Katalog

Zekâ tapınakları Zekâ beynin tek bölgesinde mi? ır fızık uzmanına g nedır dıye soıdu gunuzda yarutı kısa ve hoş olacaknr Gezegenın latle merkezınden uzaklıgı na gore değışmekle bırlıkte dunya uzennde yerçekımı ıvmesının degerı yaklaşık her sanıye karede 9 8 metredır Aynı soruyu bır ruhbıhm uzmanma sordrsdnız yanıtı buyuk bır olası lıkla Sızınkısmın uzunlugu nedır9 olur Ruhbılım uzmanı ıçın g ınsan davranışının gı zemh bır olçutu olan genel zekânın sımgesıdır Gerek uzamsal ya da sozel yetenek gerek bellek ya da bügı ışlem hızı açısından 10 de gerı ne olursa olsun bellı bır test turunde başanlı olanlar genellıkle ortak bır ozellığe sa hıptırler Bu nedenle dogru ıstatıstıksel taktık Zümrütten aklsler A. M. C Şengor B tal korteksı aydınlatugını ortaya koydu Pekı bu bulgular genel zekânın dogasıyla ılgüı olarak büdıklerımıze yenı bır boyut kazandırdı mı? Pek sayılmaz Duncan ve meslektaşlan g değerının beynin tek bır bolge sıyle sınırlı oldugu sonucuna vanyorlar (Gelgelelım kendılerının de kabul ettıklen gıbı henuz tam olarak tanımlanamamLş bu genış bolge çok farklı Lşlevlerı yerıne getırıyor olabı hr) Duncan ekıbı elde edılen bulgulann g nın bırçok büışsel yetımızı destekleyen bagımsız bır şey oldugu goruşunu dogruladıgını one suruyor Ekıbın bu savı şımdüık bır haylı tartış malı En onemlısı soz konusu çalışma gerçekten ogrenmek ıstedıgımız konulara hıçbır açık Ihsan Ketin ile son arazi gezisive bir gözlem Geçen akşam arazı defterlenmı kanştırdım 1983 yılında rahmetlı Ihsan Ketin Hoca ıle Temmuz ve Eylul aylannda ıkı arazı gezısı yapmışız Bunlar benım merhum Hocamla yaptığım son uzun arazı gezılen olmustur Buna Uludağ'mın yapısı hakkında kendı yayımladığı 1947 yonımunu değıştırerek Uludağ'ın çekırdek kesımlerınm bır tektonık pencere olduğunu keşfettığımız gezımız de aynı sıralarda olmakla beraber onun tam tanhını hatılayamıyonım Eylul 1983'de Turkıye Petrollennın buyuk ve ehânevî jeologu merhum Ozan Sungurlu benı ve Ihsan Hoca'yı TPAO Arama Crubu saha ekıplennm Orta Karadenız Dağlannda (DadayAzdavayDevrekâni genış çevresınde) yapmakta olduklan 1/2S 000'lık hanta alma çalısmalarmın sonuçlannı gormek uzere arazıye davet etmıştı Bızım Toyota Landcruıser'a atlayıp 13 Eylul'de yola çıktık Yolda Hoca bana Kuzey Anadolu Fayının Cerede doğusunda ve Karadağ guneyınde meydana getırdığı yapısal ve buna bağlı yerseklı olusumlannı gosterdı 14 Eylul gunu gezının lıderı ve hanta ekıbmın başı olan TPAO /eologu Mustafa Aydın bıze Elveren Köyü yakınındakı enfes bır bındırme kontağını gosterdı Yatay duran yapısal dokanak uzennde 350 kusur mılyon yıllık Devon ve kısmen 410 kusur mılyon yıllık Silür devn kayaçlan, bunlann altında da son derece karmasık bır yapı ıçensınde yaşlan 245 mılyon yıldan genç olan ve Eski Tetis okyanusuna aıt bır derın denızel çokel ıstıfi goruluyordu AzdavayDaday yolu uzernıdekı bu kesıtın yen 1746m 'lık Ballıdağ'ın bulunduğu yer Daha sonra Şehriban deresı guneyınde gene enfes bındırme dokanaklanyh bezenmış kesıtlen gorunce, rahmetlı Hoca gorduklennden pek etkılenerek hanta ekıbmın başı Mustafa Aydın'ı ıkı yanağından opmus, deftenne ıncelenen kesıdı bızzat Mustafa'nm çızmesını ıstemıstt Cezının son akşamı, TPAO kampı olarak gorev yapan bınanın balkonunda ben, Ozan Ağabey ve arkadaslanna Ihsan Bey'ın de huzurunda Alpkrde 18461955 yıllan arasında yapılan tektonık keşıflenn tanhçesını anlattım Hoca da buna Almanya'dakı kendı oğrenalık yıllarından anekdotlarla katıldı. Bu tanhçe, aynı zamanda taskurenın dınamık karaktennın kesfınm de tanhıdır Dağ kuşaklannın aşağıdan