Katalog

Bilgi, eğitim ve teknoloji üçgeni Fulya Sarı Y <em bügı teknolojüerının ortaya çıkmasıyla egıtım sıs temleıı uzerındekı basküar yogunlaşıyor Kırk yüdır surmekte olan ve radyo ve televızyon gıbı kıtle üetışım araçlanyla başlayıp bügısayar ve telekomunıkasyon gıbı tek nolojüerle varlıgmı surduren elektroruk bügı teknolojüen as lmda butun sosyal altyapımızı hızla degıstrıyor Endustrı ış dunyası burokrası ışveren dunyası uluslararası üışküer zen gınlıgm ddgürmı ve savaşan ulkeler o kadar buyuk degışüdık ler yaşıyor kı sosyologlar artık çagımızda toplumumuzu Bilgi Toplnmu olarak adlandınyorlar Ancak bügının uretümesı ve yayümasından sorumlu sosyal kunımlar uzermde bu bügı teknolojüerının etkısı çok az hıssedüıyoı lım Bireysel bügıde odak noktamız bıreyın kendısıdu ve bu bügının uretümesı ve gehsımı ıçın soz konusu olan zaman olçegı bu bıreyın yaşam suresı kadardır yanı en fazla 100 yüdır Kolektif bügı Je kas.tedjlen ıse mederuyetın başjangjcın dan berı ınsanoğlu tdrafmdan karmaşık sosyal sureçlerle uretümış olan toplam bügıdır Bu bügının uretümesı bıyolojık fak torlere baglı degüdır Burada onemlı olan sosyal kurumlar ve bügı teknolojüerının kullanımıdır Boylelıkle bu tıp bügının analız bırımı büımsel dldiı egıtım sıstemlerı kıtle üetışım araçları dını ve ıdeolojık kurumların hepsını ıçeren kuresel sosyal sıstemdır Bu tıp bügı ıçın ıse soz konusu olan zaman ol çegı ınsanoglunun varoluşundan berı 3 müyon yü homo sapıens ıçın 100 000 yü ve çağdaş medenıyet ıçın 10 000 yü gıbı bır suredır • Bügı teknolojüennm okullara ve unıversıtelere nasü entegre edümesı gerektıgı üe ügüı araştırmalard baktıgımızda bu teknolojüerm egıtım ortamlannda yuklenmelerı gereken rollere üışkm açık seçık bulgular yok Bügı teknolojüen üe okulda oğrenüenler arasmdab ıhşkıyı vurgulamdk ıçm şımdıye kadaı bırçok teorı uretüdı Skınner (1968) ve Suppes (1981) bügısayar desteklı ogretımın ük yapı taşlarını "davranısçılık" ekolu üe başlattüar Newell (1990) Brown (1982) ve Anderson (1983) üe "bilissel bilimler" (cognıtıve scıences) "akıllı öğretim sistemleri"ne (mtellıgent tutormg systems) başlangıç oldu Pıaget üe ortaya çıkan "gelişim psikolojisi" (developmental psychology) 1988 de Papert tarafından harekete geçırıldı ve "microworlds" kavıamı üe "kurgulamacı ögrenme"' (constructıvıst learnıng) ortdrrüannm tohumlan atüdı Mmsky(1986) Soloway (1988) ve Clancey( 1987) ıçm se teorık modellerm kaynagı bügısayar alanı (computer scıence) oldu Daha geleneksel bır alan sayüan egıtım psıkolojı sı ıse B Glazeı m (1984) onerdıgı bireysel ögrenme ve "uyarlanabilir ögretim" (adaptıve) sıstemlerını doguıdu Butun bu teorüer arasmda ortak bır egüım bulmak ger çekten de ımkansız gıbı ancak bır nokta dışındd o da butun teorüer aynı analız bırımı uzermde odaklanıyoı Bu da bireyin bilissel gelişimi Dıger bır deyısle butun bu teorüerm ortak paydası bügı teknolojüennm ogrencı olarak bıreyın bı lışsel becerüeıını etküeyecegı BİLGİ TEKNOLOJİ İLİŞKİSİ Bu heı üa kavramın toknolojı üe ügınç üışküerı vardır Tarıhsel olarak kolekuf bügı üe teknolojının üıskısı uç ayrı evreden geçmıstır Birinci evre: Isadan once 3000 yülarında (3000 B C ) yazı sıstemlerının ortaya çücmasıdır Sayı sıstemlerının ortaya çüaşı ıse İsadan once 1000 (1000BC) yülanna