Katalog

ToplumKültür PolitikBiMm Genişleme kuramı sorgulanıyor vrenbilıınm en güvenılir kuramlarından biri olan genişleme kuramıııın gerçeği ne denli yansıttığı konusunda kuşkular belırdi. Geçen hafta Big Bang'in "yankı"sını birbirinden bağıııısız olarak inceleyen ıki ayrı grubun elde ettiği sonuçlar, genişleme kuramını açıklamakta yetersız kalıyor. (ienışleme kuramına göre Big Bang'i son derece hızlı bir genışleme dönemi izledi. Böylece bu kuramın doğruluğundan kuşkulananların sayısı biraz daha artmış oldu. Aykut Göker E Big Bang'den artakalan, arka plan mikrodalga radyasyonunu ölçen NASA'nın V M P (VVilkinsan MicrowaV A ve Anisotropy Probe) uzay gözlemevi sözcüsü David Spergel "'Bu, genişleme kunusunda bazı şeylerin yanlış olduğuna ilişkin elde edilen ilk ipucu" diyor. Genişleme kuramına göre üssel (eksponensiyel) genişleme dnnemi, erken evrendeki enerji yoğunluğundaki kuantum dalgalanmalarını büyüttü. Böylece bugün gördüğümüz madde kuıneleri yaratıldı. 1992'de COBE uydusu yardımıyla gerçekleştirilen bir dizı kozmolojık deney bu kuramı destekler nitelikteydi. Ancak geçen hafta gökyüzünün sıcaklığını ölçmek içiıı yerde mevzilenmış radyn teleskoplarından yararlanan iki ekip, beklenmedık sonuçlar elde ettiler. Gökyüzündeki küçük bölgeleriıı sıcaklıklannı karşılaştırdıkları zaman, biiyiik bölgeler arasındaki farklılıktan daha küçük bir farklılık saptadılar. Bu farklılık, en büyük bölgelerde yine azalıyordu. Bütün bu bulgular genişleme kuramı ile uyuşmuyor, çunkü bu kuram incelenen bölgenin büyüklüğüne bağlı olmaksızın sıcaklık farklılıklarının aynı olduğunu varsayar. Bu iki annrmal durum istatistiksel olarak da bir anlam taşımıyor. Toronto Üniversitesi'nden Dick Bond "Bu bulguların üzerinde çok fazla durmak istemiyoruz" diye konuşuyoı. İkinci ekip Kanarya Adaları'ndaki Very Small Array (VSA) teleskopundan elde edilen verileri incelerken aynı etkiyi gördü. Vı/MAP'ın sıcaklık ölçümleri liim öyküyü anlatmakta yetersız kalıyor. (www.arxiv.org/abs/astroph/04022466). Bu ıki sonuç da çok inandırıcı olmasa da, Spergel'e göre birbirinden bağımsız iki çalışmadan aynı sonuçların almması oldukça tuhaf. Söz konusu ıki çalışma da kendi verilerini VVMAP'den gelen verilerle birleştırdı. Kaldı kı VVMAP'den alınan veriler de sıcaklık farklılıklarının farklı olçeklerde farklı olabıleceği yönünde ipuçları içeriyor. Ancak CBI ve VSA ekipleri, kendı verilerinin eklenmesiyle bu etki büyüyor. Princeton Üniversitesi'nden Uros Seljak'ın öncülüğünde yürütülen bir diğer çalışma da benzer sonuçlara ulaştı. Bu ilginç sonuçları elde eden ekipler veri toplamaya devam edecek. Eğer sonuçlar doğrulanırsa, kozmologlar iki seçenekten birini seçmek zorunda kalacak. Bu seçeneklerden biri, evrenin farklı olçeklerde farklı bir görtintü vermesini açıklayan farklı bir genişleme kuramı. Bond böyle bir kurama sahip olmadıklarını söylüyor. Diğer seçenek, evrenin doğru bir şekilde dalgalanmasma yol açacak alanları ayarlayarak, genişlemeye ince ayar çekmek. Kuantal alanın bunu niçin yaptığını açıklayacak yeni bir fikrin olmayışı, böyle bir değişikliğin inandırıcılığını ortadan kaldırıyor. Oral seks ve agız kanseri ral seks, ağız tümörlerine yol açabiliyor. Son yapılan bir araştırmaya göre insan papilom (memebaşı gibi çıkıntılar yapan selim