Katalog

Kasım ayında gökyüzü 3 Kasımda AySatürn buluşması 4'ünde VenüsJüpiter birarada 10 Kasımda Tiirk Bayrağı 11'inde Ay Marsı örtecek 18'inde Leonidler göktaşı yağmuru 19'unda AyUranüs buluşması Hasan H. Esenoğlu(*) 10 Kasımda gökyüzünde AyYıldız Kasım ayının Gök atlasını içeren ve 15 Kasım akşamı saat 22:00 Itlbarıyla görülebllecek gezegenler (reslmde sürekli yarım daire çizgl İle gösterllmlş olan Güneş hattının üzerine veya yakınına bakınız) ve takım yıldızlar şekilde veril dl. Bu Gök atlası yardımıyla gökyüzü seyredlllrken atlas gökyüzüne bakar şekilde doğru yönlerde yuka rıya kaldırılarak bakıldığında gece gökyüzündeki görünüm ile tamamen örtüşür. Gök atlasında yer alan, do ğupbatmayan özelllğinden olsa gerek yaygın olarak tanınan Büyükayı takım yıldızının (Ursa Majör) uzun süreyle Izlenmesl, dünyanın dönmesl gereğl dairesel nasıl yer değiştlrdiğl kolaylıkla tarkedllecek... Gök atlası ayrıca, bir ufuktan bir ufka uzanan Samanyolu'muz kolları altında geçlrllecek bol yıldızlı ve içlnde bulunduğumuz mevslmlnln bol takım yıldızlı sonbahar akşamlarmda gökclslmlerlnl tanımada ve kolay bulmada yardımcı olacaktır. Sonbahar'ın bu son ayında gökyü zünde görülebllecek takım yıldızlar da şöyle: Kanatlı at (Pegasus), Balıklar (Plsces), Zinclrll Prenses (Andromeda), Kraliçe (Casslopeia), Samanyolu, Kahraman (Perseus), Kral (Cepbeus), Kova, Arabacı (Auriga), Boğa ve Koç (Arles). Burçiarın Isimlendlrllmesi 4 bln yıl önceslne dayanır, okuyucular sonbahar takım yıldızlarının bin yıllar öncesinin hikayelerlnl çeşltll kaynaklardan öğrenebilir, geçmişte kalan şekllsel canlandırmaların günümüz koşullarında da görülüp görülemeyeceğl denemelerlni yapılabllirler. Bu yolla hangllerlnln halen bellrginliğlnl sürdürdüğünün tespiti heyecan vertci olmalı. Ay, Güneş, gezegenler doğugüneybatı hattı boyunca bulunduklarından, bu yöne bakan yerleşlm yerlerl ve arazller "doğal gözlemevlerl" dir; gökyüzü manzaralı değerliğindedirler ki buralardan gök cisimlerini izlemek daha kolay olacak... Aylık Gök atlasını yakından takip edenler gökyüzünün görünümünün sürekli değlştlğlnl larkedeceklerdir. Yer'in batıdandoğuya dönmesiyle, gerçekte yer değiştirmeyen adeta uzayda çlvlli duran Güneş'in gün boyunca gündüzün aydınlığı altında göreceli doğudanbatıya doğru Izlediği yolu bizler gece boyunca da akşamın karanlığı altında Ay ve gezegenlerl Izleyerek günü tamamlamaktayıZ. Bu bllgllendirme de Gök atlasının kullanımını daha da etklnleştlrecekilr. rer, Ay yaklaşık Güneş'le birlikte sabah 06.28'de doğup akşam 16.34'de battığından artık gece görülmez. İlk dördün evresine ise 19'unda ulaşır ve gece yarısı öncesine kadar görülür. Tam dolunay evresine de 26'sında girer, Ay akşaın 16:1 l'de doğup sabah ta 07.44'de battığından tüm gece görülür. Ay'ın yaklaşık 2428 Kasım tarihleri arasında 5 gün süreyle dolunay ve dolunaya yakın evrelerde dolunay yaklaşık 12.7 kadir parlaklığı ile tum gece boyunca herzamankinden daha fazlası Ay ısığı ile Yer'i aydınlatır. Yer de karşılıklı olarak az da olsa Ayı aydınlatmakta öyleki karanlıkta kalan kısımlarını zor da olsa görülmesini sağlayacak kadar... Takipli teleskop veya dürbünü olan okuyucuların en yakın gökcismi konumundaki Ay'ı gözü kamaştırmadan rahat gözlemleyebileceği tarih aralıkları da şöyle: 69 ve 1518 Kasım. GÖATLAS HARİTASI üneş, ğökyıizünde günlük yaklaşık 1 derecelik bilınen hareketiyle ilerlcyerck 31 Ekim22 Kasım 2004 tarihleri arasında 23 j»ün boyunca Terazi (Libra) takım yıldızında, 2329 Kasım tarihleri arasında 7 gün boyunca Akrep (Scorpius) takım yıldızında ve 30 Kasım17 Aralık tarihleri arasında 18 gün boyunca da Yılancı (Ophiuchus) takım yıldızında kalıyor. 