Katalog

Sivil havacılıkta tıbbın yeri Ülkemizde pilot ve diğer uçucuların sağlık sorunları üzerine uzmanlaşma yok... |u r k ı ye'de bır yüda havayoluyla seyahat eden ınsan sayıaı (1997 yüında) 35 müyon, dunyada ıse 2 5 müyar kadaıdır 810 buı havacmm bulundugu ve yılda on müyonlarca kışının havayolunu kullandıgı ulkemızde pılot ve dığer uçuculann saglık sorunları uzenn de uzmanlaşmış bır unıte (Turk Süahlı Kuvvetlen dışında) maalesef yoktur Havacüık tıbbı ve uçuş doktorlan, yolcu veya murettebat olarak uçan ın sanda ortaya çıkan hıpaksı, verügo, uçak tutması, dekompresyon hastalıklan (barotıus, bend, choke, kann gazlan genışlemesı) gorsel dluzyonlar, jetlag, G kuvvetlerının neden oldugu bozukluklar, uçuş korkulan, vb gıbı rahatsızlıklann tanı ve tedavüerınden sorumludurlar Dunyada asken ha vacüıkta bu uygulamanın 84 yıllık, Turk Hava Kuvvetlen'nde ıse 71 yıllık bır tarıhı olmasına karşın Turk sıvü havacüıgında bır eksıklıgın variıgını ışın ıçındekı herkes kabul etmektedır Gerek uluslararası sıvıl havacılık bırlıgı (ICAO) yonergelen (JARJoınt Avıano8 Requırements) ve gerekse THY'nırı hazırladıgı FOM (Fkght Operaüons Manual) pılot muayenelerının uçuş doktorlan (flıght surgeon, aeromedıcal examıner) tara&ndan yapılmasını gerektıren madde ler ıçermesıne karşın, halıhazır uygulamada bu muayeneler Cerrahpaşa Tıp Fakultesı ve bırkaç ozel hastanede havacüık tıbbı egıümı olmayan doktorların elıne bırakümıştır (Halbukı kuçuk bır fabrıkada çalışmak ısteyen bır doktordan büe, ışyen hekımlıgı kursu gordugune daır serüfıka ıstenmektedır) Avru pa Bırlıgı'ne gırmeye hazırlandıgımız sureçte, ICAO'nun son bahar ayUrında sıvü havacüıkla ügüı bazı ısteklerı ve yapünm k n olacak gıbı gorunmektedır Boyle bır dıs uyarı ve uçuş kesme tehdıdı soz konusu olmasa büe, sıvü havacüıktakı tıbbı zafi yet bugune kadar fark edümeh Ulaştırma Bakarüıgı'nın koordınesı ve THY onculugunde gerekenler yapümalıydı Klasık bıçımde, her şeyın usulunce yapümakta oldugu soylenırse, aşagıdakı sorulara da cevap verümelıdır Ti Sorular: • Sıvü havacüıkta püot seçımı ıçın yerleşık büımsel usuller, yontemler var mıdır, varsa bugune kadar kaç kışı übbı ne denlerle elenmışür' • Keza, yeüşmış uçuculardan kaçı son 1 yüda tıbbı ne9 denlerle geçıcı veya sureklı olarak uçuştan alıkonmuştur (Tıbbı nedenlerle uçuculann elenmesı veya uçuştan ahkonulmalan, uçuş doktorlannın omnıpotensı ıçın gerekh değüdır, mutlaka her populasyonda bır oranda gorulen elvenşsızhidenn atlanmadığı hangüennın uçmaması veya hangı onlemlerle uçabüecegı konusunda bügüı ve yetküı kışüer var mıdır' • Uçuş emnıyeüne yonelık guncel tbbı sorunlar uzerınde kuçuk olçekte de olsa herhangı bır büımsel araşnrma yapümakta mıdır, cevabı aranan sorular var mıdır'' Havacüık ubbıyla ügüı dergüere abone olunmuş mudur, yurtdışındakı toplanb lara personel gonderünuş mıdır, TSK'nın ügüı unıtelennden 9 destek ıstenmış mıdur Bu sorularla hıç kımseyı sıgaya çekmek hedeflenmemektedır, amaç durum tespıtı yapmak, yülardır devam eden ve kanıksanmış bır zafiyeü belırlemek ve uygun onlemlen almak ıçın uyarıda bulunmaktır Püot ve murettebatın uçuşa uygunlu guyla ügüı seçım aşamasından yetışmış uçuculann, hatta hava trafik kontrolorlerının penyodüc muayenelerıne ve püotlann fizyolojüc egınmlerıne kadar, uygulanacak havacüüc ubbı prosedurunun üımalı, sonuçta mutlaka uçuş emnıyetıyle ügüı bır zafiyet yaratmaktadır Büındıgı g±« sağlüc hızmetlerınde ust sınır yoktur ne yapüsa daha fazlası daha ıyıdır, ama bır ortalamanm da tutturulmuş olması beklenır Maalesef sıvü havaolıgınıızdala gorunum ortanın bıraz altındadır Bu problemı çozme ıddıasında degü, ama bır adım olarak nıtelenmesı daha dogru olmak uzere, Eskışehırde Havacüık Tıbbı D«rne$l kurulmuştur