Katalog

TartışmaEditöre mektup KANITA DAYALITIP Sağlıkla ilgili alanlarda zorunlu dönüşüm En geniş tanımıyla Kanıta Dayalı Tıp (KDT) sağlıkla ilgili bilgi iiretiminden, bilginin günlük kullanımına; sağlıkla ilgili planlamalardan sağlıkla ilgili satınalmalara; temel tıp eğitiminden tıp eğitiminin planlanmasına kadar sağlıkla ilgili tüm süreçleri çok yakından ilgilendiren ve bu süreçleri köklü bir biçimde değiştirmeyi hedefleyen bir değişim modelidir. DT'nın en temel karakterıstıgı deneyımı ve saglık sorununun ozel koşullarını goz ardı etmeden, analıtık ve sıstematık yaklaşımı, akıl bılım ve sağduyuyu on plana çıkar masıdır Kanıta Davalı Tıp modelı Sağlık Bakanlıgı, DPT, saglık hızmetı ureten ve satın alan kurumlar tıp fakultelerı, meslekı derntkltr, hastane yonetıcılerı, hekımler, hemşırtler, hastalar ve endustrı de dahıl olmak uzere sağlık sıstemındekı tum karar verıcılerı ve karar verıcı me kanızmaları derınden etkılemesı gereken ve 21 yuzyılda daha da fazla etkıle yecek olan bir modeldır Kanıta dayalı tıp kavramının ortaya çıkı şı yaklaşık olarak 1900'Iu yılların başı na kadar uzanmakta olup, ılk kez tıp eğıtımı modelı olarak ortaya çıkmış, /amanld sağlık sıstemlerı ıle ılgılı her alana gırmeye başlamış 1440 lı yıllarda de nn etkıler oluşturmuş bir modeldır sında ve dokumante edılmesınde bılgı lere ulaşımda ulaşılııuş bılgının deger lendırılmesmde degerlendırılmış bılgı nın uygulanmasında cıddı sorunlar oldugunu ortaya koymaktadır Bu ve buna benzer sorunlar sağlıkla ılgılı her alanda çesıtlendırılebılır Hangı tıp egı tım modelı daha etkındır? Hangı tanısal yontem veya yontenıler daha etkındır'' Hangı sağlık hızmetlerı satın alınmalı dır hangılerı lokal koşullarda uretılebı lır? Hangı ttdavı yontemı daha etkındır? Hangı cıhazsıstem alınmalıdır? Hangı alanlarda sağlık yatırımı yapılmalıdır»' Hangı yontemlerle hangı hastalıklar onlenebılır? Hangı sağlık sıstemı daha etkındır? Kullanılan ılacın yan etkısı ne dır? Hangı yayın dogruya ve gerçege en yakındır? "İlaçta çözüm önerileri"ne yanıt Cumhurıyet Bılım Teknık'ın 09/10/2004 tarıhlı sayısında Tıp Kurumu Gcnel Sekreterı Ali Rıza Oçer ın ımzasını taşıyan İlaçta çozum onenlerı ba^ltklı bir yazıda yer alan bazı ıfadelerın, Turk ılaç sektorunde yaşanan sorunlar ve bunların olası çozumlerı konusunda kamuoyun da yanlış anlamalara neden olabılır Insan saglı ğına katkıda bulunacak yenı ılaçlar gelıştırmek ıçın her yıl mılyarlarca dolar harcayarak araştır malar yapan, onde gelen 30 firmdyı çatısı dltmda toplayan Araşürmau Ilav Fırmaları üernegı ola rak bu konulara açıklık getırmek ıstıyoruz Sadece sozunu ettijjınıız bu yazıda degıl, başka bazı yazı ve açıklamalardd da 'ulubutesı', ' uluslararası veya kısaca yabancı dıye nıtelen dırılen araştırmacı ılaç firmaları en az bu ıfadelerı kullananlar kadar Turkıye'nın ve Turk ekonomısının bırer parçasıdır Araştırmacı ılaı, fırmalan son ıkı yılda Turkıye'ye 300 mılyon dolar yatırım yaptı, halen 10 bın kışıyı ıstıhdam ttmekte ve vergı vermektedırler Bu firmaların payar pa yı yuzde 57 4 duzeyındedır Avrupa Bırlığt ne uyelık surecınde yoluna devdm eden Turkıye son yıllarda ekonomısını ıstıkrara kavuşturacak yapısal reformları gerçek leştırmeye başlamış ve surdurulebılır bir kalkınmayı sağlamak yonunde önemlı mesafe kat et mıştır KDT'NİN YANITLARI Kanıta Dayalı Tıp modelı tum bu soru ve sorunlara en uygun yanıtı oluştura bılmek ıçın 1) Mevcut en guçlu kanıtı aramaya (Kn guçlu kanıt nedır ? Kanıtlar guçlerıne 1 gore nasıl sıralanır En guçlu kanıtlar nereden ve nasıl bulunur?) 