Katalog

Dünya Beyin Haftası kutlandı Olum nedenlen arasında ük sıralarda beyın damar hastahklan gehr Yaş ortdlaması hızla buyu yen dunya nufusunda ınme Alzheımer ve Parkmson hastahklan yaşam nıtehgını, ekonomık kay naklan ve sosyal esenlığı tehdıt eden en onemh hastahklardır MS (mulüpl skleroz) ALS (amıyotro fik lateral skleroz) ve aılesel geçışb sınırkas hastalıklan, hastayı fizıksel ve ruhsal yonden bagımh ve engellı duruma sokan ve aılesı üe sosyal çevresını manevı ve maddı boyutta olumsuz etkıleyen henuz çarelen tam olarak bulunamamış hastabklardır Epılepsı (sara) buyuk olçude başedılebıhr olsa da henuz her yonu ve tunı üe açıklanabılrmş ve çozumlenebümış degüdır Kalıtsal ve gelışımsel zıhınsel hastalık ve fizıksel sakatlıklar da kışı aüe ve toplumlara buyuk sorunlar yaratmayı surdurmektedır Depresyon ve şızofrera gıbı ruh / akıl hastabklan her yorüerı ıle anlaşümıs ve kontrol altına ahnabılmış sayüamazlar Hız ve harekeü gıderek artan yaşam koşulannın egıtımsızhk ve gen kalrnışhk etkenlen üe bırleşmesı trafikkazalan ış kazaları ve süah yaralanmalan sonucunda çok onemlı sınır kas sıstemı sakathklanna yol açmaktadır Ozellüde omurüık zedelenmesı sonucu gelışen bagımlılık ve engellüüc fizücsel ve ruhsdl sağhgın bozulmasına sosyal ve ekonomık sorun lara yol açmaktadır Gıderek artan alkol, sıgara ve madde bagımhhgını daha ıyı anlayabüme tanımlayabüme ve bu alanda koruyucu / sagaltıcı stratejıler gehştırme zorunlulugu vardır 1990 2000 yülan once ABD, daha sonra Kanada bat Avrupa ve hemen tum dunyada 'Beyın Onyüı' olarak üan edüdı ve beyın araştırmaları, molekuler ve hucresel temel büımsel yaklaşımlardan khnık büımler ve davranış büımlerı alanlanna kadar buyuk bu ıvme kazandı Bugun ıse 21 Yuzyü "Beyın Yuzyüı olarak üan edüdı Turkıye nın bu alandakı ük sıvü toplum orgutu, çogul dısıphnb büımsel ve mesleksel dernegı olan Turkıye Beyın Aıaştırmalan ve Sınırbüımlen Dernegı (TUBAS) Turkıye çapında büımsel ve sosyokulturel etkınhklerle hem büımsel hem profesyonel hem de halk egıtmı boyutlarında onculuk yapıyor 2003 yüındd Beyın Haftası tum yurdumuzda kı farkh TUBAS Şubelen ve ülenmızde 1016 Mart tarıhlennde kutlandı Basta Izmır olmak uzere Eskışehır Kaysen Denızh Kocaelı ve Manısada, çeşıth konferans panel ve soyleşüerde beyın ışlevlen ve sağhgı anlatüdı ve tartısüdı Izmır Eskışehır ve Manısa'da okul oncesı ve ükogretm ogrencüerıne üp fakultesı tarafından ozellüde kırsal kesım ve sosyoekonomokultuıel olanaklan sınırh egıtım kurumlannda yurutulecek olan eğlenceL ve etküeşımlı "beyın dersleri Verdı Prof. Dr. Gönül O. Peker Yaşhlıkta spor beyne iyi geliyo. Yaşhlıkta yapüan sporun zıhınsel yetüen guçlendudıgı ük kez Hlınoıs Unıversıtesı (Urbana Champaıgn) büım addmlannın araştır malanyla kdnıtlanabüdı Sporun beyın uzenndekı etkısı yaşhhkta ortaya çıkıyor yoksa normalde herhangı bır etkısı yok dıyor Arthur Kramer 30 yaşından ıübaren gerek boz gerekse beyaz madde onemlı olçude buzuşmeye başlarken buna paralel olarak da zı hınsel yetüerde bır zayülama gorulur Ancak Kramer ın Journal of Geıontology dergısınde de behrttıgı gıbı bu beyın bolgelenndekı buzuşme sporla onlenebümekte flgınç sonuca yaşlan 55 üa 79 arasında degışen kışılenn renkh ve uçboyutlu manyeük rezonans be yın goruntulerıyle elde edüdı Spor yapan yaşlüann beyınlerınde daha fazla boz ve ak madde bulunuyor Bılım adamı yaşhhkta buzuşen bu beyın bolgelennın spor sırasında onemh olçude etkınleş tıgını sanıyor Orta Avrupa buz devrinde ıssız değilmiş Tarüıoncesı buluntulann mcelenmesme dayanan son araştırma sonuçlan buzullann Iskandmavyadan Elbe ırmagı ve Alplerden Konstanz Denızı ne kadar