Katalog

Cönülden Bilime Mutasyonun evrımın hammaddesı oldugunu negı ınsan genomunu dıger canlüannkınden duşunursek, ınsanoglunun bır yansuun ükelaynrır" lıkten kurtulmanın tum sorumlulugunu yukCalıfornıa Instıtute of Technology'den lendıgını soylemek mumkun Ve genomdakı John Ricluurdı, tek bır genden 10'dan fazla 3 mılyar kımyasal harfın unlu A'lar, T'ler, sayıda farklı proteın elde edebüecegımıa C'ler ve G'ler ıçınde çok fazla varyasyon olsoyluyor Bu durumda genom analızı tek badugunu soylemek de çok zor Bu da bır Suşına hangı proteının uretüecegı konusunda mo gureşçısı üe Britney Spean'ın yuzde yeterlı bügıyı saglamaz 99 95 oramnda benzeştıgı anlamına gelıyor Proteınlen teşhıs etmenın ana gerekBu temel bulgulann yarattıgı karmaşa çesı hastalıga hasarlı gerüerm degü, hasarlı ıçınde şımdı sıra genomun ıkmcı basamagınproteınlerın yol açması Cıphergen adındakı da Yem oyunun adı "proteom" Genom sozbıyoteknolojı şırkeünın yetküüerınden Willicugunun bır organızmadakı DNA'lann tumu am Rlch, "Bır hastalık hakkında bügı edınnu tanımlaması gıbı, proteom da proteınlenn mek ıstıyorsanız proteınlere bır goz atmanız tumunu ıfade edıyor, proteom bılımı ıse progerekıyor" dıye konuşuyor Alzheımer hastateınlerı butun olarak ınceleyen büım dalı anlıgı proteom büımının genomdan ne kadar lamına gelıyor Genomun çok karmaşık bır ustun oldugunu gostermesı açısından çok yapıya sahıp oldugunu duşunuyorsanız, bır onemlı bır ornek Yaklaşık yanm duzıne gen de proteomu gormenız gerekecek ' tnsan Alzheımer'a yakalanma eglımıne yol açıyor genomu üe karşılaşünldıgında proteom bılıBeta amüoıd parçalan denüen yapışkan promı bunun 1 000 mısh daha fazla verı ıçenteınlerın varlıgı hastalıgın kesın teşhısı ıçın yor" dıye konuşan IBM Doga Büımlerı boluyeterh Cıphergen, ProteınChıp'lennın kısa munden Caroline Kovac "Karacıger hucsure sonra bu katü amüoıdlen teşhıs edebıresındekı bır DNA derı hucresındekı veya lecegını umut edıyor Ancak beta amüoıd gebeyın noronundakı DNA'ya benzer Oysa nı dıye bır gen olmadıgı ıçın Alzheımer bır proteınler bırbınne benzemez Işlen bıraz DNA çıpı üe teşhıs edüemıyor daha ılgınç kılan, hucre proteınlenrun kı Halıhazırda Merck&Co, Cıphergen'm bunlar hemoglobın veya ınsulın gıbı moleçıplerıyle Alzheımer hastalıgını tedavı edekuller, serotonın ve dopamın gıbı beyın kımcek üacı yelıştırmeye çabşıyor Çıp, üacın yasallan, ostrojen veya testosteron gıbı horbeta amüoıd parçalan yok etugını kanıtlarsa, monlar veya vucudumuzun ışlevsellıgını sağşırket bu ışten kârlı çıkacak Molecular Stalayan dıger enzımlerden oluşur hucrenın ügıng adında bır başka bıyoteknolojı şırkeh, pmden bagımsız olarak degışıklık gosterkanser ve artrıt gıbı hastahklann seyrını ızlemesıdır Bır hucrenın ıçerdıgı proteınler sağyen bır çıp gehştırdı Bu çıp, proteınlerın debklı veya hastalüdı oldugu gışken duzeylerını ızleyerek na yaşına stres