2) Bulunan en guçlu kanıt veya kanıtla rın krıtık degerlendırmesıne (Kanıt oluşturacak çalışmaların dogrulugu nedır? Ktkınlıgı nedır? Lokal şartlarda uy 1 gulanabılırlıgı nedır ) ve 3) Krıtık degerlendırme suzgecınden ge çırılmış sonuçların mevcut şartlarda uy gulanmasına yonelık sıstematık bir yak laşım sunar Bu model aynı zamanda yeterı kadar guçlu kanıtların oluşmadıgı alanların sdptanmasına ve araştırmala rın bu yondt yapılanmasına da onculuk eder K tanmış uygulamaların/modellerın /pro jelerın/sıstemlerın malıyetını ıkıncıl olarak sorgulamaktadır Temel vurgu et kınlık u/erındedır Araştırmaların toplu mun ve sağlık sıstemlerının ıhtıyau olan alanlara yonlendırılmesı malıyetı daha duşuk veya eş duzeyde, lakat daha etkın yontemlerın hızla ve planlı bir şe kılde uygulamaya konması sağlık sıs temlerı ıle ılgılı karar verıcı mekanızma ve kışılerın mevuıt en lyı kanıtı arama ları ve bu doğrultudd karar vermelerı yatırımların bu yondt yapılması dogal olarak malıyetlerı azaltacaktır Yanı ma lıyetlerı a/altmak Kanıta Dayalı Tıp modelının amacı degıl dogal sonucudur ÜLKE YARARI NEREDE? Ilaç sektoru açısından bunun anlamı Tur kıye'nın uluslararası anlaşmalardan dogan yukumluluklerını yerıne getırerek patent ve verı ımüyazı koruması gıbı fikrı nıulkıyet haklarını uygulamaya koymasıdır Bunun sonucunda ul kenııze uretım ve araştırma alanlarında yenı yatırımlar yapılacak ıhracatın ve ıstıhdamın artışı ııa cıddı katkılar saglanacaktır Tartışma konusu olan jenerık ılaçların fıyatları duşecek Turkıye Avrupa dakı en pahalı jenerık ılaçların satıldıgı' ulkelerden bın olmaktan kurtulacaktır üunyaya açılmanın ve hukukı sorumlulukları yerıne getırnıenın saglayacagı avantajlar bu kadar açıkken teknolojı gelıştırmek adına Çın Hındıslan veya Meksıkd gıbı fikrı mulkıyet haklarına saygı gostermeyen ve ılaç teknolojısınde çok ılerı olmadıkları bılınen ulkelerle ışbırlığı nı savunmak ulkemızın yararına değıldır Turkıye'de gerek sağlık sektorunun ge rekse de sosyal guvenlık sıstenıının cıddı sorunları vardır Sosyal guvenlık reformıı ulkemmn i oncelıklı bir konusudur Hukumet tarafından lıazırlanmış olan kapsamlı bir yasa tasarısı bu ya sanid donemınde TBMM nın gundemıne gtlecektır Kuşkusu7 sosyal guvenlık reformu çerçevesı ıçınde devletın ıldç sektoruyle ılışkılerı ılaç fıyatlarının belırlenmesı gıbı kamuoyunda tartışmalara neden olan bırçok konu çozume kavuştu rulacaktır Bu konuda saglıklı bir tarüşnıa surecı devam etmektedır vt sonuçta ortak aklın ege men olacagı bir çozume uldşıldcagınd ınanıyoruz Turkıye de bu alandakı yaklaşımlar tum dunyada oldugu gıbı, devletçılıkten uzaklaşmak tadır Devletın kâr edemeyeceğı sadect kamu kaynaklarının ısrafına