Katalog

"Bilimsel okuryazarlık" Yuzyüd gırmekte olan gunumuz msanı, büım ve teknolojının baş dondurucu bır hızla gelıştıgı, doğal kaynaidann kullanırru ve çevrenın kırletılmesı açısından hemen butun eşıklerın aşüdıgı, gunluk yaşantıda karşılaşüan seçeneklerın çok fazla oldugu demokratık kdtüun egüımlerının yukseldıgı ve yogun bır bılgı alaşının gerçekleştıgı bır ortam ıçerısınde yaşamak durumuyla karşı karşıyadır Degışen toplum ıhtıyaçlan, bılım ve teknolojının gelışmesını bılım ve teknolojının gelışmesı ıse toplum hayatını degıştırmekte ve boyle bır toplumda ferdı olarak yaşamını surdurmek zorunda olan bıreyın sahıp olması gereken donanım, yanı bılgı, becerı ve degerler de degışmektedır Bu degışmelerle bırlıkte egıümdekı yonelımler de degışmektedır 198O'lı Yılann başlanndan ıtıbaren, başta Amerıka olmak uzere bır çok gelışmış ulkenın egıtım programlanrun ozellıkle de fen egıümının genel amacı olarak ogrencılere bilimsel okuryazarlıgın kazandınlması duşuncesının on plana çıktıgını gormekteyız Ozellıkle Amerıka'da butun vatandaşların bilimsel okuryazar olması ıçın fen egıtımı projelerı gehştırılmekte (Project 2061) ve bu projelerın gerçekleştirılmesı ulkenın ulusal bır hedefi olarak ortaya konmaktadır Dogal olarak, bu turden tum toplumu ügılendıren projelerın hazırlanmasında seçkıncı bır anlayışla hareket edılmeyıp toplumun ügılı tum kesımlennın katüımı saglanmaya çahşılmaktadır Butun dunya ulkelerı arasında büımsel araştırmalarda ve teknolojı uretımınde en onde gelen ulke olan Amerıka'nın ulusal bır ulku halıne getırdıgı ve geleceklerıru buna baglı gorduklen 'bılırnsel okuryazarlık" nedır 9 Büımsel okuryazar bıreyın başlıca ratelıklen aşagıdakı şeküde ozetlenebılu 21 8. Büımın guçlu yonlerını, sınırlannı ve sınırlüüdannı tanıma, 9. Kışısel duygulan üe büımsel venler arasındakı farkı anlama, 10. Kendını gerçekleştırme, entellektuel bır doygunluğa ulaşma yaşama meslek, araştırma ve ogrenme heyecanını kaybetmeme ve bunu başkalanyla paylaşma, 11. Eleştırel bır yaklaşıma sahıp olup, yararlandıgı kaynakları değerlendırebüme ve onlardan sonuçlar çıkarabılme ıçm kendı başına problem tespıt etme hıpotez üerı surme, gozlem ve deney yapma kaynak tarama sonuçlar çücarma çevresındeküerle tartışma ve akü yurutme gıbı büımsel etkınlıklerde bulunması gerekır Yuklu ders programlarıyla bırçogu heyecanıru yıürmıs, yenılüderı takıp etmeyen ve okıü sıralarında tuttuğu notlanyla ogrencüerıne ders anlatan ogretıcüerle, ogrencüerın adeta lınç edüdıgı sınıf ortamlanyla bu hedefe ne kadar varüabüır' Sonuçta, ulkemızdekı büımsel araşürmaların son yülarda kayda deger, umıtvar ve sevındırıcı bır gelışme gostermesıne oranda, edıtor sayın Orhan Bursalı'nın 22 Ttemmuz 2000 tarıhlı CBT'de yazdıklan bır kez daha onem kazanıyor Sayın Bursalı'nın çok ozlu bır ıfadeyle behrttıgı güDİ, büımsel araştırma sonuçlanyla, toplum yonenmı ve duşunme alışkarüıklan arasında en azından hıssedüır ve farkedüır bır ortuşmeden bahsetmek pek de mumkun gorunmuyor Ancak boyle bır ortuşmeden bahsebüdıgımız zaman, büımsel okuryazar vatandaşlardan oluşan bır büım toplumu olma yolunda bıraz daha üerleyebüecegımız kanaatındeyım Bu konuda, başta egıtım kurumlan olmak uzere ogrena velüerınden kıtle üeüşım araçlarına kadar hepımıze onemlı gorevler duştugunu unutmamamız gerekıyor Prof. Dr. Samih Bayraçeken Ataturk Unrversıtesı Eczacüık Fakultesı Dekanı, Erzurum Fizik aceleye gelmez... Öğrenciyi düşünmekten uzaklaştıran bir öğretim sistemiyle nereye varacağız? gıtım sıstemımız, ozelhkle bse egıtımı