Katalog

Politikbilim Aykut Cöker BTYK'nmBAralık Toplantısı Bilim ve Sanat Dergisi'ni çıkartanların kulakları çnlasın. Dergiyi emek zahmet basıma hazıriarsınız. Çıkan sayı önünüze konduğunda gözünüze ilk çarpan, yapılmış olan bir hatadır. Yahu bu ne? Efendim, o "dizgiden"... Dizgi denetimine önem verirsiniz; ama izleyen sayıda yine hata vardır. Peki bu ne? Efendim o "pikajdan"... O dizgiden bu pikajdan, ama hatalar sürer gider. Önceki yazımın ikinci yarısını anlamsız bulanlar varsa; efendim o da, yazarının kısa yazmayı becerememesi nedeniyle yazının orta yerinden yediği makastan! O yazıda, 1 993 sonrasının bilim ve teknoloji politikasından söz ederken demiştim ki, "şu ana kadar resmi bir karşı görüs ortaya konmadığı için hâlâ geçerli olduğunu varsayabileceğimiz bu politikanın ayırt edici özelliği, yalnızca bilimde değil, teknoloji alanında da yetkinleşmenin amaçlanması ve bu yetkinlefmenin, bilim ve teknolojiyi ekonomik ve toplumsal faydaya dönüstürebilme becerisine desahip olma amacını içermesidir." Bu tespitin, 'kesllen' son bölümü önemliydi. Çünkü, 1997 ve onu izleyen yıllardaki BTYK Kararlan'nın ana teması, altı çizilen bu amacı gerçekleştirmeyi sağlayacak Ulusal Inovasyon Sistemi'nin kurulmasıydı. Yürümeden önce yüzmeyi mi öğrendik? insanın sıcak, kuru bozkırlardan geldiğine dair eski anlayış feminist bir le teoriyk bir kenara atıldı. I Ulusal Inovasyon Sistemi'nin omurgasını Ulusal Enformasyon Altyapısı olusturur. BTYK'nın 20 Aralık 1999 günlü toplantısında aldığı "[1999 başlarında tamamlanan] Ulusal Enformasyon Altyapısı Ana Plânı'nın Hayata Ceçirilmesi" kararı bu nedenle çok önemliydi. Ne var ki, alınan kararlara iliskin Başbakanlık Genelgesi yayımlandığında, bu kararın buharlaşıp yok olduğu görüldü; daha sonra da gerek Hükümet gerekse bürokrasi kanadından eksileni arayıp soran olmadı. Aynca, "Elektronik Ticaretin Yaygınlaştınl1960da ortaya atıldı ması için Cerekli Hukuki, Teknik ve Idari Altyapının Kurulması* KaSuda yaşayan maymun türü teorısi 1960'da Ingüiz rarı da buharlasmıştı. Yıl içinde "Türkiye için Kritik Teknolojilerin biyolog Sir Aliıter Hardy tarafından ortaya atümıştı Belirlenmesi", "AR&GE'ye Dayalı Tedarik"vb. konulardaki karahar Ona gore, maymun turda uygulanmayınca, bu durum, çoğu çevrede, Ulusal Inovasyon leri yasamak için agaçSistemi'ni kurmaktan vazgeçildiği biçiminde değerlendirildi. lardan indiginde insana BTYK'nın 13 Aralık toplantısından sonra anlaşıldı ki, buhardonuş evrimı başladı; lasan iki karar gibi, başka bazı kararlar da gereği yapılmadan bu evrım o zamana kagündemden çıkarılmıştı ama, Ulusal Inovasyon Sistemi'nin kuruldar tahmin edildıgi gibi masından vazgeçilmemisti. Hatta, Sistem'in kurulmasına ışık tutasavanlarda olmadı, decak bazı kararlar güçlendirilmis; ömeğin, "Türkiye için Kritik Tekniz kenannda meydana nolojilerin Belirlenmesi" Kararı, '20032023 arasındaki 20 yıllık geldı. Atalanrruz başladönemde, bilim ve teknoloji alanında izlenecek ulusal stratejinin rını suyun ustünde tutabelirlenmesi' biçiminde genişletilerek Türkiye için bir Tefcnoto// Önbilmek için dık durma görü Çalısması' yapılması da bu kapsama alınmıştı. pozisyonu geliştirdiler, Uygulama sonuçları elbette eleştirilmeli. Ama, en az bunun böylece elleri serbest kadar önemli nokta, BTYK Kararları'nın hepimiziilgilendirdiğinibilkalacakve kabukluyimek ve baştan itibaren tâkipçisi olmaktır. 