Katalog

Politik Bilim Aykut Coker Öngörülerimizi niçin hayata geçiremedik? (III) Bılım, teknoloıı ve sınaî uretımde yetkınleşmek, tanm dahıl butun uretım alanlarında, bu uçlu sarmalın her uç kolunu da bırbırlennı destekleyecek bıçımde yukseltebılır hâle gelmek demektır 'Yetkınleşmek'tekı amaç ıse, ulke ıçınde yaratılan net katma değerı sureklı artırabılmek ve uretkenlığı (produktıvıteyı), bellı urunlerde, dunya pazarlarında rekabet ustunluğu sağlayacak olçude yukselterek toplumsal refahı yukseltmektır Dıyelım kı, bu butunsel anlayışla, bılım ve teknobjiye ılışkın uzun donemlı ongorulerımızı yaptık, başta sanayı kesımı olmak uzere, butun uretıa katmanlar ve de sıyasî erk ongorulerımızı cânı gonulden benımsedı Ongorulenmızın ulusal bır bılım ve teknoloıı polıtıkasına donuşturulerek hayata geçırılebılmesı ıçın sadece bu yeterlı mu Soruyu yanıtlayabılmek ıçın, geçmıştekı ongorulenmızın hayata geçırılememesınde, ureten bır ekonomı olma yolundan sapmış olmanın otesınde, rol oynayan ıkınal nedenlen de hatırlamamız gereklı Yeni teknolojiler Diş etleri içindeki tedavi edici protein Büım adamlan dış etı dokusu ıçınde dogal olairikuretılenbır ! loteının ılühap onleyıcı bu etkı sı oldugunu or taya çıkaı tt Bu proteuı ınsan vucudundakı bazı hastalıklann te davısınde kıülanılabıkr Brrmrngham Unıversıtesı Perıodontolojı Bolumu nden Profesor lain Chapple (resımde maskelı) başkanlığında bu ekıbın yuruttu<5u araşüıma sonucunda bulunan konıyucu antı oksıdan madde dış etı hastalıkldnnın te davısrndp veya ıltıhaplann gıdeı ümesınde çok buyuk yarar saglayabılır Dışlerın dokulmesıne yol açan dış etı hasialıklannın ıncelenmesı sırasında ortaya çıkan qlutathıone adı venlen antı oksıdan dış etlerınde oldukça yuksek mıktaıda solgüanıyor Vurudun do ğal yollaıdan uıettıgı bu kuçuk pıoteın ıltıhaplanma ve bagışıklık fonksıyonlan konusunda çok onemlı etküeiL sahıp dıye konuşan Prof Chapple Dış etı hastalıgı olanlarda bu proteınm faevıyesınm çok dusuk olducjunu saptadık Dolayısıyla kuramsal olarak bu pıotPinın ın sanlan dış PÜ hastalıklanna ve benzer hastakklara kaı şı koı udugu sonurunu çıkaı ttık Bu alanda yapılacak ılerı araştıımaldidarı elde «iütrpk bılgüerle romatoıd aı tııt ve ıltıhaplı akcığeı hastalıklan gıbı lahatsızlrklar da hastarun savuruna qucunu artırabüırız dıyoı nnde zeolıd, normal su mıktannın üa mıslıru emerek yozeneklen ıçmde hapsettı Bu arada uzermdekı ba suıç arttıkça zeolıduı gozenek hacmını artu:dıgı ve so nuçta buyuk olçude genışledıgı ortaya çücü Dr Hrıljar bu konuda şunlan soyluyor Bu araştırmaya dayana rak çevreyı krrleten maddelen gozeneklerı ıçıne hap sedılebüecek bır malzeme gelıştrrebüeceguTuzı umu yorum Mikroskopik nesneleri tutan cımbız Iskoçyada St Andrevvs Unıversıtesı Fızık ve Astronomı Fakultesı nden büım adamları taıanndan geuş unlen optık cımbızlaı mıkroskopüc nesnelerın tutul ması ve manıpulasyonunda buyuk yaraı sağlıyoı Kul lanüması son derece kolay olan cımbızlar kuçuk nes nelenn hassasıyetle hareket ettırümesı