Katalog

Düşünmek zekâyı geliştiriyor Okullarda "düşünme süre'leri verilerek, öğrencilerin yüksek Ama onlardan dinozorlan renklerine ya da turlerıne gore düzeyde düşünme yetileri, uslamlama, sorum çözme ve yaratıcısınıflandırmalan istendigindeki,çok daha karmaşık yöntemler ortaya aüyorlar. Öyle söz gelimi turuncu Tyranosaurus Rex'ler masanın uzerinde ileri geri oynadüşünmeleri sağlanıyor. tıhyor, çocuklardan biri onlan masanın ortasına koyuyor, ünleıden cuma; ikindi vakü, Londra'nın baüsındaki Old Oaks Okulu'nda egitmen Rachel Edmonson yuva ögrenrilerine bir miktar "boş süre" verıyor. Beş altı yaşlanndakı çocuklardan kinıi oyun hamuruyla oyalamyor, kimi Lego parçalannı dızıyor, kimi de bir şeyler çiziktiriyor. Sınıfin arkasında, üzerinde bir sokak maketi, bir cip, bir araba, bir de kamyon olan masanın çevresine kümelenrruş olanlar, ilk bakışta, en az öndekıler denli kendilerini oyuna kaptırmış görunüyorlar. Çocuklan ikişer kişilik üç ekibe ayıran Edmonson da onlarla birlikte oturuyor. Oyunda, ellerinde bir dizi resim kartı olan ekipler masarun üstünde görduklerinin hangi resimle eşleştirilebilecegini bulmaya çahşıyor. Küçük yaşlardaki çocuklann çogu görüngu (perspektıf) yasalarıru kavramaktan yoksundur, ama Jacob cipi gorebildiginden bunu kavramış durumda Gemma ise, bir otobus duragının arkasında kalan cipi oturdugu yerden goremedigi ıçin bundan habersız. Bukaç dakika sonra Delil ve Leah da durumu kavnyor ve emin olmak için yer degiştiriyorlar Edmonson çocuklan övmek ve farklı bir soru yönlendirmek için zaman zaman araya giriyor. Ama çogunlukla onları gozluyor. "Çocuklar kısmen benden bir şeyler ogreniyorlar, ama çogunlukla birbırlerınden bir şeyler ögreniyorlar, diyor, Edmonson'un ogrencileri bu 40 dakikalık seanslara "düşünme süresi" adıru veriyorlar. Rahat ve keyıflı gorunen oğrencüer, aynı zamanda çocuklann egıtımı konusunda köklu bir degişime yol açabilecek deneysel bir projenin de bir ogesini oluşturacak birikime sahipler. yola çıküarak, daha sonra turlere göre gerçekleştiriliyor. G du. Böylesi bir girişimı başlatan büyük ölçüde CASE (Cognitive Acceleration Through Science Education=Bilim Eğitimi Tolnyla Bilişsel Hulanma) adlı çalışma oldu. Söz konusu çalışma, son 20 yıldır 1114 yaşlan arasındaki çocuklan düşünme konusunda düşünmeye özendirmeye çalışan Philip Adey ve Michael Shayer adlı ikı profesor tarafindan geliştirilen bir ögrenme yöntemini içeriyor. Deneylerden yadsınamaz sonuçlar elde eden Adey ve Shayer, öğrencilerin başan•ında % 20 oranında bir ar bir başkası üa bacagını bir gruba, ikisini bir başka gruba yerleştiriyor ve sonunda hep birlikte farklı bir sınıf oluşturmaya karar veriyorlar. Felsefe: Piaget'ye ait CASE yontemınin temehni, 6O'lı yıllarda yöntemleri Ingiltere'de benimsenen, Isviçreli ruhbilimci Jean Piaget'nin felsefesi oluşturuyor. Piaget öğrencilerin yüksek düzeyde düşünme becerileri edinebilmeleri için beynin hızlı gelistigi üa dönemden yararlanması gerektıgıne dikkat çekiyor. İlk "krltik basamak" beş yaşında, çocuklann olasılık, oran ve zaman dizimi gibi kavramlan algüayabildikleri bir dönemde meydana geliyor. 11 yaşlannda başlayan ve 15 yaşlannda tamamlanan ikinci evre ıse çocuklann somuttan soyuta geçmelerini saghyor Profesor Adey bu dönemde uygulanan alıştırmalara ornek olarak uç degişkenli sarkaç örnegini veriyor. Soz konusu alıştırmada üa parça sicim, iki agırlık ve bir de sert ya da yumuşak vuruştan yararlanılıyor Alıştırmaya uzun bir sicım, yüklü bir agırlık ve yumuşak bir vuruşla başlayıp sicim uzunlugunun etkisını araştırmak isterseniz, bir sonraki adımda neyi denersiniz? Adey bu soruya 11 yaş grubunun verecegi klasik yanıtm her şeyi degiştirmek, yani deneyi kısa sicim, hafif