23 Kasım'da Güneş Akrep burcunda ancak gündüz saat 12'de bulunur ve gün aydınlığında yıldızlar görülmez. Takip eden akşamı doğuda yükselen ve ilk gözlenen burç Boğa'dır (Taurus) Yer'in dönnıesinden dolayı ilerleyerek gece yarısında saat 24'de Güneş'in gündüz 12'de Akrep takım yıldızmdaki yerinde (meridyenimizde) bu sefer artık Boğa hurcunu görürüz. G Yaşantımızda nedense çok kullanıldığı halde asıl zamanları olan gündüzleri asla göremediğimiz burçiarın parlak yıldızlarını belki tam Ciineş tutulmalarında görmek yine de olasıdır... Ayrıca, bir öneri üzerine belki okuyucular uzun baca dumanı altında gün ışığmda yıldızlan görmeyi deneyebilirler de... Bir yıldız olarak Güneş'in gezegenler gibi disk görünümü kolaylığından günlük yüzey görünümünü, bazılarının büyüklüğü Dünyamızın belki 510 katına ulaşabilen ilginç yapılardaki leke gruplarını ki bunlardan dev boyutta olanlarına bugünlerde Güneş'in gittiçe sakin olduğu bir yılda bile rastlayabiliyoruz, leke sayılarını ve ayrıca Güneş'ten yıldız maddesi atımı, parlama türü olaylar, manyetik fırtınalar, kutup ışıması (aurora) gibi Yer'i doğrudan etkileyebilecek dlğer Güneş olaylarına ilişkin resimliayrıntılı süreli ve güncel bilgilere http://www.koeri.boun.edu.tr/astronomy/solaractivity.html, http://www.sunspotcycle.com ve http://science.msfc.nasa.gov/ssl/pad/solar/default.htm adreslerinden ulaşılabilir. Günün astronomi resminin yer aldığı "http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/astropix.html" site ziyareti ile merakh okuyucular güne başlangıç yapabilirler Ay: Kasım ayı boyunca Ay'ın evreleri resimde gösterilmiştir. Buna göre, Son dördün evresine 5'inde ulaşır ve gece yarısı öncesinden itibaren sabah saatlerine kadar görulür. Yeniay evresine 12'sinde gi GEZEGENLERİN K0NUMLARI AySatürn buluşması: 3 Kasım akşamı saat 22:30 civarında +0.1 kadir parlaklığındaki Satürn, sondördün evredeki Ay'ın 5 derece güneyinde yer alacak. Her iki cisim bu yakınlaşma sırasmda kuzeydoğu tarafta ufuktan yaklaşık 9 derece yükseklikte İkizler (Gemini) takımyıldızıııda gorulecek. VenüsJüpiter birarada: 4 Kasım sabah saat 05 civarında 4.0 kadir parlaklığındaki Venüs, 1.7 kadir parlaklığında Jüpiter'i örtecek kadar yakınında olacak. Her iki cisim doğu tarafta ufuktan yaklaşık 14 derece yükseklikte Başak (Virgo) takımyıldızında görülebilecek. AyVenüs buluşması: 10 Kasım sabah saat 04'de 4.0 kadir parlaklığında ışıldayan Venüs, ince hilal evredeki Ay tarafından örtülecek; bu olay Hindistan, güneydoğu Asya ve Yeni Zellanda'dan görülebilecek, Türkiye'den izlenemeyecek. Meraklı okuyucular örtülmeyi bu sayfada da verilen ilgili internet sitelerinden ve yurdışı basından takip edebilirler... Bununla birlikte, örtülme sonrası ilerleyen saatlerde yaklaşık 05 civarında bu ikili Türk bayrağındaki Ayyıldız görünumünde olacak. Her iki cisim bu yakınlaşma sırasında doğu tarafta ufuktan yaklaşık 10 derece yükseklikte Başak takımyıldızında görülecek. Ayrıca, sabah 6:30 civarında da 1.7 kadir parlaklığındaki Jüpiter, Venüs'ün 3.5 derece batısında yer alacak. Ay, Mars'ı örtecek: 11 Kasım saat yaklaşık 06 civarında +1.7 kadir parlaklığındaki Mars, çok ince hilal evredeki Ay tarafından örtülecek. Her iki cisim örtülme olayında doğuda ufuktan yaklaşık 7 derece yükseklikte Başak takımyıldızında görülecek. AyUranüs buluşması: 19 Kasım akşam saat yaklaşık 17 civarında +5.8 kadir parlaklığındaki Uranüs, ilk dördün ev 919/6 30 Eklm 2004