ıçın lazerlerden yararlaruyor Çalışmayı yuruten Dı Kishan Dholakia (re sım) bu konuda şunlan soyluyor En deneyuıısız kışı büe bu müaon (müı metrerun bınde bu ı) çapmda cam bır ku reyı bu rımbı/laım yaıdımı üe hareket ettırebüır Kullanıl ması çok koky ol masma karşrn cun bızlaı yalnızra çok kuçuk nesneleı ı tut maya yaraı Dr Dholakıa ve ekı bmce Optık T7ereç leı Çantdii adı altrndı gplıştırılen bıı di'i bulu^iuı ıçuıde cımbızınyam&ua Optık Makas ddbıılunu yor Bu makas DNA maddesı gıbı molekullen de kc sebüıyor Bıyolo]i laboıatuvaılriıında kullrinümak uzere gelıştrnlen optık geıeçleı DNA nın nasü zaraı goıdu gunu ortaya çücarüyor Dı Dholakıa bu konuda şoyle konuşuyoı Kıomozumu tutup genetık kusuı veya hu sar gormuş oldugunu i.andıqunız bolumu kesıyoruz Bu şeküde hasann npdenını daha ralıat uıceleyebüıyu IUZ Bu çalışrndlaıdan elde ettıgımız sonuçlar yardı nuyld hasarlı brr DNA nın kanser gıbı hastalıklaıa rkt ü yol açtıgını drüayabüu u Boylecp lazerlenn yalnızca fı zrkçüerın degü tum bılım adamlannın kullanmı dlanı na gırdıgı goruluyoı Uzun vadeli bakış eksikliği Bu ıkınal nedenlerden onemlı bır tanesı, kurumlarımtzın uzun erımlı bır bakış açısı ve strate/ık plânlama anlayışından yoksun olmalarıdır Bu anlayış, konumuzla ılgılı kamu kuruluşlarında yerleştırılemedığı surece, uretılecek bır bılım ve teknoloıı polıtıkasının başarılı bır bıçımde hayata geçırılmesı ımkânsız değılse bıle zor ve onemlı kayıplar pahasına mumkun olacaktır Bılındığı gıbı, bılım ve teknoloıı, bır ulke ıçın, arzu edılebılır bır geleceğm ınşasında etkın olarak kullanılabılecek strate/ık araçlardır Bılım ve teknoloıı polıtıkaları, bu ıkı strate/ık araan, o arzu edılebılır geleceğm ınşasında uzun erımlı olarak nasıl kullanılacağını ızlenecek yol harıtasını gostenr Bu tur bır polıtıkanın uretılebılmesı ve hayata geçırılebılmesı ıse, strate/ık plânlama anlayışına sahıp, uygulamaları stratefik açıdan ızleyıp değerlendırebılen ve polıtıka uygulama araçlarını değışen ulusal ve bolgesel koşul ve gereksınmelere gore zamanında gelıştınp çeşıtlendırebılen kurumlann varlığını gerektırır Oysa, en başta, bılım ve teknoloji polıtıkalannın Beş Yıllık Kalkınma Planları ıle Yıllık Uygulama Programları'na yansıtılarak hayata geçırılmesınde kılıt role sahıp DPT bu anlayıştan yoksundur DPT'nın, mısyonunu yenıden tanımlaması gerektığı ve 'değışen dunya koşulla rında strate/ık plânlama yapan bır kurum halıne gelmek zorunda olduğu' bızzat, oncekı Musteşarlarından Prof Dr Orhan Guvenen tara fından vurgulandı [bknz Guvenen, 0 , Turkıye'nın Orta ve Uzun Donem Strate/ık Hedeflerı, TC2007 75 / TC20179, DPT, 1999]Ama, ne yazıktır kı, bu zorunluluk yerıne getırılmedı Başta DPT olmak uzere, konu ıle ılgılı kamu kurumlanmızın uzun erımlı bır bakış açısı ve stratejik plânlama anlayışından yoksun olmalarının yarattığı ve bundan boyle de yaratacağı sakıncalar, Prof Dr AŞ Uçer, Prof Dr M Durgut ve bu satırların yazarının yaptıkları ortak bır çalışmada şoyle açıklanıyordu Kirliliğe karşı