Katalog

İklim Araştırmaları klimin geleceği bitkilere mi bağlı? Sel, kavurucu sıcaklar ve kasırgalargeleceğin hava raporu tahminleri hep felaketlerle dolu. Fakat bilim adamlan şimdi artık iklim değişimi hakkında daha kesin öncelemeler yapabiliyor. Özellikle bitkiler üzerindeki etkiyi gösteren tahminlerle, olası krizleri ve bölgesel iklim leri de kestirebiliyorlar avurucu sıcakların hukum surme sı beklenen bolgelerde çıftçıler ekım ışlerını bırakmalılar m\' Onumuzıkkı 30 yıl ıçınde beklenen i>u bdskınlarına barajlar dayanabılır mı' Ve onemlı ıklım degışımlerının ya şanacagı bolgelerde vetıştırılen bıtkı tur lerı degışecek m\' Bu tur soruldrı yanıtlamak çok zor Iklım ara^tınndcılarınııı en gelışkın bılgı sayar ınodelkrı bık bu durumda ytterMZ kalıyor Gerçı super ışlemcılerı son 400 bın vılın dunya ıklımını kolayca tasarlaya bılıyor amd yaşadıgımız yuzyıl ıçınde ya ğışların nereye duşeceğını ya da duşme yeceğını bılemıyorlar Iklım degışımı uzerınde sıkça du ruldugu gıbı, ınsanlıgı hazırlıksız yakala dı Dunyadakı tum bolgelere gorc ya kın gelecektekı ıklım oncelemesıne ızın veren modeller venı venı gelıştırılmeve başlandı Tum ıklım tahmınlerınde dunya yı kaplayan bıtkı ortusunun gelecegıyle ılgılı bılgıler eksıktı K ler) Bıtkı dunyası şu Mralar kurtsel ısınmavı frtnltyeLtk bır stra gazı deposu gorevını goruvor ama bu durum pekala degışebılır Işte venı nesıl ıklım modellerı bu vuzden bulut okyanus ve kara par<,aldrı arahindakı karşılıklı etkıyı araştırmakla veünnııvor Dunvadakı vaşam şımdı ılk ktv gezeguı nıodcllerınde canlandırılma va başlandı Araştırmacılar bunlara basıt bıtkı grupları yerleştırdıler Ornegın tun dalıklar yapraklarını dokmeyen agaçlar veya step bıtkıltrı gıbı Bitkiler bılgısavarda kendı kendıle rıne buvuvup vavılıvor ve vapraklarını do kuyorlar Ve herhangı bır zaman sonra <,uruduklerındt depnlamış oldukları kar bondıokbit dt açıga çıkıyor Fakat bıtkı ortusu yapay verkure nın ıklımıne baglı Bazı bitkiler don yaşa nan ılk gunde olurken dıgerlerı de aşırı nem yuzunden çuruyor Ve U7iın surt yağmur vagmadığında ıse ıklım modelın de ormaıı vangınları gorunuvor Kuzey Amerıka da Tundra. Orman yavaş yavaş kuzeye doğru genlşllyor. Bitkilerin etkisi büyük Oyba otlar t,ahlıklar ve agaçların ıklım uzerındekı etkısı çok onemlı Dun yadakı suyu buharldştırmak dışında bu yumek ıçın ozellıklt de havadan ontnılı oranda karbondıoksıt soğururlar (emer Bilgisayardaki Yeşil Gezegen Bılgısavarda yaratılan bu yeşıl gezegenle şımdı her turlu olasıhklar oncelenetek 'Iklım oncelemelerınde artık ta rımı da dıkkate alıyoruz" dıyor Potsdam Iklım Araştırmaları Enstıtusu ekosıstem ıi7manı VVolfgang Cramer Yakında buğdav mısır vt pırını, gıbı yararlı bitkiler en onemlı ozellıklerıne gore sınıflandırılacak Karbon mıktarı tahılların olgunlaş ma suresı ve değerlendırılebılır bıyokutle gıbı Boylece gelecekte çeşıtlı bolgeler dtkı toprakların hangı bıtkı ekımı ıçın uy gun oldugu oncelenebılecek Bıtkı ortusu ıçın öncelemeler yapan modeller ^u sıralar gunumuzdekı ıklım olaylarını hesaplıyorlar Çunku bılgı lerın guvenırlığı bu verılere gore kontrol edılecek Potsdamlı araştırmacılar mesela kuzey bolgelerındekı çam ormanlarının gunumuzde ne kadar lyı buyuduklerını tasarladı Fakat modeldekı hava sıcaklıgı vukbeltıldıgınde tıpkı uvdu goruntulerın de de ızlendığı gıbı ormanın sınırları aşarak genışlemeye başladıgı goruluyor Oy sa ormanların genışlemesı de olumsuz sonuçlar doğurabılır 6 bin yıl önceki iklim Dahası tundranın altındakı don topragı erıdıgınde metan bugune kadar olmadıgı gıbı buyuk oranda açıga çıkar kı bu sera gazı karbondıoksıtten çok daha etkılıdır Vt bu cnlemlerdc sn.aklık kendı lıgınden artaı.ak gıbı gorunuyor Benzer zıncırleme etkıler bır za manlar yarım kıtanın ıklımını altust et mıştı I'otsdamlı ıklım araştırmacıları bıl gısayar modelını 6000 yıl kadar gerıye programladıklarında bu ıklım olayını ya kınddiı ızlemc olandgııid kavuştular Buna gore Kuzey Afrıka'da bırden Bitki örtüsü iklimi ne şekilde etkiliyor? Geleceğın ıklimı ancak bilkı öftüsününrtedıkkate alınması halınde doğ rıı olarak kestirilebıtiyor. Son hılgisayar rnodelleri bu yüzden bıtkı dunya sınııı atmoster üzerindeki etkisıııi de tasarlıyor. Su Bitkiler quneş ışınları sıcaklıkve mevsımlere gore su buharlaşhrı yor veya depoluyorlar Bu şekilde nemı ve bulut oluşumunu etkılıyorlar Karbondioksit Bitkiler atmosferdekı karbondıoksıtı emerek bıyokutle ye dönuşturuyorlar Buyume koşulları ne kadar lyıyse o kadar çok karbondıoksıt depolanmakta Böylece sera gazının artışını önluyorlar Biyokütle Güneş ışını Çürüyen veya yanan bıyokutle 1 1 Guneş ışınları yaprakların buyuklukdepolanmış karbondıoksıtı ye' lerıne göre rarkı derecede yansıtılnıden atmosfere salıyor makta Bu durum yere yakın hava sıcaklığını değıştırmekte I Rüzgârlar Yuzey ruzgârları bıtkı lerın buyuklüğüne göre farklı olarak frenlenmekte ı 886/16 1 3 Mart 2004