Katalog

Eğitimde bilgi teknolojileri ve bilgisayar destekli yabancı dil eğitimi Yunus Alyaz (*) ğitimde bügısayar kullanımıfikrıABD'de 5O'lı yülarda yapüan çalışmalarla başladı Somut uygulamalar ıse teknık ve teonk yetersızhklerden dolayı gerçek anlamda 7O'lı yıllardan sonra gehşım gosterdı Bügısayar destekli eğıtımoğretımle ügüı akademık çakşmalar ve uy gulamalar Almanya gıbı bırçok ulkede olduğu gıbı ulkemızde de oldukça gecıkmeyle başladı Almanya gıbı bır çok Avrupa ulkesı 80 lı yıllardan sonra bu gecıkmeyı telafı etmek etmek ıçm çakşmaldr yaptı Turkıyede ıse bu gecıkme daha uzun surdu 90 lı yıllardan sonra Turkıyede de unıversıtelerde Eğıtımde Bılgı Teknolojüen (EBT) bolumlerı açılarak bügısayar destekli eğınmın temellerı atüarak gelecegın bse oğretmenlerıne bügısayarı derste kullanabümesı ıçm gereklı mtelıkler kazandınlmak ıstenmektedır Bu bolumlerde (YOK un ongorduğu program gereğınce) bügısayar destekli eğıtımın temellen ve ders materyallerının bügısayarla uretümesının yanı sıra bügısayann mantığının kavranması açısından Pascal ve Delphı gıbı programlama dülerı ve Internet uygulamalan ıçın Java ve HTML dülen ders olarak okutulmdktddır Bügısayar programcüığının bu yuk oranda matematığe dayanmasından dolayı ogretmen adaylarının matematık ve ıstatıstüc bügısıne sahıp olmalan da duşunulmuş E malıdır Bu da uzun vadede EBT bolumlennde her bır alana yonelık derslenn konmasını gerektırecektır Şu dnkı programda matematık üzüc bıyolojı ve kımya güoı dersler mevcuttur fakat bu dersler, orneğm matemank veya fizık oğretımıyle ügüı değüdır Kımya dersı kımya amaçlıdır EBT kımya mı oğretmelıdır yoksa bügısayann kımya dersınde nasü kullanüabüeceğını mı' 40 yıl etkileyecek EBT bolumlen yenı olduğundan henuz son şeklını almış değüdır Şu an EBT bolumlerının ük adımlan atüıyor Bu yuzden tartısmalar uzun muddet devam edecek gıbı gozukuyor Fakat bu tartıs,malardan çıkacak sonuçlar son derece onemlıdır Çunku verüecek kararlar onumuzdekı 3040 yüı etküeyeceğmden çok onemle ve ıvedüüde ele alınmalıdır EBT bolumlennde hıç yer almayan bır branş ıse yabancı dil oğretımıdır Hemen hemen butun dülerde CALL (Computer Assısted Language Learnıng) terımıyle ıfade edüen bügısayar destekli yabancı dü oğretımı ABD Kanada ve dığer gelışmış ulkelerde yoğun bır şeküde ele alınmalıdır Yazüımlar uretümekte projeler gelıstırümekte ve büım neğın bügısayar destekli bıyolojı oğretımı de eğıhm fakultelennın bıyolojı oğretmenlığı bolumlennce yapüabüır Behrttığım güoı bügısayar destekli yabancı dü oğretımı EBT kapsamında sıstematık olarak yanı dübüımcüer yontembüımcüer psücolojı uzmanları eğıumbüımcüer yazüım ve donanım uzmanları gıbı ekıplerce ele alınmalıdır Ya da aynı ekıple yabancı dü eğıtım bolumlennde ele alın malıdır Her bolumde boyle bır ekıp kurmaktansa EBTde bu uzmanlan tek çaü alonda toplamak daha olası ve yarar lı gozukuyor EBT'de toplanacak branş uzmanlan yazüım ve donanım altyapısma sahıp olmalıdır ikinci sorun Boylece EBTde üoncı bır tartısma konusu daha ortaya çüayor Bu bolumde derslen verecek oğretım gorevlüen hangi