rastlar Yazı sıstemlerı o ana kadar akustık sozel olarak taşınagelmıs/aktarüagelmış bügüerın fizücsel ortamda sembollerle ıfade edüebüır ve en onemlısı saklanabıhr olmasma olanak saglamıştır Bügının represantasyonu üe yanı dü sayesınde ınsan medenıyetı ük olarak bıreyın beynı dışında bulunabüme toplanabüme ve gelısebüme olanagını bulmujş ve kultur dedıgımız kavramın temellennı olıışturmuştur Yazı teknolojısı sayesınde kolektif bügı üa yenı boyut kazanmıstır Artüc bügının transferı yer ve zaman kısıtlamalarına tâbı olmamış ve bügı artık yatay olarak gereksınım duyulan heı yere ıstendıgı zamanda tranfer edüebümış ve duşey olarak da nesüden nesüe aktdrüabümıştır tkinci evre: Baskı teknolojısının kullanümaya başlamasıyla 15 yuzyüda başlamıştır Baskı teknolojısı sayesınde ko lektıf bügının çok sayıda çoğaltüması ve toplum kesımlerıne yayüması munıkun olmuştur Üçüncü evre ıse yenı elektroruk bügı teknolojüerının ortaya çücması üe gerçekleşmektedır Bu evrenın en onemlı ozellıgı kolektif bügının ük kez ınsan beynının dışında ışlenıyoı olmasıdıı Ayııca boylece bırıncı evredekı saklama ve topla ma ışlevlen ve üoncı evredekı çogaltma ışlevı ınanümaz olçu de gelışmektedır Burada bügı teknolojüerının altyapı oldrak kolektif bügı ıçın sagladıgı yarar bireysel bügının oluşumunda bedensel ve bıyolojüc ışlevlere karşüık gelmektedır Kolektif ve bireysel bügı alanlarınddkı gorecelı artısı goz onunde bulundurursak bireysel bügıdekı artışın çok yavaş dıgerındekı arhşın ıse çok hızlı oldugunu goruruz Bu üa artış arasındakı fark uzerıne yı güan bügı yogunlugu altında süaşıp kalan geleneksel egıtım sıstemlerı ıçınde yaşamaya alışmLŞ ve ancak oranın yetersız bügı ışleme becerüerı üe donatümış olan ogrencı bıreyın felaketını yansıtır Bu bıreyın sosyal kolektif' bügıyı yaratma su recı ıçınde uretken olması ıse bu durumda soz konusu büe degüdır Sonuç olarak uzerınde durmamız gereken nokta şudur teknolojının bu üa ayrı tur bügının gelışım suıeçleıı ıçer sınde ayrı rollerı vardır Teknolojınm eğıtımde alabüecegı rol ve ogretım sureçlerı uzerındekı etküerını anlayabümek ıstıyorsak bu üa alanın ayn ayn mcelenmesı gerekır fulya san@bükom com tr Kaynaklar: , Anderson JR 1983 The Archılccture o! Cogrutıon Harvarf Unıversıty Press Cambrıdge Brown ]S andD Sherman 1982 Intelhgenl Tutorıng Systems Academıc Press NevvYork Chen D 1994 AnLpıstemı^ Analysısofthetaterac*onbetweenKnowled ge Educatıon and Ttechnology MIT Press Clancey WJ 1987 Knowledge Bdsed Tutonng MlTPıess Cambrıdge Gkzer R 1984 Educatıon and Thınkmg The Role of Knowledqe Ame rıcan Psychologıst 29 (2) 92 104 Newell A 1990 Unıfıed Theory of Coqnıtıon Harvatti Unıversıty Press Cambrıdge Papert S 1988 Itıe Conservatıon of Pıagpt The Computer as Grıst to the Constructıvıst Mül In Constructmsm ın the Computeı Age G Fornıan andPB Pufall edi> Ldvvrencc Eılbaum Assocıates NJ Resnıck LB and A Johnson 1988 Intellıgent Machınes foı Intellıgent People Cognıtıve Itıeory and the Futuıo of Computer Assısted l earnıng In Technology ın Educatıon R S Nıckerson and PP Zodıhıates eds Skınner BF 1968 The Technology of feathmg Prentıce Hall Inc Solovvay E 1988 It s 2020 Do you know what your chıldren are leaı nıng m programmıng cldss9 In Ibthnology m Edu<.atıon R s Nırkeıson