yukan bırpıston gıbı ıtılerek değıl, yanal daralma sonucu olustuklannm, daralmanın en onemlı verısının de bırbırı uzenne yatay taşmma duzlemlen boyunca bındırmış ve Fransızca örtü anlamına gelen nap (=nappe) kelımesıyle betımlenen kayaç paketlen olduğunun keşfi \eo\o\\ bılımının tanhının en heyecanlı sayfalanndan bındır Turkıye'de de naplar once Leopold Kober gıbı Avusturyalı, Maurke Blumenthal ve Edouard Parejas gıbı Isvıçrelı ve (dedıklerı kısmen yanlış da olsa) Sir Edward Bailey gıbı Iskoç arastıncılar tarafından keşfedılmıştır 1955 yılında Ihsan Ketin Avusturya'da yayımladığı bır makalede Turkıye'de nap tektonığınm Alplerdekı gıbı onemlı boyutlan olmadığını ıddıa etmıştı Ben daha oğrenalık yıllanmda, ozellıkle batı Toroslarda çalısan Fransız /eologlann çalışmalarından hareketle, bu ıddıanın doğru olamayacağı kanısındaydım Gerçekten de Yücel Yılmaz'la ve bızzat merhum Ihsan Hoca'nın, Ozan Sungurlu'nun ve arkadaşlannın da katkısıyla seksenlı yıllann başlannda yaptığımız çalışmalar, Turkıye'dekı nap tektonığınm hattâ Alplerdekınden bıle daha muhteşem olduğunu gosterdı Kastamonu'dan Istanbul'a donerken Bolu Dağındakı Varan tesıslerınde Hoca'nın canı bır ftnn sutlâç yemek ıstedı Durduk, bana ve merhum şoforumuz Yurdakul'a da bırer tane ısmarladı Bu gezıde bır zamanlar kendı hantaladığı alanlarda gormedığı, atladığı naplann keşfedıldığını gormustuk, Ihsan Bey de keşfedenlen heyecanla yanaklanndan opmustu "Bunlan nasıl atladmız Hocam7" dıye sordum "Hattâ Turkıye'dekı egemen nap tektonığını nasıl goremedmız7" Sutlâanm son kalıntılannı kasıklarken Ihsan Hoca "once hızlı çalısmaktan" dedı "Ama en onemlısı, paleontolojik desteğın olmamasmdan Bak, Mustafa her soruma fosll islmlerl sıralayarak cevap verdi. Fosılını tayın edemeden, kayaya yas veremeden jeobji yapılamaz Yaparsan da benım gıbı, koca koca yapılan gormez geçersm Bunun ıçın omrum boyu adam gıbı bır paleontohji (=eski varlık billm) olsun dıye ytrtındım Turkıye'deama ıstedığım gıbı olmadı Şimdi de radyometrik yas ölçme yöntemleri konusunda hlç yokuz. Bunun acısmı çok çekeceksınız ılende feolojlnin iki temel öğesi vardır Ceometri ve yay Blri tası tanımağa, dlğeri de fosili tanımağa dayamr. Şımdı radyometrik yontemler fosıllere destek olarak ortaya çıktı. Turkıye'de adam gıbı tas tanıyan \eolog sayısı az olduğu gıbı fosıl tanıyan bırıkı tane, radyometnk yontemlerle guvenılır yas olçen ıse hıç yok Bunlar olmadan jeotoji olmaz " Ihsan Hoca bu sozlen soyleyelı 17 yıl oldu Kendısı bu dunyadan goçup gıdelı de 5 yıl Parmak bastığı sonınlarda en kuçuk bır değısıklık yok Hoca bunlan soylerken de Demir Altıner 70 mılyonluk, 70 unıversıtelı Turkıye'nm tek uluslararası paleontoloğuydu. Yanılmıyorsamkarsısına çıkanlan tum engellere rağmenlhâlâ da oyle Hoca bunlan soylerken de adam gıbı radyometrik yaş taymı yapamıyorduk Hâlâ da oyle Binlerce insan çalıstıran Maden Tetkik ve Arama Genel Mudurluğü ve Türkiye B'limsel ve Teknik Araştırma Kurumunun ülkenln bu denll temel ve ÇÖZUMU ÇOK KOLAY olan blr sorununa rahmetli Ihsan Hoca'nın blümunün 5 yılında onun anısına blr anıt dikmek ve Türkiye'nin en temel sorunlarından bırını çozmek ıçın el atmaları umidiyle. 