nitftlikl«r« sahıp olmalıdır'' EBT oğretım gorevblerı ıçınde bügısayar bügısıne sahıp brans oğretmenlennın yanı sıra pedagojüc altyapıya sahıp yazüım ve donanım muhendıslen de yer almalı EBT muhendıslerden muteşekkü bır bolum olursa bügı ıslem bırımı gÜDi rol ustlenmış olur Bügısayar bümek EBT bolumu personelı ıçın yeterlı koşul olmamalıdır EBT personelı ve yetışmekte olan oğretmen adaylan yazüım değerlendırme krıterlennı de bümelıdırler Buçok buyuk bır sorundur Almanya'nın Ku zey Ren Westfalya Eyaletı nde kunüan bır enstıtu çocuklara yonelüc 2500 ya züımın sadece 7080 kadannın amaca uygun olduğunu belırler Anne babalar ve oğretmenlerogrencüer ıçın uygun program seçmede zorlandıklanndan bu tur kuruluşlar çok onemlı bır ıslev gormektedır Yazüım firmalan pıyasaya surduklen ururüerı hazırlarken yetennce ozen gostermedığınden (sadece yazüım ve donanım muhendıslenne program hazırlattıklarından) EBT bu kapsamda onemlı bır gorev ustlenebüır Yaalım analızı ve değerlendırme knterlen hem EBT Amaç ne olmalı? Egıtımde bügı teknolojüen bolumlerı henuz yenı oldugundan bırçok konu tartışüıyor Burüar ıçerısınde bu bolumun ışlevı ve dolayısıyla okutulması gereken dersler onemlı bır yer tutmaktadır EBT bolumlerı ogretmen adaylanna hangı nıtelıklerı kazandırmalıdır? Bu bolumun amacı bügısayar muhendıslığı veya programcüığı bolumlerının amacı olan bügısayar programcısı ya da donanım uzma nı' yetıstırmek olmamalıdır Zaten programcı olmak bse oğretmenı olmak ıçın çok gereklı değüdır Çunku ogretmen ler yazüım uretemezler Hem teknık hem de ekonomık açıdan bu mumkun değüdır Orneğın amaca uygun bır Ingtfız ce oğreum programı gekştırmek çok denn programalama bügısı farklı büım dallanndan 2050 arası uzman ve en az müyon dolarla ıfade edüen butçeler gerektırır (Buna ornek olarak AB nın LINGUA projesı gosterüebüır Oldukça sınırlı bır proje olmasına karşın unıversıte büımadamlan ve ozel kuruluş muhendıslennden oluşan 30 kışüık bır ekıp ve 660 000 DM tahsıs edılmıstır) Ama bügısayann ısleyış prensıplenra kavramaya yarayacak kadar programlama bügısı ogretmen adaylanna verüebüır Bır ogretmen adayının bümesı gereken dü yazarlık dülerden buısı olmalıdır Yazarhk dü sayesınde programa mudahale ederek programı ogrencüere uygun bır bıçıme sokmak gerekecektır Pascal C Java veya HTML gıbı düler bu amaç ıçın uygun değüdırler Bu düler sadece bügısayann manügını kavramaya ve Internet yayımına yonehknrler Fakat genel anlamda bügısayann ışleyıs mantığını bümek yararlıdır Bu amaçla oğretüecekse Pascal BASIC ve C gıbı klasüc dülenn de Wındows uyarlaması olan vısual versıyonldnnın oğretümesı daha yararlı olacakur ama EBT oğrencüe n yazüım uzmanı olamazlar ve olmalan beklenmemelı de Ogretmen adayının oğretmenlık kulturuyle donanlması amacıyla yapay zekâ ders aracı olarak bügısayann ve yazüımın tanhsel gelışımı gıbı dersı yararlı olabüırdı (Ingüızce ogretmenlıgınde Ingüız Edebıyat Tanhı dersının okutulması gıbı) Yazüım değerlendırme knterlerı gıbı bır ders ıse bır zoıunluluktur EBT bolumunun ıçerığı muhendıslık bolumlerının dmacına yonelüc