tümörler) virüsü ağız kanserıne yol açabiliyor. Bilim adamları uzun süredir papilom virüsünün ağız kanserine neden olduğundan kuşkulam HPV çok yaygın değil. yordu. İyi lıaber bu riskin çok küçük olması. Ağız tümörü her yıl 10.000 kişiden birinde görülüyor. Ve bu vakaların pek çoğu sigara ve içkiye bağlı olarak ortaya çıkıyor. O İnsan papilom virüsü (HPV) cinsel yolla geçen virüslerin en yaygını. Bu virüsün servikal kansere (rahim boynu kanseri) yol açtığı biliniyor. Bazı araştırmalar bu virüsün ayrıca ağız ve anal kanserlerine de neden olabileceğine işaret ediyor. Baltimore'da Johns Hopkins Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden virolog Raphael Visridi, HPV'nin başka kanser türlerine de yol açıp açmadığı yönünde ciddi kuşkuların hep varolduğunu söylüyor. Fransa, Lyon'daki Uluslararası Kanser Araştırmaları Kurumu'nda çalışan bilim adamları ağız kanserine yakalanmış 1670 deneği, 1732 sağlıklı denekle karşılaştırdı. Hastalar Avrupa, Kanada, Avustralya, Küba ve Sudan'da yaşıyordu. Servikal kanserlerde görülen HPV16 olarak bilinen virüs, ağız kanserlerinde de tespit edildi. HPV16 virusu taşıyan ağız kanserli hastaların arasında oral seks yaptığını açıklayanların sayısı, tümörlerinde HPV16 virüsü bulunmayan hastalara oraııla 3 misliydi. Virüsün kanserlere nasıl yol açtığı konusunda kadın ve erkekler arasında bir fark saptanmadı. Söz konusu araştırmanın sonuçları "Journal of the National Cancer Institute" isimli bilim dergisinin aralık sayısında yayınlandı. Bu sonuçlar HPV ile ağız kanseri arasındaki ilişkiyi kesinleştirdi. Jenital (cinsel organ) HPV enfeksiyonu çok yaygındır. ABD'deki 25 yaşındaki kadınların yaklaşık üçte birinde bu virüs mevcuttur. Bu enfeksiyoııların yalnızca yüzde 10u kansere yol açan türdendir. Bu virüsü taşıyan kadınların yüzde 95'i bu enfeksiyondan bir yıl içinde kurtulur. Ancak bu bile niçin bu kadar az sayıda insanda kanserin geliştiğini açıklayamıyor. Bu son bulgular ağız kanseri tedavisini de kolaylaştıracak. Dolayısıyla virüs kaynaklı ağız kanserli hastalara antiviral ilaçlar vermek iyileşme olasılığını artırabilir. Bu arada önlem olarak aşı üzerinde çalışmalar yapılıyor. Aşıların ağız enfeksiyonunun yanı sıra jenital cnfeksiyonlara da iyi geleceği umut edilıyor. Kaynak: New Scientı.st. 2H Şubat 2004 886/913 Mart 2004 "eDönüşüm Türkiye" projesinin en önemli ayağını "eDevlet"in, yani "elektronikdevlet'in kurulması oluşturuyor. "eDevlet" nedir? Türkiye Bilişim Demeği'nin yayımladığı "eDevlet Yolunda Türkiye" adlı kitapta (2002) "eDevlet" şöyle tanımlanıyor: Devletin vatandaşlara karşı yerine getirmekle yükümlü olduğu gurev ve hizmetler ile vatandaşın devlete karşı olan görevlerinin karşılıklı olarak elektronik iletişim ve elektronik işlem ortamında kesintisiz ve güvenli olarak yürütülmesini mümkün kılan bir yapılanma biçimi... Bu yapılanmada, devletin kendi kurumları arasında ve herkururmın kendi içindeki veri, enformasyon ve bilgi akışının elektronik ortamda (eortamda) otomatik olarak yapılması; kurumlar arası ve kurum içi işlemlerin de, sistemik bir bütünlük içinde, eortama aktarılması öngörülmektedir. Ûngörülen bir diğer husus, firmaların ya da başka kuruluşların da, devletle olan ilişkilerinde işlemlerıni yine eortamda, kesintisiz ve güvenli olarak