uzandıgını son buzul devnnden sonra bugunku Almanya ve Isvıçrede de ınsanlann yaşamış oldugunu gosterdı Greı£swald Unıversıtesı nden Thomas Terberger ve Maınz RomaGermen Merkez Muzesı (RomıschGermanıschen Zentıaknuseum ın Maınz) araştırmarüan Wıesbaden Igstadt Kastelhohle Nord (Kuzey Kastel mağarası) ve "Mıttlere Klause (Orta Klause) buluntu yerlerındekı buluntulan C14 yaş behrleme yontemıne gore yaklaşık olarak IO 20 000 yüına tarıhlendırdüer Bu tarıh, I O 24 00014 000 yü once Orta Avrupa nın batı kısmında ınsanlann yaşamadıgına dayanan tezı çuruturken en soguk buz devnnde büe Orta Avrupa nın batısında ve dogusunda ınsanlann yaşadıgı behrtüdı Mimiklere göre işleyen yalan detektörü Manyetik işlem belleği Bılgısayann ışlem helleğınde bulunan sıhsyum Ram çıpııun yenru manyptık bellek alacak hzbon Inesc Ensütusu Pans Unıversıtesı ve Kaıserslautem Unıversıte<;ı bıhm adamlannm Physıual Rtwew Lettef dergısmdeh araştırma raporlanııda son derece hızh atımlı manypük alan bılgüerı sayesınde manyeük bır tabaka uzenne Ram çıplermüen aşağı yukan on mıslı daha hızh ydzuabıldıgı açıklanmakta Ustelık manyeük bellek Ram çıpıne karşıhk bılgılen elektnk kesıldığınde dahı kaybetnvyoı Fakat bılım adamlan çıft tabakah manyeük plakalan henuz sıhsyum Ram çıpı kadar kuçulteme mışler 40 20 Sttotosfcr uçak Ozon tabakau (20îOkm yükıekllkte) Yenı yelıstnüen bır yalan detektörü çıplak gozle ızlenemeyen 24 farkh yuz hareketını kaydederek yarutlann dogru olup olmadıgını saptayabüıyoı Alet ük defa gormuş oldugu kışüenn yanıtlannı yaklaşık olarak %80 hk bır dogruluk payıyla de gerlendırdı' dıyor Metropohtan Unıversıtesı (Manrhpster) araştınnacüanndan Janet Rothvrell. Oysa büdık yalan detektorlenndekı dogruluk payı %70ın altmdadır Alet aynca deneklenn daha once verdık len dogru yanıtlan kaışüastuma geregını de duymuyor RothweUs ın meslektaşı ZuhairBandar kameralı bügısayar sıstemıne dayanan yenı yalan detektorunun havaalanlannda kullanümasını onenyor Boylece alet en basıt sorulan dogru yanıtlamayan kışüen saptadıgında gorevhler o kışıyı daha dückathce arayabüırler 10 ' Tropopoz l'i/'i J(HH yılhnt uıtıtın ılı JtHhıt lunlnı vtthtıtı iverest tepesl Zebra ve yabani eşeğin soyu tehdit altında Woıd Conservatıon Unıon (IUCN) kuruluşu dogada yaşayan altı "Equus"cınsının yok olma tehhkesıyle karşı karşıya olduğunu fc uyardı • •• • "Tehdıt ^'ftf ^* • altında f ^ • » bulunan .* ' f hayvanlannçogu çoüerde veya savanlarda yaşıyor" dıyor Equus Projesı yazan Patricia Moehlmaa Proje Afnka ve Asya'da yaşayan yabani eşeklenn, Equus zebra ve Equus grevyı turlennın Asya'mn yabani aü (Equus przevvalskıı) gıbı sadece koruma altında degü, yabanü dogada da hayatta kalabümelennı hedeflemekte Tropotfer TUBAS Genel Başkanı gpeker@med ege edu tr 835/4 En alttakı atmosfer tabakasırun (tropobfeı) 1979 üe 2001 yülan arasında yaklaşık olarak 200m hatta bazı yerlerde 300mden daha fazla kahnlaşa rak troposfer ve stratosfprı bırbırınden ayıran tropopoza sızdıgı büdırüdı Amenkah ve Aknan büım adamlanndan oluşan on üa kışüüc bır araştırma ekıbı bu kaymadan ınsanlan sorumlu tuttu Troposfeıdekı kayma ınsanlar tarafmdan oluşturulan sera gazı ve ozon tabakasının ıncelmesı gıbı ıkı etkıye bağlı dıyor Ahnanyadakı DIiR Enstıtusu nden RobertSausen Sera etkısı yuzunden atmosferm en alt tabakası ısınırken daha yuksek tdbakalaı sogu makta Duşuk ozon nedemyle daha az morotesı guneş ışıgı alan stratosfer tabakası ıse çok daha fazla sogumakta Sıcakhk oynamalanna bagh olarak da troposfer ve stratosfer arasındakı tropopoz tabakası yukan dognı kayıyor Sera gazı tabaka değiştiriyor Sayfa haberleri: Nilgun Ozbaşaran Dede