Katalog

TartışmaEditöre mektup Şımdı yazımın başlangıcındakı, mutlak bılgıye yaklaşma konusunu, burada beyın ko nusuyla ılgılı olarak surdurmek ıstıyorum Yeryuzundekı butun koşulların yeterınce uzun sureler boyunca çok ıyı durumda ol ma.sınd rağmen, ınsanoğlu yıne de mutlak bılgıye uldjdmaydbılır. Çunku beynının ve aklının sınırları bu gerçeğı kavrayabılmek ıçın yetersız kalabılır Boyle bır olasılık vardır Bugun 3'den fazla uzay ve 2 zaman bo yutlu evren tasavvurunu kolaylıkla yapabılı yor muyuz? Ama nıçın gelışmeyı kuçuk zaman ardlıkldrıyld sınırlıyoruz? Para, sağlık ve mutluluk uşunduren bır haber 17 Nısan gunu çıkan gazetelerın pek çogunda "Gençlık Once Para" dedı şeklınde bır haber vardı Araştırmayı Prof Ibrahim Armağan yapmış çok sayıda genç uzerınde 1979'da, 1997'de ve 2003'te olmak uzere aynı çalışmayı uç kez tekrarlamış Mutluluk açısından onemlı olan değerlerın sıralanması ıstendığınde, ılk yapılan çalışmadd (1979) sıralama sevgı, ozgurluk, ış, eğıtım, aıle, sağlık ve para şeklınde ıken, sonrakı ıkı çalışmada para ılk sırayı almıştır. Para gençlık ıçın en onemlı değer durumuna gelmış 1 Toplumun dığer kesımlerı farklı mı? Pek sanmıyorum. Bu konuda yapılan çalışmalar olmasa da bu değerler benzer şekıldedır Belkı de en son değışen gençlerdır. Kanımca para toplumumuzda en onemlı değer olmuştur Yazıda belırtıldığı gıbi "Kaybolan" yalnızca gençler değıl sanırım Para nedır.'' Paranın bu kadar D Beyin gelişti Oncelıkle, Sayın Karakale'nın, ınsan beynının çok fazla gelışmedığı duşuncesı doğru değıl Homo Sapıens'ın çıkışından bu yana ınsan beynınde behrgın bır farklılık gorulmedığı doğrudur Ama 2 mılyon yıl oncesıne gıdersek, Homo Erectus'un beynı, Homo Sdpıens'ın beynıyle aynı mıydi'1 500 bın yıl once ateşın bulunması, ınsansıların etlerı pışırerek yıyebılmesıne ve daha fazla proteın almasma "ol (tı Bunun, sonrakı ınsan beynının gei.şımı de etkılı oldugu sanılıyor Daha da onceye gıdersek, sozgelımı 20 mılyon yıl onct nsan b»ynı mı vardi'' 3 Mılyar yıl once canlı ıı. dı? Burada evrım teorısını tartışmak gıbı n nıyetım yok, fakat ınsan beynının gelışımıne nıçın sınır koyuyoBugun dunyamız 4 5 mılyar yıl yaşında ve orta ydşldrını suruyor Yanı 4 5 mılyar yıllık bır omru daha var. Son 2 5 mılyar yıllık donemınde çok vaşlanmış olacağı ıçın, uzerınde ınsanların yaşama koşullarının artık kdlmdmış olabıleceğını varsayarsak, 2 mılyar yıl sonra ınsan beynının hangı evrımı gostermış oldCdğmı nereden bılebılmz'' Belkı o kadar uzaklara gıtıneye bıle gerek yok Bılım henuz modern anlamda (yanı ısbat kdvramını kullanarak) sadece 2600 yıl dan berı yapılıyor 26 mılyon yıl sonrakı (çun ku turlerın evrımı bınlerce yıldd degıl, yuzbınlerce veya mılyonlarca yılda behrgın hale gelebılıyor) ınsan aklınm ufuklarını şımdıden kestırebılır mıyız? onemlı hale gelmesı ne