13 Aralık Kararian'na da yeceklerı açabilmek böyle yaklaşılmalı. Örneğin, "Kamu alımlarında alım bedelinin için aletler yapabileceklerdı Bir kez guvenli bir şekilde %1 'inin AR&GE faaliyetlerinin desteklenmesinde kullanılmak üzere su içinde durup nesnelere yuzerek ulaşabildikten sonra bir fona aktarılması" kararı uygulanabilecek midir; bugünden tâkivucut kıllanmızı kaybettik ve onun yerıne suda uşumebe almalıyız. mek için kalın bir derı altı yağ tabakası geliştirdik. Işte bu, otekı maymun turlerinin aksine, yeni doğan bebekGündem'deki 'Teknoloji Öngörü Çalısması'da, bu çalışmayı lerin neden su ustunde durabüdiklerini açıklar. yapmamış tek ülkenin yurttaşları olarak, hepimizin sorunu olmalı. Çünkü, "teknoloji öngörüsü [Irlanda'nın yaptığı çalısmada belirHardy'nin bu ükirlerini konuyla ilgili bilim adamlatildiği gibi], ülke için arzu edilebilir, ama erişilebilir uzun vadeli bir n hiç de önemsememıştı, ama Morgan onemsemişti. Işgelecek inşaında, teknolojinin oynayacağı rolün ortaya konmasını; te bu yuzden, aynı zamanda feminist bir yazar ve TV ve ülkenin geleceğiyle ilgili olarak öngörülen vizyonun gerçekleşoyuncusu olan Morgan'a, maymun turlerinin insana dömesini mümkün kılmak için, bugünden alınması gereken stratejik nuşme surecinin dişiler degil de erkek cınslenn avlankararların belirlenmesini konu alır. Teknoloji öngörüsü, ülkeye, maya ve öldünneye başlamasıyla oluştugunu iddia eden ekonomik ve toplumsal açıdan azami faydayı sağlayacak, stratejik ünlü antropologlar ofke duyuyorlardı Onlann teonsı, araştırma ve yeni teknoloji alanlarının belirlenmesi için biliminsanerkekler serinlemek için vucut tuylerini kaybettiler ve lan, mühendisler, sanayidler, kamu görevlileri ve konuyla ilgili başavlanmayı koordine edebümek için de beyinleri büyüka uzmanların bir araya getirildikleri bir süreçtir ve bu süredn buldu şeklinde devam ediyordu. Dışi rurlerın evrimi daha guları, sürdürülebilir ekonomik büyüme, refah ve yaşama stansonra erkek turlenn evnmini ızlemişti. dartlarını geliştirebilmenin yolunu gösterir." Morgan, The Descent of Woman isimli kıtabında, Bu çalısma yapılmazsa ne olur? Yanıtı, BTYK toplantısının yapıidığı gün, TESlD'in Istanbul'da düzenlediği "Teknoloji Kestirimi Yoluyla Türkiye için Gelecek Öngörüsü ve Elektronik Sanayii" konulu Panel'de Prof. Dr. Metin Durgut'un söylediklerinde bulmak mümkün: "Kendilerinin öngörüsü olmayanlar baskalarının öngörüsünü yaşamaya mahkumdurlar." Baskalarının öngörüsünü yaşayacak olanlar içinde hepimiz varız. 1 .. agoker@ttgv.org.tr 720/8 olayı hayretle ızlemekte olan Hardy'nin fıkirlerini başka bir şekle sokup yazdı. Sahile giden yolda dişüerin başı çektiğini belirten Morgan kadınlann soguk suda daha uzun sure yaşayabıldıgini ve erkeklere ustun geldikleri bir atletizm dalının da uzun mesafe yuzme olduğunu iddia etti Morgan, bir gurup maymunu bir adada sel baskınına ugramış bir vadi ya da deniz kenannda kıstınlmış olarak zihninde canlandırdı. Bunlar hayatta kalabilmek nsarun evrimiyle ilgili, şimdiye kadar ortaya atlmış fıkirler arasında ihtimali en zayıf olanlardan bir tanesıne gore, ınsanlar hem suda hem karada yaşayan bir tur maymundular ve ancak dişiler su kenannda kendi ikı ayaklan uzerinde dik durmaya başladıklannda gelişme gosterebilmişlerdi. Geçen otuz yddır akademisyenler tarafından