Katalog

suunnda mühendisliğin oyküsu i Bfefen dunyamıza yeni blr blçem vermeye, daha yuksek yapılar, daha hızlı araçlar, daha mlnık bilgısayar yongalan yapmaya ıten nedirl Böylesi bir durtu bızlen sınırlan zorlamaya iten, olasıbk smıriannı yeniden çizmemtze yardımcı olan ıçgudusel blr sey nvdir? Uygarhk torıhı meydan okuyan, gozupek, kımı zaman da tumden kustahltk tçeren, her bınnln sayısız baska gehfmeye olanak tanıdığı, yenileyıci girişimlerle doludur. Bu onur verici ginsimler dizisı insanoğlunun dusgucu ve yaratıcılığınm somut birer kanıtı olup, onlan ınsan yapan ozel\llkleri bir kez daha doğrulamaktadır. ^Burada sızlere insanoğlunun ulaş[ttğı basanlardan en kayda değer t bulduklarımızı sunuyoruz. {t.S Miljon Yü ÖBce Aînfka'nın doğusunda bulunart \en est taş aletler 2 6 müyon \yıi oncesıne dayanıyor Bunlatnn buyuk bır bölumu, Homo Jhobıhs'lenn yontarak keshn' leştırdıklerı basıt taş parçalaFnndan oluşmaktaydı Resımdeb Tamanya'nın Olduvaj Vad&ı'nde bulunan 700 bın yılbk balta gıbı, daha keshn ve çok daha ışlevsel aletler ıse 1 6 mıtyon yıl once boy göstermeye başladı tö 7000 Gorunuşe bahhrsa, tanm 1010 000 > 7 nnn mihr, *r»<?mr)af yabanıbıihlen toplayan ınsanlann onlan yetıştırmeye başlamalanyla, dunyanın farkh yerlennde aynı zamanda ortaya çıktı Insanoğlu ılk olarak tahıl ve sebze yebştırmeye başladı Hayvanlann evcüleşhrümesı de, buyuk bır olasıhkla, bu donemde oldu tö 5000Bu tarıhten onceh bır donemde msanoğlu erıtme yontemıyle maden yatağından ılk kez bırmadenı, bahn, elde ettı Zamanla aynı yontemle başka madenlen de elde eden msanlar farkh madenlen bırleştırerek alaşımıar elde etmeyı de oğrendıler tö 3000tÖ 2000 Kemerler ılk kez 10 ıhncı bınyüın ortalannda Mısır ve Yunanıstan'da ortaya çıhnakla bırhkte, bunlarm gerçek degerlennın anlaşılması ancak Romalılar tarafından benım senmelerıyle oldu Roma kemerlen daha genış açık alanlarda haMyapılann oluşturulmasma olanak tanıdı Romah yapı uzmanlan, İS124 yıhnda tamamlanan Pantheon'da oldugu gıbı, gorkemh kubbeler (gerçekte uç boyutlu kemerler) yapma konusunda da son derece başanhyduar Pantheon 'un yaklaşık S2 metre çapmdah kubbesı, tö bınncı yuzyuda bulunan ve taşa hyasla daha haüfbır seçenek olan beton hîllanılarak ve tabana ya Otlcorp Center New York Clty 27Sm. 1977 DUnya Tlcaret Emplre State Bulldlng Ntw York Merkezl N*w York aty375m. 1931 Clty 410 409 m. 1972197İ Sean Toww Chtcago 4i5m. 1974 Sean Tower Bank of Chlna fln Mae Chlcago 43Sm. Tower Hong Bulldlng 1974 Kongi6Jm. Shangal 415m. 1989 1999 Petrona Towen Lumpur 44Sm. 1 Cökdelenler g< Teknolojlk gelişmelerden yararlanarak gökyüzüne doğru tırmanışlannı sürdi ren gökdelenlerin önündeki en büyük engel ekonomik darboğazlar. mpıre State Buüdıng Sears lbwer, Petronas Twın Tovvers Bunlar dunyanın en yuksek yapıları Yukseklıklerı 300 metreyı aşan bu yapılar insanoğlunun 20 Yuzyıl'dakı teknolojlk gucunun somut gostergelen Gokdelenler, gokyuzune dogru tırmanışlannı surduruyor, her yenı yapılan gokdelen bir oncekmden daha yuksek Sao Paulo 1bwer, Şanghay Dunya Fmans Merkezı ve Chıcago'dah 7 South Dearborn pek yakında dunyanın en yuksek gokdelenlen arasında