Katalog

Karaciğer kanseıi tedavisinde termoterapi Dünyada önemli başarılar getiren bu yeni yöntem Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde de uygulanmaya başladı. Rıfat Yalın (*) nmer kardcığer kansen, tum dunya da en sık gorulen tumorlerden bırıdır Değısık üplerı arasında, karaciğer hucrelennden (hepotosıtler) gehsen ve "hepatocelluler CdrcmomaHCC" veya "hepatoma" adı venlen kanser, % 80'ını oluştu rur ABD'de az gorulmesıne karşılık Asya ve Afnka'da çok sık gorulur Oluşumundd sıroz (alkol), Hepatıt B ve C enfeksıyonlan onemlı rol oynar Herhangı bır nedenle sı roz gehsmış olan hastalann yıllık HCC gekşme nsla % 35'dır Aynca kuflenmıs gıdd larda (ozellıkle baklagıller) bulunan Aflotoksın de hastalığın ortaya çıkmasında onemlı bır nedendır Tanı konması genellıkle guçtur Kann sağ ust kısmında agn, bıtkmlık hıssı ve kılo kaybı en sık gorulen klınık belutüerdır l/3undesanlıkgonılur Karacığejsııozuna bağü, kaıında sıvı toplanması dalak buyu mesı ve sındınm sıstemınden k&namalar olabılır Karacığerın Ultrasonografık, Bügısa yarlı tomografi (BT) veya MRI ıncelemelerı ıle tanı konulma olasılığı yuksekur Ozellık le portdl veya anjıyografık BT ÜP yapılan ıncelemeler çok daha ydidrlı sonuçlaı verır Kaidcıgeı bıyopsısı ve % 70 hastada yukselmış bulunan "alfafetoproteın AFP" tamyı kesınlcştırır AFP tanı ıçın spesıfık olmamakla beraber kronık karacığeı hastalığı oknlaıda bu testın gıderek artması HCC yı akla getırmelıdu 6. Kemoembolızdsyon (Onkolojık ılaçlar tumoru besleyen damann tkanması) 2. Kemoterapı (onkolojık ılaçldr) 8. Termoterapi (Radıofrequency ablation RFA) Bu yontemler ıçınde, lezyonun cerra hı olarak çıkartılması tedavi edıcı tek ve en onemlı yontemdır Seçılmış hasta gruplannda cerrahı olarak lezyonun kaıacığerm bır kısmı veya yaıısıyla (sag veya sol) bırhkte çıkartümasıyla uzun surelı bır yasdin sdğldndbılmektedır Ne yazık kı hepatomaların ancak % 2530 u cerrahı tedavi ıçın uygundur Pekçok karaciğer kansen (çapının buyuk olması, onemlı damarldn tutma sı kdidcığeı dısında yayılım gostermesı karacığer ıçınde çok sayıda olması veya bırlıkte bulunan sırozun ılerı evrelerde olması gıbı) tanı konulduğu zaman cerrahı tedavi şansını kaybetmış durumdadır P Şekll 2 Kltlenln Içlne yerieştlrilen çubuk sım hdstada uygulaıidbuu Ozellıkle tumorun buyuk ve karaciğer dısına yayüdığı du nımlarda hastanın yaşam suresını uzatabılmek amacıyla dığer seçenekleri goz onunde tutmak gerekır Bu amaçla belırlı donemlerde ortaya atılan seçenekleı, bır sure kendınden çok soz ettırıp zamanla değerını kaybettı veya azaldı Kaıacığerdeb tumoral kıtlenm ıçıne ultrasonografı eşbğınde alkol enjeksıyonu (% 95 etanol) hastalann % 75 ınde tam, % 20smde kısmı nekıoz yapmakta ve hasta nın yaşam suresını uzatmaktadır Bu konu uzerınde daha oncekı yularda geruş olarak duımustuk (2) Kaidcığeı dokusunun arteryel ve portal venoz sıstemden kanldnrndsırid kaı şılık HCC nın doğıudan hepatık arterden kanlanması ozellığı tanı ıçın tadyolojık ın celerneleıde olduğu kadar tedavi amacıyla da kullanılır Tumom besleyen düd da maım ıçıne kemoterapı ajanlan venlebıkr bpyodol Gelfoam gıbı maddeleıle damar tıkanarak lezyonda nekroz olması sağlanabıkr Sıstemık etküı kemoterapotık ajanlar HCC tedavisinde çok yonlu olaıak denen dı fdkat belırgın bır yararlı etkı sağlanamadı Buna rağmen bazı kaıacığer kansen diastııma merkezlen hasta onayını alarak yeni bazı ılaç turlerıra denıyor 1 "Cryosurgery (dondurma) yontemı, çelık bu çubuğun tumor ıçıne sokulup sıvı nıtrojen venlerek 190 derecede tumorun, çevresındekı bu kısını kaıacığer dokusu ıle bırlıkte dondunılmasıdu: mesı gıbı sorunlaı yaratıyor (Şe kil:l2) RFA uygulaması ıçın hastdnın ılerı evre sıroz olmaması tumoı sa yısının beşden fazla çaplannın 5 6 cm den buyuk ve kanama bozukluğunun bulurundiıidsı gerekır Rossi ve arkadaşlan (3) 1 yühk %94, 3yıllık % 68 oranında sağkdlım bılduıyor Hastdlann % 95 lOOunde lezyonda tam nekroz sağlanabüıyoı Bowles ve arkadaşlan da 99 RFA gınsımınde 