and PP Zodıhıates od Lawrence Erlbaum Assocıates Suppes P 1981 Unıversıty Level Computer Assısted Instructıon st Stanfort 1968 1980 IMSSS Stanford Unıversıty ' Bazılannın oluşturmacı oğrenme (constructıvıst learnıng) dedık lenne ben hırgulamacı demeyı tercıh edıyorum (IFS) TEKNOLOJİNİN OLUMLU ETKİSİ Bu büıssel pdradıgma aslında uzun yülardır araştırmacılann kafasını meşgul edıyor Bügısayar desteklı ogretımın so nuçlannı mceleyen butun araştırmalar bügısayar kuUanımırun butun egıtım duzeylennde (ükokuldan umversıtenm sonuna kadar) fen bügısı matemaük okuma yazma problem çozme gıbı alanlarda logo yarancüık ve temel bügısayar ışlevlerı sa yesmde butun ogrencı grupları ıçm ogrencı başansını olurrüu etküedıgını kanıtlıyor Ancak burada soylenmesı gereken üa şey var Birincisi: Ortaya çıkmış bu sonuçlara ragmen esas ıncelenmesı gereken kullamlan araçlann hangı ogretım tasan mı (duzenegı) ıçınde nasü kıülanıldıgı ve sonuçlara nasü vanldıgı tkincisi: Analız bırımı olarak kullandıgımız bireysel bı lışsel gelışımın sınırlarını genışletıp ogrenme uzerındekı sosyal faktorlerm de goz onune alınarak mcelenmesı gerektıgı Bu noktada bügı teknolojı ve okulda ogrenüen arasrndakı ıhşkıyı kavrayabümemız ıçm üa kavramdan soz etmemız gerekıyor Bunlardan bırmcısı Ontojeruk yanı bıreyın kendı ıçmde oluşan ve gelıştmlen bügı Buna "bireysel bilgi" dı yplım Dıgerı ıse Eqzojenık" yanı kamusal ya da bıreyın dı şrnda oluşan ve gelışen bügı Buna da "kolektif bilgi dıye 698/10 ÜÇ ALANA İLİŞKİN SORULAR Ve batrırken ışte uç alanda cevaplamamız gereken so rular Kolektif bilgi düzeyinde bilginin artmaıı ve degiymeslndeki dinarolklerle d e n programıarasındaki iliyki ne olmalıdır? Kolektif bügı alanındakı degısüdıkler hangı etküı ve ve nmlı yontemlerle ders programlanna aktanlmahdır' Elektroruk yayıncüüc bügı ven tabanlan ve ağ üeuşımı gıbı bügının arnşını ve yayümasını etküeyen teknolojüer egıüm ve ogrenme alanındakı gereksınımlere nasü cevap verebüır' Egitim malzemeBİ olarak bilginin organizasyonu ve snnnlufn nasü olmalıdır? Ogrencüenn kolektif ve kamusal bügüere erışımı nasü olmalıdır' .if»,. Ham bılgüer egıtım ven tâbanlanna nasü dondurulmehdır' Işlenebüır bügı parçalan ne 'b'lmakiır9 Uzman sıstemlerle ogrenme sureçlerı arasındakı üıskı nasü tasarlanabılır9 Ogrenme nervvorklerı ıçın organızasyon yapısı ne olmahdır 9 Bu ag yapüan geleneksel okullardan daha etküı olabüır lıdır' Tbplumun ogrenme sureçlerı uzerındekı etkısı ne olmaUzaktan bagımsız ogrenme gerçekleşügınde ogrenmenın sosyal boyutu ne olacakr' Dıploma ve serüfika sureçlen nasü degışebüır' Dogrusal ve hıper ortamlardakl ogrenme sureçlen ara sındakı farklar nelerdır' Egıümde örsat eşıthgı ne anlama gelmektedır' Ve nasü olçulmelıdır' Kolektif bUginin bireysel bilgiye dönttsümttnde hangi arayüz ve etkileşimler kuUanılmalıdır? Ogrencının perspektıfinden bügı atomlan" ya da bı nmlen ne olmakdır' Bıreyın ogrenme sureçlerı kırnın kontrolunda olmalıdır' Bıreyın mı' yoksa sıstemın mı' ' Ogrenmeyı nasü bıreyselleşurebılınz' Yapay zekâ teknıklerı üe ogrencıye gore uyarlanabüme ükesıyle ogretım bırleştırüebüır mı' Bügı teknolojısı üe ogrenmede motıvasyonun üışkısı nedır' Eğıtımde nıceüksel sonuç ve kazançlar yenne nıtehksel kazançlara doğru nasü yonelebüırız'