Kurucular, Hava Kuvvetlen nde uçuş doktoru olmuş, yurtdışında kurslar gormuş ve ortalama 20 25 yü bu hızmeü her kademede vermış deneyırrüı kışüerdır Başka ulkelerd e b benzerlerı güoı sıvü havacüıgm gereksınım duydugu übbı konularda (uçucu seçımı muayenesı yolculann sağhk sorunları vs) destek olmak, uçuş doktoru kursu açmak uçucular ıçın semınerler tertıplemek, büımsel araşnrmalar yapmak gıbı amaçlan olan dernek, Turkıyede bırbırlermden habersız havacüüc sevdalüannı bır aıaya toplamak gıbı bır ışlev de gorecekür Yazıyı ABD'de 700 buı havacının uye oldugu Federal Avıaüon Admınıstration (FAA) bunyesınde 300 uçuş doktoru ve 800 uçuş muayenesı yapmaya yetküı hekım (aeromedıcal examıner) bulundugu Lufthansa'da bu sayının 16 oldugu Turkıye'de TSK'de birkaç yttz, Ulaşürma Bakarüıgı ve ona baglı herhangı bır uratede hıç, THY ve THK kadıolannda ıse sadece b i n r uçuş doktoru bulundugu bügüerı üe bıürelım Bır de soru Acaba gerçekten sıvü havacüüda üp gereksız de, evhamlı ınsanlann zoruyla mı zahmetlere gırüıyor9 nın gostergesı olarak onem taşır) • Zıraı üaçlama, hava ambulans hava taksı, yangın sondurme gıbı sektorlerde ya da hobı heyecan veya spor amacıyld uçuş yapanlann übbı uygurüuklan nasü ve kım tarafmdan denetlenmektedır? •Uçuş guverüıgını ügüendıren tıbbı konularda zaman zaman bügı tazeleyıa kurslar ve uygulamalı uzyolojüc egıbmler (verügo, gece goruş hıpoksı vs) yapümakta mıdır' Boyle problemler olmaz olursa onlemlennı herkes büır yadabu egıtımler gereksız mı kabul edümektedır'5 •Uçuş sırasındakı acü saglık sorunlanna uçak ıçınde veya yerden mudahale usullen belırlenmış mıdır bunu yapabüecek egıüm almış personel var mıdır 9 • Uçak yolculanndan cıddı sağhk sorunları olanlardan Doç. Dr. Muzaffer Çetinguç Dünya cerrahlan Türkiye'deydi Avrupa ve Türk Cerrahi Kongresi 2000 Prof. Dr. Rıfat Yalın* Endokrin cerrahi Meme kanserı kadınlarda derı kansennden sonra en E urosurgery'2000 (Avrpa Cerrahi) ve Turk Cerrahi Kongresi, 30 ulkeden yaklaşık 1000 yerlı 500 yabancı doktorun katüımıyla, 2024 Hazıran 2000 tarıhlen arasında Lutfi Kırdar Kongre Salonu'nda (Istanbul) yapüdı 'Deprem ve Turkıye" konulu açüc oturumda, deprem sonrası yaşanan kurtarma ve ükyardım çalışmalan, organızasyon eksüdıklen nelenn yapüması gerekügı ve uzun sure deprem yüanusı altında kalarak bobrek fonksıyonları bozulan hastalarm "Crush Sendromu' tedavüen tarüşüdı süc gorulen kanserdır ABD'de 1997 yüında 180 000 yenı meme kansen ortaya çıkmışür ve bunlann yaklaşüc 44 OOO'ı bu hastalıktan olecektır St. JUhanauiade* (Yunanıstan) "meme kansennde prognozu (tedavı sonucunu) etküeyen nedenler" uzennde durdugu konuşmasında en oneırüı etkenm aksüla (koltuk alü) lenf bezının durumu oldugunu büdırdı Aynca tumorun buyuklugu üpı, hıstolojüc yapısı, da mar rutulumu, lokal nuksun, Estoregen ve progestron reseptor durumunun onerrüı faktorler oldugunu behrtü Aksüladakı lenf bezınm tumorle tutulup, tutulmamasmın pozıtif lenf bezı sayısının, duzeymın ve buyuklugunun onemı uzennde durdu Hıperparatıroıdının cerrahi tedavısı" konusundakı deneyımlenru aktaran A. Catana (ltalya) 197699 yülan arasında toplam 197 hastanın sonuçlannı verdı Hastalann 119'unda tek bır adenom bulmuşlar Tanı ıçın serum kalsıyum, fosfor ve parathormon duzeyı, bovunun ultrasonografik ve smügrank çahşmalannm gereklı olduguna degmdı Bulgulanna gore serum kalsıyum ve Cerrahide Paradigmalar ve H. Cöksel Turk cerrahısınm kuruluş ve gehşmesıne buyuk emek veren Cemü Tbpuzlu Paşa anısına her yü verüen konferansın oturum başkarüıgını T. Sanaç yapü Bu yüın Cemü Topuzlu konferansını 'Cerrahide Paradigmalar" başlüdı konuşmasıyla H. Gökscl verdı Sayın Goksel'ın konuşması buyuk bır zevk le dınlendı (CBT Sayı 696, tam metın) 699/18