Katalog

Doğada kardeş kıyımı BHim adamlanna göre kardeşlerin birbirini öldürmesi evrim gereği. Ancak Craig Millar ve David Lambert * adında iki biyolog bu görüşe niçin katılmadıklannı aşağıdaki yazıda açıklıyorlar. I nsanlık tarıhı kardeş kavgalanrun kanlı oykulen üe doludur Bu kavgaların en unlusu, Roma kentını kurdugu soylenen Romulus ve Romnı adındakı üazlerın oykusudur Annelerı bır prenses, babaları Savaş Tanrısı Mars olan üazler doğar dogmaz haın Kral Amulius un gazabına ugrar ve bır se pet ıçmde Tıber nehrıne bırakılır Bır dışı kurt tara&ndan emzırüen ıkızler, daha sonra Roma kentını kurmak uzere kollan sıvarlar Ancak ıkızler kennn yeri konusunda anlaşamazlar ve aralannda çıkan kavgada Romulus kardeşını oldurur Boylece ıküdara tek başına sahıp olmak adına kardeş oldurme gelenegı başlatümışolur Roma'nın kuruluş oykusu yalnızca bir soylence olabılır, ancak hayvanlar âlemınde hz ve erkek kardeşlerin bır dıgerını oldurmesı sıkhkla karşılaşılan bır olgudur Peygamber devesınden vahşı kopeklere uzanan genış bır yelpaze ıçınde kardeşın kardeşı oldurmesı dogal yaşamın bır geregı gıbıdır Sırtianlann be leksıyonunu şekıllendırdıgı bır davranış bıçımıdır Ancak Afrıka beneklı aırtlanı ve Antarktıka marüsına yakından bakügımız zaman bu dogmarun gerçegı yansıtmadıgını goruyoruz Bu hayvanlardakı kardeş kıyımını kârzarar analızı ve" uyum tartışmaları dışında ele alırsak, farklı bır bakış açısı yakalayabdınz Oklahoma Unıversıtesı'nden Douglas Mock ve Lıverpool Unıversıtesı'nden Geoffrey Parker'ın ortaklaşa hazırladıgı 'Kardeç Rekabetinin Evrimi" ısımlı kıtap kardeş kavgalanna yeru bır açıklama geurmesı bakımından ugı çekıcı bır çalışma Kıtapta, temel olarak, anababalann planlı bır şeküde geregınden fazla evlat sahıbı oldugu, daha sonra bu çocuklann kısıth kaynaklann paylaşımı konusunda bırbırlerıyle rekabet ıçıne gınp olduresıye kavga ettiklen ılen suruluyor Mock ve Parker'a gore geregınden fazla sayıda çocuk sahıbı olmanın uç yaran var Bırıncısı, yıyecek kaynaklarının kısıtlı oldugu durumlarda fazla sayıda çocuk anababalann saghkh çocuk yetıştırme şansını arttınr Bu goruş ılk kez 194O'lı yıllarda Oxford Unıversıtesı'nden ornıtolog (kuş bılımcısı) David Lack tarafından ortaya atıldı Kardeşlerarası mucadeleran yıyecegın kıt oldugu donemlerde artış gosterdıgıne dıkkat çeken bu goruş, sonrakı yıllarda da pek çok büım adamı tarafından karutlandı Oancısı, katlık donemlerınde zayıf dışı veya erkek kardeş guçlu kardeşler ıçın bır yıyecek maddesı ışlevı gorur Uçuncusu, çocuk sayısındakı fazlahk, beklenmedık çocuk olumlenne veya kayıplanna karşı bır garantı oluşturur Blr görüfe göre kuflar planlı olarak bakablleceklerinden daha fazla sayıda yumurtlar. nekh turunde dışüer genellıkle ıh yavru dogurmasına karşm anne sırtianlann yarıya yakın bır kısmı yalnızca tek bır yavruya bakar Antüoplann bır turu kardeş cınayetlerını ana rahmınde ışler Embrıyolardan bırı dığerıra kuyrugunun ucu üe rahım ıçınde şışleyerek oldurur Evrım bıyolojısı açısmdan kardeşın kardeşı oldurmesı çok şaşırtıcı bır olgu dur Bu vahşı davranış niçin bu denli yaygındv? Her şeyden once