duzeyıne hastalıgın telüıkeh bır boyuta "Protein bilimi şu hatta gunun saatıne bagh ulaşıp ulaşmadıgını büanda insan genom dınyor Mülannıum Predıcolarak degışır Büım adamlanna gore vucudumuz projesinin sırtında tıve Medıcıne ısırrüı bır dıger 500 000 üe 1 mılyon arasınşırket ıse teşhısı zor olan gelişimini sürdür yumurtalık kansennı teşhıs da proteın ıçerıyor Sayının buyuklugune karşın büım meye çabalıyor. Bir edıyor ABD'de hukumetın adamları proteom konusufinanse ettıgı bır kuruluş nor süre sonra bağımsız mal akcıger, yumurtalık nu çozmeye kararlı çunku proemler hakkında elde bir bilim dalı olarak gogus ve kolon dokusundan edüecek en ufak bır bügı alınan proteınlerı kanserh 21.Yüzyıhn temel hastalıklann teşhısıne, tedokudakı proteın üe kardavısıne ve nedenlerının şüaştınyor Benzer şeküde taşlarından birin'ı ortaya çıkmasına yardımcı PSA prostat kanserıne üışkın oluşturacak." olacak Rockefelleı Unıverük bulgulan gun ışığına sıtesı'nden Brlan Chait bu çıkartıyor Eger proteınler konuda şoyle konuşuyor ' Genom daha ışın hucrelerın kontrolsuz bır şeküde bolunbaşlangıcı Esas peşınde oldugumuz ınsanmesıne ızm venyorsa, proteını etkısız hale dakı 100 müyar hucrenın hangı proteınlerı getıren bır anükor etkın bır kanser üacı urettıgı Ne var kı bu bağlamda genom yeolarak çozum uretebüır Large Scale terh degü Genom proteınlerın ureümı ıçın Proteomıcs Corp (LSP) ve Johns Hopkıns gereklı olan dırektıflerı verıyor Ancak dırekUnıversıtesı şımdıden depresyon, ıkı kutuplu üflen bümek bızı fazla uzağa goturmez psıkolojık bozukluk ve şızöfrenıye yol açan Çunku ınsan hucresındekı 34 000 gen sıparış proteınlenn bır lıstesını hazırladı formu gıbı bır şey Bazı sıparışler proteınlenGeçen ay LSP ınsan proteınlerı uzenne mızı ureten hucresel fabnkalara kadar ulaşük ventabanını açıkladı 157 dokuda 15 693 maz büe Fabrıkaya ulaşanlann bazüan ıse proteın oldugunu açıkladı LSP'nın başkanı uretım bandını terk eder etmez parçalara ayLaigh Anderaon bu açıklamanın butun üe rüır, kullanümaz hale gelır Oysa bazı mallar karşüaştınldıgında çok kuçuk bır parça olo kadar populerdır kı fabrıka bunlardan müdugunu üen suruyor ABD Enenı Bakanlıgına yonlarca uretmek zorunda kalır Butun bunlabaglı Joınt Genome Instıtute'dan Treror n sıparış formlanna bakıp soyleyemezsınız Hmvidııs, proteın bılımı konusunda ıyımUç gen kurye vazıfesı gorerek proteın A, ser' 'Proteın büımı şu anda ınsan genom proproteın B veya proteın C içın sıpanş formunu jesının sırtında gehşımını surdurmeye taşır Ancak fabnka bunlan kabul etmek kıçabalıyor Bır sure sonra bagımsız bjr büım barlıgını gostererek, Proteın A,B ve C'yı uredalı olarak 21 Yuzyü'ın temel taşlarından ür ancak ışı üerleterek AB, AC, BC, AAB bırını oluşturacak' ABC gıbı daha gelışmış ve hıtech modellerı Reyhan Oksay de uretır Bu karıştırma ve bııleştırme yeteKaynak Newsweek 19Şubat2001 Ahmet Inam , ^.v *• * f ,,.