Katalog

PolİtİkbİIİm Bonatti, Marmara'da suıdurdukleri araştrmalarla ılgili diger sorulanmızı şöyle yaratiadı. BTYK karar ve sonuçları Aykut Göker Teknolojiye ve onun kaynağı olan bilime egemen ulkeler, sanayi başta olmak üzere, butun ekonomik faaliyet alanlannda mutlak bir ustunluk elde etme yolundadır. Teknoloji uluslann rekâbet ustünlügunun tek anahtan haline geldı. Bu nedenle, teknoloji, dunya nımetlerinin paylaşümasında, dolayısıyla da, ekonomik büyume ve toplumsal refahı artırma açısından, stratejik bir önem kazandı. Ülkelerin 'bilim politikalan', bu degişime paralel olarak, 'bilım ve teknoloji politikaları1 haline geldi ve bu poliukalar, bütunüyle, ekonomik ve toplumsal gelişmeye ilişkin kavramlarla orulür oldu. Bilim ve Tteknoloji Yüksek Kurulu'nun (BTYK) 3 Şubat 1993'te karar altma aldıgı "Turk Bilim ve Teknoloji Politikası: 19932003", ana hatlanyla, bu yeni yaklaşımın ürünüdür. Daha once sozünu ettigim "Türk Bilim Politikası: 19832003" de benzer bir yaklasımla hazırlanmış ama ne yazık kı, uygulanmamıştı. "Türk Bilim ve Teknoloji Politikası: 19932003" ise, hiç olmazsa, belirli kurum ya da kadrolarca, uygulanmasma çalışüan bir politika oldu. Bu politika, Yüksek Plânlama Kurulu'nca Vü. Beş Yıllık Plân Doneminde Öncelikle He Ahnması Öngorülen Temel Yapısal Degisim Projeleri kapsamındala "Bilim ve Teknolojide Atüım Projesi"1 ile geliştirilerek somut bir uygulama zeminine oturtulmus ve bu proje, VII. Beş Yıllık Kalkmma Plânı'nın (19962000) ana başlıklanndan birini oluşturmuştur. BTYK, dort yıllık bir aradan sonra, 25 Agustos 1997 gunlu toplantsında, 1993 sonrası Bilim ve Teknoloji Polinkası'nın son şeklini aldıgı, Turkiye'nin Bilim ve Teknoloji Politikası2 başlıkh bir doküman ile Uygulama Gündemi olarak anılan, 29 maddelik bir "Acil Eylem Plânı"nı onayladı. Şu ana kadar resmi bir karşı goruş ortaya konmadıgı için hâlâ geçerli oldugunu varsayabilecegimiz bu politikanın ayırt edici özelligi, 1983 tasansında öngörüldügü gibi, yalnızca bilimde degil, teknoloji alanında da yetkinleşmenin amaçlanmasıdır. Daha önce de belirtmistik; bilim ve teknolojiyi ekonomik ve toplumsal faydaya (pazarlanabilir yeni ya da daha gelişkin ürun, sistem, uretim yontemleri ya da toplumsal hizmetlere) dönüştürebilme becerisi, inovasyon (sözlük anlamıyla, yenilik/yenile(n)me) becerisi olarak andmaktadır. Çagımızda bir ulus, bilim ve teknoloji alanında gösterdigi yetkinligi inovasyonda da gösterebiliyorsa; ya da inovasyondaki yetkinligini bilım ve teknolojideki yetkinligi ile besleyerek surekli kılabiliyorsa, ancak o zaman dunya pazarlannda rekabet üstunlügü saglayabilmektedir. Ekonomik guç, kuresel ve bolgesel sureçlerde, siyasi açıdan söz ve karar sahibi olmayı da sağlamaktadır. Bilım, teknoloji ve inovasyonda yetkinlik, TUBA Başkanı Prof. Dr. Engin Bermek'in deyişiyle, bulunulan cografyada ülkenin varlıgını surdurebilme, dolayısıyla, bir ulusal güvenlik meselesidir de. BTYK'nm 25 Agustos 1997 gunlü toplantısını 2 Haziran 1998 ve 20 Aralık 1999 günlü toplantüarı izledi; ve 25 Agustos 1997 toplanusında kabul olunan Uygulama ' Gündemi'ne yeni maddeler eklendi.3 Uygulama Gunde I mi, esas itibariyle, bilim, teknoloji ve inovasyonda yetkinleşmenin olmazsa olmaz koşulu olan, Ulusal Inovasyon Sistemi'ni kurmaya yonelik acil önlem kararlanndan oluşmaktaydı. Bu kararlar, egitimögretim politikalanndan vergı politikalarına, AR&GE politikalanndan altyapı « yatrım politikalarına kadar uzanan, pek çok politika alanını ilgilendirmekteydi ve bu bakımdan başarı, konunun sistemik bütunluk, siyasi kararhlık ve sureklilik içinde ele alınabilmesine bağlıydı. Ne var ki, bunun yapılabildigi • söylenemez. Kaydedüen ilerlemeler, belli kurum ya da kadrolann münferiden gosterdikleri çabalara bagh kalmıstr. 