olmamalıdır Bu bolumleı yapüamrken lıse mufredatı yanı orneğın bügısayann dona nım ve multımedyal olanaklarının yanı sıra etküeşımh olarak bıyolojı mdtemdtüc kamya fızık dın sosyal bügüeı ya bancı dü vd derslerde nasü kullanüabüecegı dıkkate alın 676/16 îaria sel araştırmalar yapılmaktadır (Uygulamalı) dü büımcüer psıkologlar, pedagog Kımya dersi kimya amaçlıdır. EBT kimya mı öğretmelidir, yoksa bilgisayann kimya dersinde „. , yazüım nasıl kullanılabılecegını mı? muhendıslenyle ve daha bırçok büım dalından uzmanla ısbırlığı yaparak bügısayar destekli yabancı dü oğrehmı uzerme teonk ve uygulamalı çalısmalar yapmaktadırlar Turkıye'de bu konuda da yetennce çabuk davranümamışhr Dübüım veya eğı umde bügı teknolojüen sempozyumlannda bügısayar destekli yabancı dü oğretımıyle ügüı sunular ya hıç yokrur ya da yok denecek kadar azdır Aynı şeküde EBT bolumlennde bügısayar destekli yabdncı dü oğretımıne hıç yer verümemıstır Yabancı dü oğretımını bıyolojı oğretımınden ayıran bır ozellüc yoktur Her üası de lıselerde okutulmaktadır Neden EBT'de bınne yer verüırken dığenne yer verüme sın? Bügısayar destekli yabancı dü oğretımı çalısmalan ügüı yabancı dü bolumlennce de yapüabüır Fakat yabancı dü oğretmenlığı bolumlerının programı buna elvenşh değüdır Boyle bır ders yoktur, fakat seçmelı ders olarak okutulamayacak kadar genış kapsamlı bır konudur Ve gelecekte butun derslenn bügısayar destekli olmak zorunda kalacağı duşunulurse boylesı onemlı bır geleceğe üa saat hk seçmek dersle hazırlanmak ne kadar yeterlı olabüır9 Son derece sıstematık bır şeküde ele alınması gerekır Hem bundan şoyle bır sonuç da çıkmaktadır Bırçok branşın ıçerısınde neden yabancı dü EBTde değü de yabancı düler bolumu ıçerısınde ele alınmalıdır9 Bu durumda EBT nın hıçbır branşı ıçermesıne gerek kalmaz Çunku or ekıbının hem de ogretmen adaylannın bümesı gereken onemlı bır konudur Sonuç olarak, egıtımde bügı teknolojüen bolumlen yapüanırken henuz geç kaknmamısken yabancı dü oğretımı gıbı branşlar da düdcate alrnmalı ve eğıtım polıükası bu doğnütuda gehştırümelıdır Sadece bügısayar destekli yabancı dü oğreumı değü tum branşlara yonehk uygulamalar bu doğrultudd değerlendırümelıdır Do^aa Cticeloğlu nun Insan ve Davranışı ısımlı kıtabında belırt üğı gÜDi sadece bügısayarlann varlığı tek başına egıtımde kalıte demek değüdır Tek başına bügısayann eğıümın kalıtesını artırmayacağı güaı, bügısayann tum teknık aynntüannın ve ozellüde de sayısal yonunun büınmesı de eğitimde kalite sağlamaz Kalıte bır yana amacına hızmet etmeyı büe rıske atabüır Bu alanda katedümesı gereken epeyce uzun bır yol var ve bu konuda gereklı çalışmalann hemen bdşlaması gerekır EBT bolumlerının ıçerığı ve kdpsamıru tartışmaya başlayarak ılk adım atümış olabüır Bu tarnşmalar sadece bügısayar büımcüennce veya muhendıslermce değü bü gısayar büen dübüımcı eğıümbüımcı eğıtım teknologlan ve dığer büımcüerce yapümalıdır Bu tartısmaldrda yurt dı^ıındakı kunımlann deneyımlerınden de yararlanümalıdır (*) Uludağ Unıversüesı Eğıtım Fakultesı Almon Düı Eğıtımı Anabuım Dalı Araştırma Gorevlısı