neden olacak alanlarda fa alıyet gostermemesı gerektığı yonunde toplumumuzda yaygm bir goruş bırlıgı vardır Huku met'ın hazırladıgı yenı yasa tasarısının temelınde de bu yaklaşım bulunmaktadır Bu bakımdan, devlete yenı yukler getırecek sosyal guvenlık kuruluşlarını ekonomık açıdan zor durumda bırakacak onenlerın gerçekçı olmadığına ve uygulanamayacağına ınanıyoruz Araşbrmaa tlaç Fınnalan Demeğı BİR ÖRNEK t KDTDÜNYA VE TÜRKİYE Bu konuda en yogun çalışmalar ABD, Ingıltere, Kanada Almanya Italya ve Ispanya da gerck egıtsel gerek kaynak oluşturnıa, gerekse uygulama anlamın da yogun çalışmalar surdurulmekte hızlı bir yapılanma surecı yaşanmaktadır Kanıta Dayalı Pıp anlanıı vt ıçerıgı gun geçükçe genışlemekte ve bu modelın esas alındıgı yenı kavram ve terımler uretılmektedır Kaıııta dayalı psıkıyatrı, kanıta dayalı sağlık hızmetı, kanıta dayalı sağlık hızmetı satınalma kanıta da yalı cerrahı kanıta dayalı onkolojı, kanı la dayalı textbook kanıta dayalı tedavı tanı kılavu/u kanıta dayalı tıp dergılerı kanıta davalı araştınna, kanıta dayalı tıp egıtımı vb I urkıye de kavram yenı yenı guncelleş meye başlamış olup, çeşıtlı unıversıtelerde bu kavramın hayata geçırılmesı ıcın değışık etkınlıkler başlatılmıştır Ancak henuz başlangıç aşamasındakı bu çabaların yoğunlaştırılması ve yay gınlaştırılması ıçın her kurumun kendı ıçındekı yapılanma ve c,alışmaları yanında, tıp egıtımınden başlamak uzere merkezı bir planlamaya ıhtıyaç vardır Prof. Dr. Erkan Dcrebek DEÜ Tıp Fakultesı, Nukleer Tıp Anabılım Dalı NEDEN GÜNCEL? Bılgı patlaması ve buna bağlı teknolojık donuşumler bılgının varı omrunun 2 3 yıl gıbı kısa bir sure olması oluşan bıl gılerın toplumun ıhtıyaçları ıle paralel Iık gostermemesı bılgı kaynaklarına ulaşımda yaşanan gelışmüer sağlık harcamalarının ongorulemeyen noktalara ulaşması sağlıkla ılgılı beklentılerın art ıııası, Lgıtım modellerının gereksınımlcrı yetenriLe karşılayamaması, endustıı nın sağlık sıstemlermı yonlendırmesı kaynakların verımsız kulldiıılması gıbı lısteyı daha da uzatabılettgımı/ neden lerle zorunlu olarak guncel hale gelmıştır Bazıları Kanıta Dayalı Tıp modelını ge çıcı bir heves, moda olarak gormekte bunun malıyetlerı azaltrna polıtıkaları nın bir uzantısı oldugunu ıddıa etmektedırler Yıne bazıları tıp uygulamalarının dogası geregı kanıta dayalı olmak zorunda oldugunu ve uygulamaların ka nıta dayalı oldugunu savunmaktadırlar Kanıta Dayalı Tıp modelı oncelıkle et kınlık uzerınde durmakta, etkınlığı sap Kuşkusuz tıp uygulamalarının çogu bel lı bu kanıta dayannidktadır Çok uzaga gıtmeden kuıdı dalımdan bir ornek ver mek ıstıyorum Graves hastalığında has talarda ABD'de %8'S ılk seçenek malıye tı daha duşuk olan radyoaktıf tyot ıkeıı, bu oran Avrupa da % 45 5()'lerde, Uzakdoğu da %10 20'ler duzeyınde Turkıye'de tam olarak bılınmemekle bir lıkte Avrupa ıle Uzakdoğu ulkelerme yakın oranlarda oldugu tahmm edılmek tedır Bu farklılıkları salt hasta tercıhı hekım tercıhı, sıgortaların zorlaması bolgesel farklılıklar malıyetler gıbı ne denlerle açıklamak mumkun gorunme mektedır Bu sonuçlar araştırmaların planlanma 919/21 30 Ekim 2004