yürütebilmeleridir. işyerinden ya da evinden Internet'i kullanma imkânına sahip olanlar, Türkiye'de de, bankacılık, abonelik yenileme gibi işlemlerini zaten Internet üzerinden yapmaya başladılar ya da Resml Gazete'ye, yürürlükteki mevzuata, yasa tasarılarına, hava durumuyla ilgili bilgilere ve pek çok istatistik bilgisine elektronik ortamda erişebiliyorlar; gelir ve kurumlar vergisi mükelleli iseler, durumlarını Internet ortamında sorgulayabiliyorlar. eDevlet tam bir tümleşik sistem olarak kurulduğunda bütün vatandaşlar şu tür işlemleri Internet üzerinden yapabilecekler: Vergi beyannamesi verme ve vergi tahakkuk işlemleri; Nüfus idaresiyle ilgili işlemler; Okullara başvuru ve kayıt işlemleri; burs için başvurular; Askerlik başvurusu; Emeklilik ve sigorta işlemleri; Hastanelerden muayene için gün ve saat alma; muayene ve tedâvi sonuçlanna erişim; Kurumlara dilekçe verme ve yanıtını alma. Siz buradaki örneklerden kalkarak eortamda erişilebilecek kamu hizmetlerini daha da çeşitlendirebilir; uzaktan sağlık hizmetleri verilmesine imkSn tanıyan, örneğin, hastaların kâlp ve akciğer fonksiyonlarını uzaktan ve gerçek zamanlı olarak izlemeye ve müdâhale etmeye yarayan bir eSağlık sisteminin; ya da sayılı bilim adamlarının derslerini, gerçek zamanlı ve etkileşimli olarak, farklı coğralyalardaki üniversite öğrencilerinin de izleyebilecekleri bir eÖğrelim sisteminin kurulmasını bu listeye rahatlıkla ekleyebilirsiniz eDevlet, firmalara ne gibi kolaylıklar getirecek? Vergi kolaylıklan dışında buna örnek, devletin, her türlü ihâle ve satın alma işlemini eTedarik yoluyla yürütebilir hâle gelecek olması (ihâlelerin Internet üzerinden açılması; firmaların Internet üzerinden teklif verebilmeleri vb.) ve bu sâyede sağlanacak olan şetfaflıktır. Verilen örnekler, "eDevlet"in bize ne sağlayacağını anlamamıza ışık tutuyor. Ûnceki yazımda değinmiştim; Türkiye, bırkaç yıldır, e[Dö'nüşüm] Türkiye'ye ilişkin "eylem plânı"yapmakya dayaptığıplânı "uyarlamakla meşgul; ama, öteyanda, örneğin "eDevlet" fiîlen kuruluyor. Içişleri Bakanlığı'nın, bütün vatandaşların nüfus bilgilerinin belli bir kimlik numarasına bağlı olarak eortamda tutulmasını ve işlenir hâle gelmesini hedef alan Merkezî Nüfus idâresi Sistemi (MERNİS) Projesi; Maliye Bakanlığı'nın, sonuçla bütün vergi işlemlerinin eortamda yapılabilmesini sağlayacak Vergi Dairesi Tam Otomasyon Projesi (VEDOP); aynı bakanlığın taşıt bilgilerini vergi mükellefi bilgileriyle ilişkilendirerek taşıt vergisi işlemlerinin eortamda yapılmasını; ayrıca, vergi ve Irafik cezalarınm ânında izlenebilmesini sağlayacak Nakil Vasıtaları Vergi Dâireleri Otomasyon Projesi (MOTOP) yürümekte olan eDevlet projelerinden sadece birkaçıdır. eDevlet'i kurma işınin bir uçtan yürümesi kötü bir şey mi? Hayır; ama, bu büyük çaplı ve o ölçüde de büyük harcamaları gerektiren bu projelerin nasıl yürüdüğü; kurulan eDevlet'in sonuçta sistemik bir bütünlük içinde işleyip işlemeyeceği; eortamda sunulacak hizmetlerden vatandaşların ne ölçüde ve nasılyararlanabilecekleri ve harcanan / harcanacak bunca para karşılığında, Türkiye'de bir teknoloji yeteneği yaratılıp yaratılamayacağı, işin asıl önemli olan yanlarıdır. iki hafta sonra bu meseleye biraz daha yakından bakmaya çalışacağım. •. httpy/www.inovasyon.org eDönüşüm Türkiye (2)