kardeşler arasında genlerm ortalama yansı ortaktır Kardeşlerden bırının oldurulmesı, bu ortak genlerm yaşam şansını azaltacagı ıçın, dogal seleksıyon geregı kardeşlerin bırbırlerıne daha ozverılı davranması gerekmektedır Bu duşunceden yola çıkan büım adamlan, kardeşın kardeşı oldurmesı durumunda elde edılecek yararm zarardan daha fazk olması gerektıgıne manıyor Başka bır degışle, kardeşın kardeşe kıyması dogal yaşama uyumun bır geregıdır, daha dogrusu dogal se676/18 Ölümüne mücadele Beneklı sırtlanlarda gorulen kardeş kıyımı, yaşam koşullannın zorladıgı durumlarda ortaya çıkan kıyıma ornek olarak gosterüıyor Kıyım genelhkle annenın dogum yaptıgı sıgınakta gerçekleşır Bu sıgınak o kadar kuçuktur kı anne büe ıçıne zor sığar Dıger sırtlan turlenne gore, beneklı sırtlanlarda hamüehk donemı daha uzundur boylece yenı dogan yavrular son derece gelışmış kopek dışlerıyle bırlıkta doğar Dogumdan hemen sonra yavrular arasında şıddetlı bır mücadele başlar Zayıf kardeşın anne sutu emmesıne 12ın venlmez Sonuçta, yavru açhktan veya vucudundakı ısmklann mıkrop kapmasından olur Son araştırmalar, beneklı sırtlanlar arasındakı kardeş kıyımının, yalnızca yıyecek mıktanna gore çocuk sayısının ayarlanması şeklmde ele alınmaması gerektıgını gostenyor 1996'da Calıfornıa Unıversıtesı'nden Laurence Frank, sırtlan surusunde yeüşkın erkek sayısının dışı nufusunun uzenne çıktıgı durumlarda, anne sırtlanın dışı yavruların kavga etmemesı ıçın mudahale ettıgını belırüyor Frank'a gore annenın bu mudahalesı yavrulann cınsıyet oranlannı ayarlamaya yonehk Bu goruş dogru olabüır, ancak çocuk kıyımının cınsıyet oranlannı ayarlamaya yonehk kullanüması, davranışın bu hedefe yonehk evnm geçırdıgı anlamına gehnez Başlangıçta kardeş kıyımının farkh bır ışleve odakh otaıası da mumkundur Harvard Unıversıtesı'nden Stephen Jay Gould ve Richard Levrontin 20 yü once hayvanlarda gozlenen her ozelhgın uyum amacı taşımadıgına dückat çektı Büım adamlannı organızmalan parçalara bolup, her parçanın evnmsel ışlevını açıklama çabalarına gırmemelen dogrultusunda uyaran Levvontın ve Gould canhlara bır butun olarak bakü' ması gerektıgını ve ıçınde yaşadüdan çevre çerçevesınde ele ahnmalan ge rektıgını one surdu Beneklı sırtlanlarda kardeş kıyımı Aristoteleı zamanmdan bu yana büım adamlannın düdcatını çeken son derece ügınç bır doğa olayıdır Aslmda dısı sırtianlann cınsel morfolojısı (şekılbüım) kardeş kıyımından daha ügınçur Dışüerde yalancı penıs ve yalancıskrotum (testıslerı ıçınde bulunduran torba) bulunması, beyınlermdekı geüşım çızgısını gosteren çok onemh bır bulgudur Bu durumda beneklı dışı sırtlanın beyın yapısını, cınsel morfolojısını ve davranış şekülerını bır butun ıçınde ele almakta fayda vardır Dogal olarak kardeş kıyımı olgusunu tek başına ıncelemenın yanlışhgı da kendüıgınden ortaya çıkacaktır Benekh sırtlanlarda ıç ve dış cınsel organlann şekülendırümesınde etken olan hormon, hem beyın gehşımınden hem de kardeş kıyımından sorumludur Testıs ve yumurtahkların gelışımınde anahtar hormon androjendır Aynı androjenler dışı sırtlan yavrulannda saldırgan davranışlara da yol açar Genç dışı