bir agırlık ve sert bir vuruşla denemek gerektigi yönünde olacagını belirtiyor ve "Oysa tüm bunlan aklınızda tutabilirseniz, yapacagınız tek şey sicimin uzunlugunu degiştirmekür," diyor. tış olduguna dikkat çekiyorlar, lngilte re'de dört yüzü aşkın ortaokul arük dogrudan büişsel hızlandırma merkezli bir ağ aracüıgıyla egıtım verıyor Adey ve Shayeı 1114 yaş grubunda olumlu sonuçlar veren yöntemin daha kuçuk yaşlardaki çocuklarda da benzer bir etki yaıatabilecegine, dahası, program ne denlı erken uygulanırsa verimin de o denli yüksek olacagına ınarayorlar Old Oaks, yüksek düzeyde düşünme programını 56 yaş grubu uzerinde uygulamaya başlayan on pilot okuldan bir tanesi. Tasarının kesin bir sonuç vermesi için üa yıllık bir sürenin geçmesi gerekiyorsa da, aradan geçen on sekız aylık bir süre ıçınde bile elde edılen geribeslemenin ümit verici oldugu belirtiliyor. Yöntemin özellikleri Edmonson, CASE yonteminın odak noktasını daha çok ögrenme surecinin oluşturdugunu, çocuklara yanlış yapmaktan k o r k 19 yaş öncesi önemli İşin kötü yönü, Piaget'nin kritik basamaklanndan yararlanmadıgınız sürece üst düzey düşünme yetisinin yeniden kazanümayacak bıçimde yiürilmesi. 19 yaşından sonra bireyin zekâ gucu karşı konulmaz bir biçımde azalır. Bu nedenle zekâca güçlu oldugu donemde bilgiyi işlemek üzere egitilmesi son derece onemlidir, Birey 19 yaşmdan sonra da bilgi edinmeyi sürdürür, ama yüksek düzeyde düşünme yetisı gelişmemişse bu bilgıler pek işe yaramaz. Kendi egitim sürecimizde neler ögrendigimizi bir düşunun. Pek bir şey anımsayamıyorsak, o zaman edindigimiz bilgiler bizim için hiçbir anlam taşımıyordu. CASE seanslan Old Oaks okulunda haftada bir kez uygulanmakla birlikte, okul müdürü yöntemin tüm haftaya yayümasına çalışıyor ve "Çocuklar kimi zaman ogrenme konusunda aşm edilgen olabilirler. Televizyon aracüıgıyla hazırlop önlerine konan bügiyi uzerinde hiç düşünmeden almaya alışüctırlar. Gelgelelim, onlan anlamadüdannı sorma konusunda yüreklendirirseniz çok daha büyük bir yarar saglayabilirler. Rachel Edmonson'un sınıfındaki seansın sonunda Jacob başını ellerinin arasına koyup, "Bu beynimi acıttı," der. Edmonson, "Olay işte bu. Çocuklar her zaman her soruya dogru yanıt getiriyorlarsa, o zaman, bu çocuklara güçlerini ortaya koymalan için gerçekte ne denli olanak verüiyor, sorusunu sormak gerekir" diyor. Rita Urgan Yüksek düzeyde düşünme Uygulanan, gerçekte, Ingilız eğitim sisteminde giderek agırlık kazanan "daha yüksek düzeyde düşüıune" yonünde bir ders Kendı bunyesınde bir "duşunme becerileri" komitesi oluşturan Eğitim mayacaklan güvenli bir ortam sundugunu belirtiyor ve "Çocuklar birbirleriyle konuşarak bilgi ahşverisinde bulunuyorlar, görüşlerini ortaya atıyorlar ve sorunlara birlikte çözüm getiriyorlar. Soruya yanıt geüremeyen çocuk, daha iyi kavrayabilen başka bir çocuktan yanıü ögrenebilecegini biliyor. Bu arada, soruyu anında kavrayan çocuk da onu başkasına açıklama konusunda bir ugraş veriyor," dıye ekliyor. CASE yöntemiyle beş alü yaşlannda bir çocuga düşunmeyi nasıl ögretebilirsiniz? Sınıflandırma adıyla bilinen bir alışürma türünde çocuklann onüne farklı tür ve renklerde dinozorlar konuyor. Çocuklardan bunlan sınıflandırmalan ıstendıgınde, bu ışlem once renklerden ve ÇaliBıtıa Bakankğı onumuzdeki Eylül ayından itibaren "eleştirel düfüncenin" egitimde yeni bir boyut kazanacagına dikkat çekiyor. Kimi anababalar bu uygulama karşısında şaşkınlıga kapüabilirler. Oyle ya, çocuklar okulda bir şeyler ögrenmiyorlarsa, ne yapıyorlar? Gelgelelim, gerçek şu ki, yüksek düzeyde düşünme yetileri, uslamlama, sorun çözme ve yaratıcı düşünme kısa bir süre önceye dek egıtım programlannda pek de önemlı bir yer tutmuyor696/2