ne yazık kı uıuversıteye gırmeye kılıt lendı Durum boyle olunca, hse egıümımız de bundan etküenıyor ve ek egıtım ku rumlannı da (dershaneler) gozonune alırsak, ogrencüerın tum ogrenme yetüen, geçmış yü lann unıversıte gırıs sorularına bakarak kısa surede dogru ve çok sayıda soru çozebümeyle sınırlandınlıyor Bunun ıçın de bırçok konu ve sorunun ezberletümesı ıyı bır yol olarak gozukuyor ve ogrencı "duşunme"den uzaklaşı yor, sadece dückatıru dagıtmadan kısa surede çok soru çozebümeye yonelıyor Unıversıteye gırış sınavı ıster tek basamak ıster ıkı yada daha çok basamak olsun, aslında elemeye yonehk bır sınav tum Yaklaşü< bır buçuk müyon kısının gudıgı sınavda ancak bellı bır kesre (beşte bın) unrversıtede yervardır dıgerlen elenecektır Durum boyle olunca da sınavın buna gore hazırlanma zorunlulugu vardır Ogrencüer ıçın ıse, yanş aü gıbı, yarışta on sıraları kapmaya yonelüc çalışmak, tek seçenek güDi gorunmektedır Amaç, ogrenmekten çok unıversıteye "kapagı atmak" oluyor E Amerika'da bütün vatandaşlarm bilimsel okuryazar olması için fen eğitimi projeleri geliştiriliyor ve bu projelerın gerçekleştirilmesi ülkenin ulusal bir hedefi olarak ortaya konuyor. Project 206l'm dırektoru, GD Nelson, büımsel okur yazarhgın kazandırümasının onundekı handıkaplan yazdıgı bır makalesınde, mevcut halıyle Amenkan egıtımındekı ders programları, ders kıtaplan ve ogretim etkırüüden üe bu hedefe ulaşmanın çok guç oldugunu belırtmektedır (Educatıonal Leadershıp 1999, 57(2) 1417) Dırektor Amenkan egıumınde, nıcelıgın nıtelıge tercıh edüdıgınden yakınırken Üniversite'de zorluk Bu kafa yapısını kazannıış ogrencı unıversıteye gırdıgınde de aynı duzenı surdurmek ıstıyor Belkı bazı Bolumler buna uygun gelebüıyor, ama soz gelırm fızüc gıbı bır temel büımde bu kafa yapısında bır ogrencı üe flzik «ğitimi yapmak hayh zor oluyor Fızık bır temel büımdır Yanı, dogadakı ışleyım kurallannın ve ışleyım yasalarımn araştırmasını yapan bır büımdır Gunumuzdekı teknolojüc gelışmelerın temelınde üzık bügıle "Bir mil geniflik, bir inç derinllk" şeklınde çarpıcı bır ıfade kullanıyor Bilgisizlik dizboyu Nolsonun Amenkan egıtımının durumunu arüaürken kullandıgı bu ıfadeyı çoplenn patlayarak ınsanların olumune sebep oldugu çatüardan duşen buzlarm ınsanlann beyınlerıru parçaladığı, ustalaıın suyla çalışan araba ıcat ettıgı yolunda haberlerı ulusal duzeydekı gazetelenn yazabüdıgı ve bu gazetelen okuyan vatandaşlarm da "an bu memlekette ne kabüıyetler var ama, ehnden tutan yok" dıye hayıflandıgı ana caddelerdekı kaldırım taşlarının her yü yenıden doşendıgı ınsanlann kendı hayal ve vehımlerını mutlak dogrular olarak kabul ettıklerı televızyonlarında surekk subjektü", duygusal ve yuzeysel tartışmalann yapüdıgı ve bu tartışmaların da dıkkate deger olçude reytıng aldıgı ve daha nice trajıkomık olaylann yaşandığı ülkemızın her duzeydekı egıtımı açısından ırdelemekte fayda var Ogrencınin bilimsel okuryazarlık kazanabilmesi yıLı 11 Nitelik 1. Büımrn olgulan kavramları, teorüerı ve yasalan hakkmda temel bır bügıye sahıp olma ve bunlan gunluk yaşamında karşısma çıkan durumlara uygulayabüme 2. Büımsel ugraşıyı ve büımın dogasını açık bır şeküde anlama 3. Büım ve teknolojının değenne karşı pozıtıf bır tutuma sahıp olma, 4. Büırn, teknolojı ve toplumun bırbırını nasü etküedıgını büme 5. Kışısel ve toplumsal problemlenn çozumunde ve kararlann alınmasında büımsel yontemlerı kıülanabüme, 6. Dogal olaylan tasvır, açüdama ve tahmın edebılme, 7. Dogal dunyanm ışleyişını, bırhgini ve çeşithliginı tanıma; «99/1S