ı,( , ,, Mehmet Yen'ıden yurda donduğumden ben, memleketin kultur, bilim, teknoloji konusundaki duşuncelerinde yenilikler, donüşümler var mı diye, gunlerdir, dergileri, kitaplan, kanştınyorum. Bır ara gozume bır kbşe adı çarptı. "Gonulden Bilime". Yazan da Ahmet Imam mıdır nedir, garip biri. Ellf • Biraz tanınm. Ahmet Inam. Orada burada gozume ilişir. Suratını televizyonlarda da gorurum bazen. Mehmet Galiba, dincı bin. Gonul nerede, bilim nerede? Bizdekı Şark kafası her şeyi karartıyor, yumuşatıyor. Boyle ilerici bir gazetede, bu mistik, karanlık, ne dediği anlaşılmaz, sulu adamlann yeri ne Allahaşkına? Ellf Bır arkadaşımın hocasıymış. Orta Doğu'da felsefeci. Mantık okutuyormuş. Çok zor sorular sorar, öğrencilerle eğlenırmış. Mehmet • llahiyat kokenli galiba. Oyle tipler var, ilerici olmaya ozenirier hani... Elif Elektrik mühendisiymiş. Sol eğilimli oldugunu soyledi arkadaşım. Mehmet Tamam ışte, Turkıye'de solun halını goruyorsun. Tekke şeyhi kılıklı herifler, ortada solcuyum diye dolaşıyor. Bilimi ayağa duşurüp yozlaştınyorlar. Aydınımız bu mistik tuzaktan bir turlu kurtaramıyor kendinı. Ya kupkuru, kitâbî insanlar oluyorlar ya da avık bir oznellik bataklığında yuzüyoriar. Bu arabesk duygusallık, Batı'dan yalap şap alınan postmodernızmle kendıne bır yer buldu. Bu adam da gonul, monul diye, bilimin "nesnel", "evrensel", matematiksel yapısını alkı sıra eleştirecek... Elif Ne bu kızgınlık Mehmet! Adamın koşe başlığını alıp, yerden yere vurdun onu. 7bnımadığını soyluyorsun. Tanımadığın birini bu denli "şiddet'le eleştirmen bılimselliğe sığar mı? Mehmet Biraz tanıyorum galiba. Bu Imam, Feyerabend'ı ilk çeviren adam değil m'ıydi? 0 berbat çevirisıni anımsıyorum. Ondan sonra butun gericiler, bilimi kuçumsemeye başladılar. Bır arkadaşım onun ıçın ıkincı bır Nurettın Topçu demiştı. Elif Sen ya Nurettın Topçu'yu ya da onu okumamışsın. Galiba ikisinı de. Ben de tyı okumadım onlan. Aralannda bağ oldugunu sanmam. Sonra gonulden bilime neden yol olmasın kı Mehmet? Duşunuyorum da başka nereden yol olabılır bilime? Mehmet Yazık, yazık! Ne Hegel'i, ne Marks'ı doğru durust okumamışsın. Bilimden gonule yol olabılır, gonulden bilime değill Bilimcilık falan yapmıyorum. Bızım insanımız, her şeyı her şeyle ilişkıye sokuyor. Kafasındp ayınmlar, belırienımler, temellendirmeler, tartışmalar yok. Ufurmeyi sevıyor. Bılımsel duşunme ayrıntılann hakkını vermekle başlar. Muthiş bir açıklık içinde, attığın her adımın hesabını venrsın. Veremedığınde, saklamazsın, itıraf edersin. Kullandığın kavramlara dikkat edersin. Oysa bakıyorum, muthiş bır çevırı furyası, Batı'da çıkan "sıvn" sandıklan kitaplan dılımıze aktanyoriar. Temellenn farkında değıller. Aydınımızın bılgısı yuzeysel. Ikmcı, uçuncu elden kitaplarla, moda goruşlerle, bulanık kavramlaria konuşuyor. Çok uzuluyorum çok. Havasını, suyunu, şu oturduğumuz