınızı değıştıreceksınız Topkapı Sarayı da Fuat Bey'ın seçtığı kendı hazınelennı katmış sergıye Insan Ataturk'un Sarayı 1924'te koruma altına alarak Osmanlı'nın vıraneye dönuşturduğu kolleksıyonların kurtanlmasını sağlamasını şukranla anmadan edemıyor Yuce DahP 0 kadar ış ve sıkıntı arasında buna ne zaman vakıt buldun? Fuat Hoca'ya şukran borçluyuz 79 yaşındakı delıkanlı yılmadan bılgımızı, anlayışımızı arttırmağa çalışıyor Topkapı Sarayı'nın mahır mudıresı Dr Filiz Çağman'a da sonsuz teşekkurler lyı kı varlar TOPKAPI SARAYINDASERGİ