717/S lerle bu ortak ozellıgı yakalayabılır sımz Işte g budur Ne var kı, g nın tam olarak değen soruldugunda ortalık kanşır Bu değer tum bıkşsel sureçlenn bır bıleşımı ya da beynin bılgıyı ışleme hızı gıbı daha bagılbız bır şey Bunlardan hanghl farklı? olabılır Soz konusu degerın belırsızlıgı kuşku goturmez bır gerçek olmakla bır lık getırmıyor Zekânın ne oldugu sorusuna bır lıkte kımı ılgınç ve yararlı ozelhklen oldugu da yanıt getrmedıgı gıbı zekâ de yaratıcüık 10 kesın Uzmanlar bu degerın çocukluk done degerlen ve sorun çozme yetenegı arasında mınden sonra başka davranışsal ozellıklere kınasıl bır ılmtı oldugu gıbı konulara da herhanyasla daha az degıştıgıne egıtımsel ve mesgı bır ışık tutmuyor leksel duzeylerı otekı degerlerden çok daha Yıne de yaklaşık 2000 yıllık bır araşürıyı kestırebüdıgıne ınanırlar ma surecınden sonra araşurmacüann en azından bır zekâ turunun kaynagını bulduklarını Genel zekâyla ügıh oyku geçen gunlerone surmelerı bır haylı ügınç Dahası 10 gıbı de yepyenı bır boyut kazandı Cambndge Tıp tartışmalı bır kavramı nesnel temellere oturtAraştırma Kurulu Büışsel ve Beyın Bılımlen Bımaya çalısan her tur gınşımı hoş karşılamak rımı nden John D u n c u ve ekıbı beyınde "g gerekıyor Ruhbüımcıler ve sınırbüım uzmanlanoktaaı" adını verebılecegımız bır bolumun n Duncan ın araştırmasının beynin yanal fron bulundugunu büdırdı Araştırmdcüar bır yantal korteks bolumu uzenndekı ıncelemelere dan deneklere farklı ıkı tur büışsel deney uygularken bır yandan da bır PE7T tarayıcısı yar bır rvme kazandıracagına ınanıyorlar Bu nedenle araştirma her ne kadar g üe ügüı gız dımıyla beymsel etkırüıgı ınceledıler Ük deperdesını aralamasa da enınde sonunda bunu neyler dızısının g degerıyle ılgüı saglıklı olgerçekleştırecek başka çalışmalara kapıyı aççumler sağladıgı bılınırken ıkıncısının oyle bır mış oluyor ozellıgı yoktur Araştırmacılann elde ettıklerı bulgular g üe bağlantüı deneylenn beynin Rlta Urgan her üa şakagın çevresınde yer alan yanal fronNewScıenüst 29July OO kıyla tahlü edüdığı ve Şark ta tesın gonüdugu zaman bu hakıkat daha banz surette arüaşüa caknr Zaten, ne hacet ınküabın buyuk kaynagına Gazı nın şahsıyetıne bakmak ınküabımızın mahıyeunı takdrr ıçın kâfidır Buyuk Gazı sadece bır kumandan değüdır Memleketı kurtarmak ıçın toplanmış bır ordunun sadece başına geçen bır kahraman degüdrr Gazı butun ıçtımaı mesaüde [meselelerde] âlemşumul duşunen buyuk bır mutefekkırdır 0 yalnız mülı hıssı degü yuksek ınsanı füarlerı de temsü eylıyor Gazı Turkıya ıçın duşunen buyuk bır rehber oldugu kadar ınsamyetin âtısını [gelecegını] gorebüen bır dâhıdır Boyle yuksek bır füar uğrunda harp eden muvaffak olan sınesınden Gazı gıbı buyuk dâhı yetışüren Turk mületı nıye büım ve sanat sahasında en yuksek şahsıyetler yeoşurmesın? Istıklâl harbınde tezahur eden mülı kud ret sulh zamanında nıye büım ve sanat sahasında tecellı etmesın9 Yalnız bu mefkurenın tahakkuku büım muhabbeüne sanat zevkıne mâlık genış bır muhıtle temın edüebüır Ha yat boyle muhıt ın tercumara olabüdıgı gun en hayırlı bır vazıfeyı gormuş olacaknr Insanıyetın en muhım eserı urettüderındedır en yuksek urun ıse sanat eserlendır Sanat haküa ınsanı hayatı tesbıt eder Sanat eserlen bır mület ıçın kudret kaynagıdır Hayat ve tabıat sanat üe guzelleşır o sayede sevüır mülı hayatı sanat mefkureleştırebüır Onunde yenı bır ufuk açüan Turk mületı ruhı kudretıra buyuk edıplerm ressamlann eserlennde yuksek mımansınde bulacaknr Hayat", sanat muhabbeü ve zevkınm artmasına ufak bır hızmet yapmağa muvaffak olursa bahtıyardır Hayat kımsenın malı degüdır Butun munevver zumrenındır Onlann temayulatından [eğüımlennden] kuvvet alacak onlann muşterek mefkuresını soyleyeceknr Boyle oldugu ıçın ferdı hayat gıbı fânı [olumlu] olma yacaktr Mehmed Emın 1 Ataturk un Soylev ve Demeçlen II Turk Tarıh Kurumu Basımevı Ankara 1952 s 43 44 2 Mustafa Kemal Ataturk Nutuk Cüt II (19201927) Mülı Egıtım Bakarüıgı Yayınları 2562 Istanbul 2000 s 897