moleküler çözüm Yenı qelıştuılen bır milzemp sıkıştınldığı zaman çevıeyı ladyo ıktıf atık ve kımyasal kuletıcüerden temızlıyoı Bu mmqhdm Uruvprnte<;ı Temel Bılımler Fa kultesı Kunya Bolumu nden Dı Joseph Hriljac m baş kanlıfi[inda yurutulen <fakşmada 'eolıd maddeüinın su dakı kunyevı maddeleıı moleküler bu sunger gıbı emdıgı goruldu Uç boyutlu bır yapıya salup katı brr madde olan zeolıd alumınyum süıkon VP oksıjen ıçerır, ayrıca sunger gıbı duzenh aralıklı gozeneklı bu: yapısı vardır Büım adamlandıgı sıstemde zeolıd dığer katı maddeleı ^ <^^^^^^B gıbı basınç altında par çalanmıyor veya kuçul muyor Tamtersı hacmı artıyoı Bu ozellıgı nedenıyle çevıeyı krrleten maddelen yakalamak ıçın ıyı brr mal zeme olabılecegı duşunuluyor A B D Enerjı Bakanlıgı nın Brookhaven Ulusal La boratuvan nın ışbulıgı üe yurutulen çalışmalardan bı Stratejik plânlama zorunluluğu... Burada belkı strateıık plânlama yaklaşımının ve bu bağlamda ulusal bılım ve teknoloji polıtıkalannın tasarımının, geleceğe bakabılme becensını gerektırdığıne ışaret edılebılır Gunluk olayların arkasından koşarak yorulan ve yerleşık bır tarz olarak, kısa vadeden otesını duşunmeyenlerın onemlıce bır çoğunluk oluşturduğu toplumumuzda, ancak uzun vadeli kestırımlerle / ongorulerle ortaya konabılecek ımkân ve fırsatlan, beklenmedık gelışmelerı nasıl hesaba katıp kendımıze yenı yollar çızebıleceğımız sorulabılır Ancak, şu muhakkaktır kı, kısa vadecılık, karar alıalan kısır bır donguye sokmakta, goruş ufuklarında alışılmışın dışına çıkamayanlar alışılmış usullerle zaten çozemedıklen sorunlar ıçın kaynaksız ve çaresız kalmakta, 'taklıt' aşamasından oteye de pek geçememektedırler "Bu kısır dongude tıkananların neden olduğu başka bır sorun ıse, bılım ve teknobjidekı ve toplumsal değer yargılarındakı çağ değışımıne ve bu değışımın ardındakı dınamıklere bır şekılde vakıf olanların boyle bır ortamda kendılenne yer bulamadıkları ıçın elenmelerıdır Kadrolar şans eserı bır araya gelse bıle ıletışım kurabıleceklerı kurumları I otorıtelerı bulamamaktadırlar " Ongorulenmızı hayata geçırmenın onlemlerını duşunurken şu ıkı kılıt kavramı, demek kı, unutmamamız gerekıyor Stratejik plânlama ve bunun ıçın geleceğe bakabılme becerısının kazanılması http://www.inovasyon.org Pilotlara daha fazla hava Uçak kokpıtlermuı duman ve gaz ıle dolması ve ya hava basuıcının anı olarak duşmesı durumunda pı lotlar oksıjen maskesı takmaya vdkıt bulamayabılır Flo rıda BE Intellectual Property admdakı araştuma şırkctı bu gıbı durumlarda püotlann ve dolayısıyla uçaktakı tum yolculann yaşamını kurtaracak bu çozum geuştıı dı Bu çozum şoyle Püotlaı ahnlanna guneş gozlugu şekunde radyo ve vızorden oluşan bu urıaz takacak Eger sensor duman gaz veya basınçta brr azalma tespıt ederse vızor püotun gozunu bumunu ve agzını ka payaoak şeküde kapanacak Agız ve burnun çevresmdekı tamponlar kısmı brr qeçırmezuk saglaıkon vızor den pompalanan hava püotun soluması ıçın hava per desı oluşturacak Kaynak London Press Servıce 835/6