328 tumoıe yontemı uyguladı Sadece bu hdsta oldu (% 1) yedı buyuk ve 10 kuçuk komplıkdsyon dçığa çıktı 15 aylık ızleme sonunda sadece 30 tumorde (% 9) nuks oldu Aluidn sonuçların alkol enjeksıyonundan daha başanlı ol duğu tumorun lokal kontrolunun sağldiımasuıda, etküı ve guvenlı tekıarlanabılır bır yöntem olduğu sdvunulrridktddu Başan ordnı 3cnı den kuçuk tumorlerde daha yuk sek olurken 5 rm den buyuk olanldrdd bdşan oranı duşmektedu Ulkemızde bırkaç hastanede kullanü maya bdşldyan bu yöntem M U Tıp Fakulte sı Hastanesınde RadyolojıGenel Ceıidhı bolumlerı tarafindan bırhkte uygulanmaya başlandı Yakın zamdiüdida yayınlanan araştırma sonuçlan da RFA ran ıyı bu lokal kontrol sağladığını ve sonuçlanrun cenahı üe kıyaslanabüeceğını üerı surmektedıı (4) Sonuç olarak karauğeı kdiıseıının (HCC) tek etkın tedavı yontemı cenahıdu: Ancak cerrahının uygulanabüeceğı hasta sayısı fazla değüdu Ceııahı ıezeksıyon ve karacığer naklı olanağı bulunamaydn has talarda yaşam suresını uzatacak değısık yontemler ortaya atümaktadıı Son yülaıdd hızla yayüan RFA (termoteıapı) ahnan ük sonuçlanyla umıt vermektedu (*) ProfDr M U Tıp Fakıütesı Gcnel Ceııahı ABD Yeni gelişmeler Son yülaıda karaciğer cerrahısınde çok hızlı ve onemlı gelısmeler kaydedıldı Suozu bulunmayan hastalarda karanğer rezeksıyonundan olum oidnı % 5 ın altına ındı Kdracığeı cerrahısıyle ugraşan merkezlerde bu oran % 1 ıse de, sırozlu hasta ldida karacığer rezeksıyonu sonrası olurn oranı % 10Z0dır 5yıllık yaşam suıesı % 30 60 5 yılda hastalığın nuks oranı % BOdır Ozellıkle 5 cm den kuçuk erken ev le sııoz olanlardakı hepatomalarda rerrahı rezeksıyon en uygun seçımdıı Eğeı HCC sayı ve kıtlesel hacım olarak cerrahı ıezeksıyonla çıkaıtılamıyoısa suotık karaciğer rezervı yeterlı değıl ve gosteı üemeyen kuçuk HCC odaklannın da ortadan kaldınlması ıstenıyorsa "karaciğer ndklı uygun bu seçenektır Ozellıkle \ cm den buyuk 3 den çok sayıdd ve paıan kım ıçme yerleşmıs hepatomalarda karacığer naklı dusunulmelıdu Paul Bıousse Hastanesı Karacığer Cerrahı Merkezınden (Fransd) R. Adam ve aıkadaşlonnın bu temel ükeler ıçmde uyguladıkları ka racığer nakılleıı nm sonuçlan ol dukça bdSdiüı dır(l) Sıroz zemı nınde gelısen bu HCC de karaciğer naklınden sorııa 5 yıllık yaşam su resı % 20 30 ceı lahı olum oranı %1020vehastalı ğın yayılm olasüı ğı'M,3040dıı Cerrab olarak tu morun çıkaıtdma sı ve karaciğer naklı ancdk bu kı Tedavi seçenekleri Baslıca tedavi seçeneklerını asağıda kı gıbı sualayabüırız 1. Cerrdhı rezeksıyon (lobektomı sdg veyd sol hepatektomı vb) 2. Karacığer ridkh (kddavıadan veya tdiüı vencıden) 3. Alkol enjeksıyonu (% 95 etanol) 4.' Cryotherapı (dondurma) 5. Devaskulaıızdsyon (Tumorun kan laıımasını oı tadan kaldırmak) Şekil I Karaciğer kanser tedavisinde kullanılan RFA akımını sağlayan Yeni bir yöntem: Termoterapi Radıofrequency AblatıonRFA dıye ısunlenduüen bu yöntem tumorun ıçme yerleştırılen, şemsıye şeklınde açılabılır ozel bır çubukla (prob) tumore yuksek frekansh değışken elektı^k dkunı vermekür Bu ısı üe tumor 100 derecenın astunde ısıtılıp kanser hucrelen olduıulmektedu Ek kez 1996 yüında Rossı ve arkadaşlarının (3) kulldndıkldn yöntem son 4 5 yü ıçınde gıderek yaygınlaştı ve bu aldnda onemlı bu: tedavi seçeneğı durumuna gel dı Bu yöntem doğrudan cıltten (perkutan) laparoskopık ve açık ceııahı şeklınde yapı ldbdıyor Toplanmış 10 ayn çalısmadd teı moterapıye bağh olum oranı hıç gorulmedı Komplıkasyon oranı "1ı 017 arasında değı şıyoı Bdzan kanama ateş, ağn, apse gehş slstem Kayndkldr 1) K Yalın Kaıacığu bafıa kesesı ve yolları cerıahısındpkı gelışmeleı Cumhurıyel Bılım Fek ııık SayıH^i <i00? 2) R Yalın Kaıanqer kansenn dp yeni bır tedavi yontemı Alkol eııjLkMynım Cuınhuııyut Bılım I'pknık Sayı 430 1995 3) Rossı S etal Percutaneous Kt ınteıstılidlthemıal ablalıon ın lıeıilniL'tıl of hepatıc ranreı Am[Roenteno Iogyl67 759 1996 4)Lau WY el al PcHulancous Inral ablalıvp thoıapy for hepatocellular carcmo ma AnnSurg 237(21 171 l<) 20(H 835/7