gıbı sorunlara yol açar? Parayı en onemlı değer olarak goren bır ınsan ya da toplum sağlıklı ve mutlu olabılır mı? Para neden bu kadar onemlı duruma geldi'1 Yazının konusu bu soruların yanıtlarını uzerınde bıraz duşunmek ve duşundurmektır. Para nedir? Bır açıdan maden ya da kâğıt parçdsıdır F'ara değışımde kullanılır ve onemlı bır gute sahıptır Turk Dıl Kurumu'nun sozluğunde ıse para "Devletçe bastırılan, uzerınde saymaca değerı yazılı kâğıt veya metalden odeme aracı, nakıt" olarak tanımlanmaktadır. Para oylesıne bır guce sahıp kı, para sahıbını de yonetır Oyle ınsanlar tanırız kı, çok para kazanmalarına karşın gece gunduz demeden çalışıp daha çok para kazanma uğraşısı ıçındedırler Oysa ellerındekı para kendısı ve aılesı ıçın omur boyu yetecek duzeydedır "Parayı ılk kez Lıdyalılar kullanmışlar bazı malların daha kolay değışımını sağlamak ıçın, ama çok sayıda Lıdyalı genç kız para ka/.anmak ıçın fuhuşa başlamışlar" Benzerı durumlar bugun de yaşanmaktadır Para ıçın ınsanlar ahlakı değerlerın den, ıdeallerınden, sevdıklerınden, arkadaşlıktan, sevgıden ve çok şeyden vazgeçebılmektedır Hatta organlannı satan ınsanlara bıle rastlanmaktadır Para ne olmalıdır? Para doğuşunda olduğu gıbı yalnızca bır araç olarak kalmalıdır. 'Görelilik mi, 'Değişmezük mi? ılımsel olmayan bılgı uzerınden halk uzerinde egemenlık kuran kımselerden ote, 'gorelılık' kuramı gıbı ınsan aklının ulaştığı en ılerı noktalardan bırısını temsıl eden bılımsel bılgıyı yozlaştırarak (bazen sulandırarak bazen de tamamen karşı durarak) ıdeolojık amaçları uğruna kullanan kışılerın varlığı uzucudur. Bu bağlamda, sn Bahadır'ın, Eınsteın'ın 'gorelılik' kuramları uzerıne yazdığı degerlı yazıya (CBT, Sayı 882) kuçuk bır katkı nıtelığınde, Penguın Books yayınlarından Nıgel Calder'ın Eııısteın s Unıverse (Eınsteın'ın Evrenı) adlı, Eınsteın'ın 100 doğum yıldonumu aniMiıa yazdığı kıtaptan yaptığım çevırıyı aktarmak ıstıyorum. "Sık sık, Eınsteın'ın 'her şey gorecelıdır' dıye duşunduğu soylenır Bu gerçek degıldır 'Gorelılık' gerçekte Eınsteın'ın teorısı ıçın tamamen kotu bır ısımdır Eınsteın teorısını tam tersı olarak 'değışmezlık teorısı' ('ınvarıance theory') olarak adlandırmayı duşundu Eınsteın'ın keşfettığı şey, gorelı hareketler veya yerçekımının neden oldu ğu gorunurde karışıklıklara, ılluzvonlara ve çelışkılere rağmen, kesın ('absolute') ve guvenılır olandı Gorelılık ısmının başlıca yararı, bılım adamınm ınceledığı sıstemın kaçınılmaz olarak bır parçası olduğunu bızlere anımsatmasındadır Eınsteın, 'gozlemcı'ye modern bılımdekı anlamını kazandırmıştır 1 1 B Hep cahil mi kalacağız? Son olarak tekrar ılerleme konusuna donmek ıstıyorum Sayın Karakalc yazı.sının son parağrafında şunu soyluyor, "Bilgilerimizin artbğını; ama aynı zamanda cehaletimizin sınırlannın da artbğını bilmektir". Bılgımız