yerını alacak En yenı yapısal kavramlan sımgeleyen gokdelenler, teknolojının lımıtlennı zorluyor 600 metre yukseklıge ulaşmayı hedefleyen yenı nesıl yapılar, uzay kafesı aerodmamık tasanm, akdlı asansorler ve bügısayarlı sonum (dampıng) sıstemlen gıbı pek çok yenılıkten yararlanıyor E Gökdelenlerin çızım masasından so mut yapılara donuşme surecınde yalnızca teknolojlk buluşlar degıl, malı etmenler de onemlı "Eğer yeterL buyuklukte bir arsanız varsa uzenne ıstedıgınız yuksekükte bir bına çıkabılırsınız" dıye konuşan dunyanın onde gelen ınşaat muhendıslennden Leslle E. Robertıon, "Gökdelenlerin ekonomik bo yutlanna ılışkm bılgı edınmek ıçın basıt antmeük ve muhendısbk bılgısı yeterlı" dıyor Yapılar çağlar boyunca doganın aman sız guçlerıne karşı savaştı Gokdelenler donemınde bu mucadele kıran kırana bir savaş halını aldı Oncelıkle yerçekımı alt edılmesı en zor etmenlenn başında gehyordu Yuksek bir yapıda yol ıle aynı sevıyede olan üpık bir kolon yalnızca ıkıncı katın yukunu degıl, onun uzenne çıkan tum katlann yukunu taşımak zorunda Bir yapının saglamlıgı kasırga ve depremlere karşı ne kadar dayanıklı oldugu ıle olçulur Bu yanal guçlerın bınayı yıkmasına engel olmak ıçın, tabanı yeterınce genış bir alana oturmalıdır Bir gokdelenın saglam olması ıçın yuksekhgının genışlıgıne bolunmesıyle elde edılecek oranın 6 ıle 8 arasında olması gerekır Buna çerçeve oranı (aspect rano) denır Ornegın Chıcago'dakı Sears Tbwer'ın çerçeve oranı 6 5'dır (Yapının yukseklığı 435 m enı 67 5 m ) Demek kı 600 metre yukseklıgınde bir bınanın genışlıgının 100 metre olması gerelar Bu durumda gokdelenler şehırlerde çok sayıda blogun kapsadıgı alana el koyar Arsa fiyatlannın çok yuksek oldugu şehır merkezlennde yeterlı genışlıkte bir arsa bulmak gerçekten çok zordur, özelhkle Tbkyo veya Manhattan gıbı bolgelerde neredeyse olanaksızdır Gökdelenlerin kârlı yaünmlara dönuşmesı ıçın, bınadakı daırelenn yuksek fiyatlar la kıralanması gerekır ABD'dekı gıbı her şe yın buyuk oldugu bir ulkede burolar da ge alanlara yayılmıştır ABD'de "kualanabılır' buro kaü pencereye olan uzaklıgın mak mum 15 metre olması anlarruna gelır Bır gc delende bu koşulu karşılamak ıçın yuzleı metrekare alana gereksınım vardır Sonuç olarak pek çok uzman yuks yapı ınşaaünın sadece boyut meselesı oln dıgını bılır New York'takı Leshe E Roberts Assocıates şırketının kurucusu Robertson konuda goruşlennı şoyle dıle getinyor "i. per yuksek yapılara ılıskm goruşler sure degışıme ugruyor Her şeyden once bu yaj lar, malıyetlerı yuksek oldugu ıçın dığer yaj lara oranla daha rantabl olmalıdır " Rüzgâr sorunu Yuksek bına tasanmında en buyuk £ run ruzgân alt etmekur Yapı yukseldık ruzgânn etiası bınayı yıkabılecek guce ula; Yukseklerde ruzgârm hızı daha yuksektır ruzgânn basma hızının karesı ıle orantüıc Aynca yuksek bınalar genış yuzey alanlan sahıp olduklan ıçın ruzgânn ıtme gucune rr ruz kalır Bu noktada, asırı yukseklık ruzg ıçın bır manıvela vazıfesı gorur 100 katlı 1 gokdelenın yapımında goz onunde bulund rulması gereken en onemlı faktor ruzgârd Bu, Los Angeles gıbı deprem olasılıgının yu sek oldugu bolgelerde bıle boyledır 696/12