hafife alınan bu fikir şimdüerde saygınlık kazanıyor. Son zamanlann onemlı bilim adamları, Elaine Morgan'ın bu suda yaşayan maymun türü ile ılgüı tartışmalı hıpotezine destek verdüer. Hıpotezın sempatizanlan arasında Amerikalı filozof Daniel Dennett, unlu Guney Afnkalı paleontolog Philip Tobias, ve bundan sonra yapacağı Memelıler (Mammals) isimli TV dizisinde teorıyı ırdeliyecek olan doğa tarihçisı Sir David Attenborough da var. Aynca, Norveç Fen Bilimleri Akademisı Morgan'ı bu çalışmasından dolayı bir madalya ıle odullendirirken New Saenüst teorıyi desteklemek uzere bir filme başlamıştır. için usta dalgıçlar olmak ve daha karmaşık nefes alma yollan gelışbrmek zorundaydılar. Işte bu degişim insan konuşmasının evrimine yardımcı oldu. Boydan boya sırtımızda bulunan ve omurgamızdan aşagıya dognı ınen çok ince vucut kıllanrun düzeninin kara hayvanlannın degil deniz hayvanlarınınkine uyduguna dikkati çekri 'Biz suda dogmuş primatlarız! dedi. Bununla beraber, Morgan'ın fıkirleri alay konusu olmuştu ve insan ırkının kuzey dogu Arhka'nın yakıcı sıcagıyla kavrulan geniş savanlannda evrim geçirdiği konusunda yakın zamana kadar israr eden akademisyenler tarafından söz konusu dahı edilmekten kaçınılmıştı. Fakat, geçen yıl, bir zamanlar savancı goruşu destekleyen Tbbias, kendi araştırmasında o zamanlar Afrikada çok az miktarda açık yeşil alan olduğunu ve muhtemelen kıtanın çok fazla geniş su alanlanyla kaplı olduğunu açıklayınca bu fikir ses verdi. Tbbias suda yaşayan maymun türü hipotezine destek verince Attenborough da onu destekledi ve ilk defa ulkesi lngütere'de bu teoriyi tam büimsel duzeyde tartısmak üzere bir organizasyon duzenledi. 'Beş milyon yıl once, kuzey dogu Afrika tektonik çatlamalardan etkılenmiş, ortaya çıkan yanklar ormanların sel sulanyla kaplanmasına ve adacıklann meydana gelmesıne neden olmuştu Aynı zamanda büiyoruz ki proboscıs maymunlar ve şempanzeler gibi primatlar, bir su baskmına yakalanınca yuzer ve bebeklerıni taşırlar Bu yuzden bu teori akla yatkındır' Amenkalı filozof Dennett de teoriye sempati ile bakmaya başladı. 'Çok sayın biyologlar, evrim teorisyenlen ve oteki uzmanlarla birlikteyken onlara sık sık Elaine Morgan'ın teorisinin neden yalnış olduğunu lutfedip bana açıklamalannı istemişımdır. Şimdiye kadar soz etmeye değecek bir cevap alamadım.' Burada herkesin dikkauni asü nedene çevrrmedigini goruyonız Bir çok paleontolog Morgan'ın tarihleme yontemındeki belirsizlikten şikayet eder. Bu bilim adamlan aynı zamanda insanlarda puruzsuz bir cilt ve dik durma pozisyonu gibi özelliklerin ortaya çüaşlan arasında birkaç müyon yıllık bir boşluk olduÇfuna dikkat çekerler , bu da bizim deniz kenannda kalma süremizin inanümayacak kadar uzun bir sure olması gerektiğini ortaya koyar. Londra'daki Doğal Tarih Müzesınden Prof. Chriı Strlnger teorinin dık durma pozisyonumuz konusundakı açıklamalarının öteki teoriler kadar iyı olduğunu kabul eder 'Bununla beraber, kanıtımız yok, ve bu fikri sesimiz, beynimiz ve aletlerimiz gibi bir çok başka hkırle birleştirdigimizde suda yaşayan maymun turu destekleyicilerinin fazla ilerı gittigini goruyoruz.' Fakat bu teori son yülarda Morgan'ın lehine oldukça ilerledi. 'Büimsel zemin doğru yone çekilmekte'diyor Morgan. Ya da NevvScientist de yazdıgı gibi 'Dalga ters yone dondü.' Türkçesi: Çimen Öner Kaynak'The Tımes