Katalog

Yer bilimleri •*.^^k 'H.lFr jjfrl»^' Elmastan sonra bilinen en seti mineraller yakut ve korindon kuzeni safirdir. En değerli yakutlar kuzey Myanmar'dan (Burma) ve Asya 'nın diğer bölgelerinden çıkar. Sözgelimi bu kesilmemiş taş (A) hâlâ beyaz mermerin içine gömülüdür. Bu Burma dan çıkartılmıştır. Altıuçlıı "yıldızyakut" (B) Myanmar veya SriLanka dan çıkartılmıştır. Kesilmemiş yakulun (C) çıkartıldığı Hindistan da bu taşlar mermer yatağının içinde bulunur. Yü'ksek kaliteli sentetik yakutlar, (D) ve (E) 'deki örnekleri gibi 1959 yılından beri piyasalarda boy gösleriyor. En büyüleyici taş yakut Himalayalar'ın ürünü A merikan Doğal Tarih Müzesi'nin değerli taş ve maden uzmanı George Harlow, kimi zaman bir ortaçağ büyücusünii çağrıştırıyor. Müzenin karanlık salonlarından birinde, bir kutu dolusu taşın üzerinden geçirdiği morötesi ışık saçan değneğiyle işlenmemiş yakut taşlarının tutuşarak alevimsi kızıl bir ışık yaymalarına neden oluyor. Güneşten ğelen UV ışınları da dahil, herhangi bir morötesi ışığın yol açtığı bu göz kamaştmcı kızıllık nedeniyle yakut taşının tarih boyunca çok özel bir yeri oldu. Marko Polo'nun Asya'ya ayak basmasından çok önce Burmalı savaşçılar kendilerini yenilmez kılmak amacıyla bu taşları derilerinin altına yerleştiriyorlardı. Tıpla ilgili Sanskritçe yazıtlarda safrakesesi ve bağırsak gazlarına karşı çöziim olarak yakut taşı önerilirken, Hindu inanışına göre yakutun saçtığı ışık ne gizlenebiliyor ne de söndürülebiliyordu. Yerbilimciler yakutun bu parıltısına bir açıklama getirebiliyorlar ve morötesi ışığın yakutun içindeki kromun parlamasına neden olduğunu öne sürüyorlar. Ne var ki, yakut bilim insanlarının açıklayamadıkları daha nice özelliklere sahip. Yakutun tüm yerbilimcileri birbirlerine düşüren en önemli özelliklerinden biri öncelikle nasıl oluştuğu. Yerbilimciler bu konuda hıç bir bilgiye sahip olmadıkları gibi, Penn Eyalet Üniversitesi yerbilimcilerin Yaydığı göz kamaştmcı kızıllık nedeniyle insanlar üzerinde büyüleyici bir etkisi olan Yakut taşı, Hindistan ile Asya anakaralarının çarpışarak Himalaya dağlannı oluşturduğu süreçin bir ürünü olarak "doğdu".. Burmalı savaşçıların kendilerini yenilmez kılmak amacıyla derilerinin altına yerleştirdikleri yakut taşlarının en iyileri Burma'da birmadende var. Ancak izin verilmediği için incelenemiyor.. oldukça ender bulunan kromla bir biçimde birleşmeyi becerebildi? Dahası, yine bol miktarda bulunan demirden uzak kalmayı nasıl başardı? Safir ve padparadşa bir miktar demir içerse de, yakutta hemen hemen hiç demir yok. Amerikalı bilimci Harlovv, yakut taşının flüorışı özelliğinin düşük demir içerikli bileşiminden kaynaklandığına, yerbilim açısından demirin bu denli düşük bir düzeye getirilmesinin çok güç olduğuna dikkat çekiyor ve "Tüm bunlar ğöz önünde tutulduğunda, yakutun neden eşine çok az rastlanır bir taş olduğu açıkça ortada," diyor. TEKTONİKLE İLGİLİ Dünya üzerinde yakutun, en nitelikli olmasa bile, en bol olduğu bölge Himalaya Dağlan'nın guney yamacında Tacikistan'dan başlayıp, Alganistan, FJakistan, Keşmir, Nepal, Çin ve Vietnam'a uzanan yaklaşık 2800 kilometre uzunluğunda kesintili bir şeridi içine alıyor. den Peter Heaney'in de belirttiği gibi, kimileri bu taşın varlığının bile "ufak çapta yerbilimsel bir mucize" olduğunu öne sürüyor. ENDERLİĞİNİN NEDENİ Yakut taşları genelde renksiz olan alüminyum ve oksijen atomlarından oluşan ender bir mineral olan bir zımpara türü. Birkaç alüminyum atomunun yerini başka atomlar aldığında parlak renkler ortaya çıkıyor. Az miktarda krom yakuttaki koyu kırmızı rengi ortaya çıkarırken, titanyum ve demir safırin soluk kesici maviliğini, krom ve yüksek düzeyde iyon içeren demir son derece ender bulunan paha biçilmez padpa radşa taşının turuncu tonlarını gözler önü'ne seriyor. Gel gelelim, silis ya da çok büyük miktarlarda demirin bukınduğu ortamlarda bu durumların hıç bırine tanık olunmuyor. Olayın gızemi de işte burada yatıyor. Sılıs yerkabugunda en çok bulunan elementlerden biri olduğuna göre, yakut taşları bundan nasıl olup da etkilenmedi ve Birçok yerbilimci yakut oluşumunun tektonikle, yani Hindistan ile Asya anakaralarının çarpışarak Himalaya Dağlan'nı oluşturduğu süreçle ilintili olduğu göruşünde birleşiyor. Yaklaşık 50 miyon yıl once Hindistan bağımsız kara parçası Asya'ya doğru ilerleyerek bir zamanlar ikisi arasında yer alan Tetis Denizi'ni sıkıştırdı Tetis'in dibi kireçtaşı ve kalsiyum karbonattan oluşan tortul kaya birikintileriyle doluydu. Tetis'teki ki 924/6 4 Arahk 2004