Katalog

Uzay Yıldız iatlamasının ii deniz ızıne diplerinde raslandı 2,8 milyon yıl önce yaklaşık olarak 120 ışık yılı uzaklıkta patlayan süpernova artığı demir 60 bulundu ünümüzden üç milyon yıl kadar önce patlayan bir Süpernovanın şok dalgası gü'neş sistemimizde savrulmuştu. Münih Teknik Üniversitesi'nden Punther Korschinek, şimdi Physical Review Letters dergisinde, bu savruluş sırasında üretilen radyoaktif elementlerin bugün bile deniz diplerinde bulunduğunu söylüyor. Bilim adamının ekibi 1999 yılında da radyoaktif element demir 6O'ı güney Pasifik'in tortullarında saptamıştı. G Tycho'nun kaybolan yıldızı yeniden bulundu Danimarkalı astronom Tycho Brahe 11 Kasım 1572 yılında koltuk takımyıldızında yeni bir parlak yıldız saptamıştı. Daha sonraları Brahe nin muazzam bir yıldız patlaması yani Süpernova izlediği anlaşıldı. arcelona Üniversitesi'nden Pilar Ruiz Lapuente şimdi Tycho Süpernovasının patlaması için gerekli yakıtı suııan yıldızı buldu. Tsydıo Supernovası her şeyden önce Aristoteles'in gökyüzünün değişmez olduğuna dayanan görüşünü ters düşmesi açısından tarihte önemli bir yer edinmiştir. Hatta Shakespeare bile Süpernovadan etkilenmiş ve Hamlet'in ilk sahnesinde kullanmıştır. Astroııoınlar daha sonra Tycho'nun Süpernova Tip Ia sınıfına ait olduğunu buldular. Bir Beyaz Cüce, yıldızından çok fazla nıadde alarak patlamıştı. Bu patlamalar diizenli bir motif içinde süregeldikleri için Ia Süpernovaları uzaydaki 2,8 milyon yıl önce yaklaşık olarak 120 ışık yılı uzaklıkta patlamış olduğu sonucuna vardılar. Fizikçiler, güneş sistemindeki kozmik ışının patlamadan 300.000 yıl sonra da güçlendiğini söylüyorlar. Illinois Üniversitesi'nden Brian Fields ise patlamanın 30300 ışık yılı uzaklıkta meydana geldiğini B mesafe ölçümleri için standart noktaları oluştururlar. Bu lür incelemeler sonucunda uzayın gerçekten de git gide daha hızlı genleştiği anlaşılmıştr.. Ruiz Lapuente ve arkadaşları şimdi Nature dergisınde Tychos Süpernovasının, Güneşimiz gibi goreceli olarak normal bir yıldız olduğunu ve yaklaşık olarak Dünyamızdan 10.000 ışık yılı uzaklıkta bulunduğunu söylüyorlar. Araştırmacılar yıldızı olağanüstü hızından tanıyorlar. Yıldız, aynı bölgedeki diger yıldızlara kıyasla uç mislı hızlı drinmekte. Bilinı adamları bundan sonraki araştırmalarmda yıldız almosferinin patlamadan kirlenip kirlenmediğini anlamaya çalışacaklar. Süpernova patlamaları sırasında oluşan demir 60'ın yarılanma su'resi 1,5 milyon yıldır. Fakat bilim adamları o tarihteki ölçüm yöntemleriyle demirin ne kadar süredir deniz dibinde bulunduğunu kesin olarak saptayamamışlardı. Bugün artık ölçüm tekniğini geliştiren Korschinek ve ekibi ilk örnek yerinden 3000km uzaklıkta bulunan bir demir mangan kabuğunu inceleyince yine demir 60 buldu. Araştırmacılar demir 60 konsantrasyonunun metal kabuğunun 28 tabakasında saptanıışlar. İlk denemede sadece üç tabakayı inceledikten sonra Süpernovanın hesapladı. Sonuçlar arasmda farklar bu tür yıldız patlamalarındaki demir üretiminin iyi bilinmemesiyle ilgili. Fields, deniz diplerınden Süpernovalar hakkında daha fazla bilgi edinehılecek bir tür teleskop gibi yararlamlabileceğini ve Süpernovalar için tipik olan hafniyum 182 ve plütonyum 244 gibi radyoaktif elementlerin bıılunabilece ğini sanıyor. Kesin tarihlendirme sayesinde bilim adamları Supernovalann dünyadaki yaşam üzerindeki etkısını de kontrol edebilecekler. Kuşlar eşlerini kokulanndan tanıyor Güney kutbundaki su kuşlarının müthiş bir koku alma duyulan saptandı. Doğa P achyptila desolata martısı örneğin yaşam boyu birlikte olacağı eşini ve dolayısıyla da kuluçka yerlerini kokulanndan tanıyor. Science dergisinde ya yımlanan aıa^tııına Montpellier CNRS Araştırma Merkezi'nden Francesco Bonadonna ve arkadaşına ait. Memeli hayvanların birbirlerini kokulanndan tanıdıkları uzun 921/2413 Kasım 2004 bir süredir biliniyordu. Fakat aynı yetiye kuşların da sahip olduğunu Bonadonna ve Nevitt buldu. Güney kutbunda yaşayan tüp burunlu martılar (Pachyptila desolata) besin arayışı ve kuluçka sırasında eşlerini değiştirirler. Eşlerden biri iki haftalık yem arayışından sonra kuluçka kolonisine ğeri döndüğünde ortak kuluçka yerini, diğer eşlerin kokularmdan tanıyabiliyorlar dıye açıklıyor Bonadonna. Bilim adamları tüp burunlu martının koku duyusunu Y biçiminde bir tüple ölçmüşler. Test sonucu kuşların hem kendi kokularını hem de eşlerinin kokularını algılayabildiklerini göstermekte. Kuşların çok yakın akrabalarla ilişkiye girmemelerinden yola çıkan bilim adamları, bu şekilde ensestten kaçındıklarını sanıyorlar.