artıyor ama bılgılerın artmdsına paralel oldrak cehaletimizin sınırları da genışlıyor oyle mı' Matematıksel deyımle asımptotık bır dıırıım var Bılgılerımızın artması ıle cehaletimizin sınırları, ancak sonsuz da kesışebılır (yanı sonsuza kadar kesışemez ler.) Bu durumda cehaletımızı hıçbır şekılde gıderemeyeceğız Kısacası ılerlemek ıçın hıçbır umut ve çıkış kapısı yok Sayın Karakale, mutlak bılgıye ulaşmak ıçın ılerleme konusunda bıze gerçekten hıçbır şans tanımamaktd ve ılerleme yollarını sonsuza kdddr kdpatmaktadır Yazı hakkmdakı eleştırılerımın esası bundan ıbarettır Osman Bahadır aynı olabılır mı? Belkı. Eınsteın bu onermenın doğruluğu konusunda, bazen kabul ederek, bazen reddederek tereddutler yaşadı. Bu onermenın doğru olduğunu anladığında, bu kıtabın da kendısıne tanımlama amacı edındıgı teorılerıne ulaştı. Corelılık, ınsanın 'bır başkasının goruş açısını gorebılme' yeteneğını fızık ve astronomı alanına taşır Her ınsan sosyal davranışında kendı davranışlarının dığer ınsanlara nasıl gozuktuğu konusunda dıkkatlıdır ve beynının onemlı bır bolumunun bu ışe karıştığı gorulur Trafık ka zalarından ve kavgalarddn kdçınmak ıçın bu kendı' ve 'dığerlerı' bılıncınden yararlanmdktddır Sosyal dünya farklı Benzer bır şekılde, madde ve enerjı dunyasında 'Guneş uzak bır yıldızın yakınında bulunan bır astronota nasıl gozukur?' sorusu sorulabılır ve 'sıraddiı bır yıldız gıbı sonucuna kolayca ulaşabılır Eğer astronot Guneş'e doğru yuksek bır hızla hareket edıyor ıse daha ılgınç bır etkı ortaya çıkar duragan fızıkçıler kendı beyaz guneşlerının, astronotun goruş açısına gore mavı olduğu (kı bu daha fazla enerjıye sahıp olduğu anlamma gelır) gerçeğını bılırler Ancak sosyal dunya ve cansız mdddelerın dunydsında bır fark vardır Insanlar ve hayvanların çoğu gorunuş ve davranışlarını kendılerıne kımın baktıgına gore ayarlayabılırler Cansız maddeler boyle yapmaz kımın teleskopunun uzerıne çevrılmış olduğundan bağımsız olarak hareketine devam eder Onemlı bır ınudahdlede bulunmadığı surece, gozlemın fızıksel dunyayı değıştınnesıru beklemeyız Fakat sıze nasıl gorundugıı kesınlıkle değışebılır. Eınsteın'ın dunyasında 'gorunuşler degışır, fakat fızık yasaları değışmez'..." Dr. Ali Naci Çelik ancehk<S>mku edu tr Gerçek ve illüzyon Yıldızları ve duzensız hdreket eden hayalı araçları, tasarladığı baş dondurucu karmaşaya yerleştırerek gorelılık uzerınde çalışmaya başladı Saatler çıldırdığında ve mesafeler kısaldığında yer ve zaman guvenılır bır şekılde na.sıl olçulebılır? Bu durumda gerçek ve ılluzyon bırbırınden nasıl ayırt edılebılır? Bır maddenın enerjısı onu gozleyen kışıye bağlı olduğu zaman, o maddeyı ve ona etkıyen çekım gucunu nasıl tanımlayabılırsınız? Kısaca, doğa kanunları, yer ve hareketten bagımsız olarak herkes ıçın 886/20 13 Mart 2004 bahadırosman&'hotmaıl com