muhallebıayı, elbette seni, sıcaklığını sevmesem gelmezdim bir daha Turkıye'ye. Turk aydınının yumuşak kafalılığı benı kusturacak hale getıriyor. • Elif • Bıraz sakinleş Mehmet Çok karamsarsın. Ne denli tıtız bır duşunur oldugunu bılıyorum. Amerıka'da bır unıversıtede dersler veriyorsun. Indekslere geçti adın. Saygın bır bilim adamısın. Durustsun. Çalışkansın. Turkıye'de bulduğun karanlık, bana oyle gelıyor kı geçıcıdir Turkıye'de keşfedılmesi gereken aydınlık da var. Aydınlık burada, onumuzde Mehmet. Seninle, benim aramda... Mehmet 0 guzel gozlerınden gelıyor... Elif Belkı birazı. Senin bakışından da. Turkiye doğnıyu anyor. Bulanlarolacak Dunyada kıstınldığı kapanda, dunyaya, kendı dılıyle, kendı yaşantısından yola çıkarak oykuler anlatacak. Ne demek bu? Bilim gibi, evrensel bir arayışa, kendı yaşantısından yola çıkarak katılacak. Gonulden yola çıkacak Gonlu olacak çunku Gonulsuz olmayacak bilime karşı. Taklitçı olmayacak. Gonluyle gelecek. Bilimde, teknolojıde ortaya attıklan, bu ulkenin insanının oykusunu yansıtacak. Yerelden yola çıkıp, evrensel olacak. Kendısi olarak, insanlığın olacak. Mehmet Ne tuhaf sozler bunlar Elif! Nereden oğrendin bu saçmalıklan? Yoksa Imam boyle şeyler mı yazıyor? Dunya bir koy olmuş. "Biz" diye bir şey yok. Yerellik yok olacak zamanla. Bir tek insanlık var. Varsa eğer, bir tek gonul var. Fransa'nın gonlu, Amerika'nın gonlu diye bir şey yok. 0 tek gonlu yakalamaya çalışmalıyız. Kendimizi farklı sanma budalalığına duşmemek gerek. 0 denli çok ulke gezdim kı, insan her yerde aynı ınsan. Işte bu evrensel ınsanı, bu çağdaş, bu ılencı ınsanı, bilimin ışığında yuruyen, eleştirici, temellendiricı, akla dayalı eylemleıie yaşayan insanı, onun yureğini, gonlunu anlamalıyız. Bizi bu evrensel ınsanı anlamaktan alakoyacak, uyduruk yerelliklenn, temelsız, karanlık, mıstık duşuncelenn ardmdan gıtmemeliyiz. Ben ne zaman Turkıye'ye gelsem, karşılaştığım, yetenekligençlere, Batı'da okumalannı, Batı'nın lyi universitelerinde, en az dort yabancı dil bilerek, oğrendikkrinın temellerinı oğrenerek okumalannı oneriyorum. Benim unıversıteme geldıklennde onlara yardım edıyorum. Turkıye'de ahlak bozulmuşluğunu bu bilimsever, erdemli, çalışkan gençkr ortadan kaldıracaktır. Isimlerini uluslararası arenalarda duyurocak, evrensel insan olmanın mutluluğuna erişeceklerdir. Artık, uluslann sınırian ortadan kalkacaktır, tum insanlık bır tek dil kullanacaktır. Dinler yok olacak, insanlar bilimin yol gostericiliğinde yaşayacaklardır. Ellf Gonulden bilime yol olacak mı o zaman? Mehmet Bilim ve gonül dıye iki ayn kavram olmayacaktır. İnsanlar sorunlannı akıllanyla çozeceklerdır. Akıl, hem bilimi hem gonulu kapsayacaktır Bir gun senı Amerıka'ya, unıversıteye gotureyım de gor Insanlann bılım yaparken duyduğu coşkuyu. Elif Onlann coşkularını duymak, beni de coşturacaktır. 727/9 Cönülden bilime yol var mı?