13 Aralık'ta, tarihinin altmcı toplantsında, BTYK, bir durum değerlendirmesi yaparak, bu manzarayı degişti • recek kararlar aldı mı; gelecek yazıda bu konu uzerinde duracagız. 1993 sonrası politika tasarımının iki kilit kavramı olan inovasyon ve ulusal inovasyon sistemi, üeride, uzerinde aynca duracagımız konular olacak. BTYK O TUB1TAK BTP 95/02. Nuan 1995 ( 2 )TUBrrAX, BTP 97/04, Aguaos 1997 ( 3 ) ^ Kararlarına ve yııkanda anılan heı ıta polılıka dokumsniM • m\ adresınden ulaşabüuBini2. Soru: Çahşmalann amacını açıklar mısınız, bu araştırmayla ne amaçlıyonunuz? Yanıt: Bu çalışmanın ana amacı, bölgeyi daha uzun sureli bir araşürmaya hazırlamaktır. Bu arada iki ana amacımız var. Bırincisi teorik bir soruya yanıt anyoruz: Uzun kıta içın transform fayı kavramı haklonda bilgi toplamak. Bu kişisel bir ilgidir. Okyanusel transform faylar üe htasal transform faylar uzerine bir karşılaştırma yapmak istiyorum. Ikinci amaç: Dünyada ilk kez sualü paleosismisite, yani su altında eski depremler üzerine çalışmalan yapmak. Bu paleosismisite çalışmasının amacı, geçmişteki tek tek kınlmalann tarihını saptamak, Bunun için gerekli verıler toplayarak, topografyayı, denız tabanı altmdakı Prof. Dr.Enrlco Bonatti: 1936 da Roma'da doğan Bonatti, 1960 da Franyapıyı da bilmelıyiz Bu amaçla akustik ta'dan Ecole Normale Superiore dlphmasını aldı, Yale Ünhrenlteslnde dokyöntem kullaruyoruz. Faylanma yapısını tora yaptı, 1974 e kadar Mlaml de (ABD) çahfmalannı sürdürdü, 1993te tanımladıktan sonra, fayın iki tarafından kafya'ya döndü. Bolognada Enstltü Profesörü olarak çahfmalannı sürdUr delerek karotlar aldık. Bunlann yaşlannı dtikten sonra flmdl Roma Onlvenlteslnde profesör. saptayacagız. Geçmiş depremler ne zaman oldu? 16. ve 18. yy depremler burakarotlar alacagız ve fayın hareket zamanlannın saptayacada nasü davrandı? Burüan ogrenmek çok önemli. Burada gız. Bunu karada yapmak çok kolay. Denizde bazı zorlukbizimle araştırmaya katılan dünyanın en iyi sismologlannlan var. Eğer bu fayı yaşlandırırsak, bu, sonraki depremledan New York Colombia Üniversitesi'nden Leonardo Seri kestirme çahşmalanna çok yararlı olacak. Bu, sabırla yaeber var. püması gereken bir iş. Burada yaptıgımız çalışmalar IstanBız, Xavier Le Pichon ve Şengör onculugunde yabul'un korunması çaüşmalarına ışık tutacak. Daha ilerüa püan geçen denız araştırmalarırun uzerinden gidiyoruz. çalısmalarımızda denızın altına, fayın yanlanna, OBS cihazOnlann araştırdıgı bazı bolgeler uzerinde fodaklamyoruz lan koyarak mınık deprem aktivitelerini ölçecegiz. ve daha aynntıü bilgi topluyoruz, Yani onlann çalışmalarıKara uzerinde çok detaylı mikrosısmik desenlerı gonı tamamlıyoruz. rüyoruz. Bunları sualtinda da görmek ıstıyoruz. Akustik yontemlerle saptadığımız aktıf ve pasıf fayların su altındaki Soru: KAF'ı ve Marmara bölgesini daha öncemikrosismisite etkinliklerinın dagüımını gorecegiz. Önüden biliyor muydunuz? muzdeki yıl sistematik olarak ısı akımını ölçecegiz, aşagıda olan bitenlerı ogrenmek için esash bir veri tabanı oluşBonatti: 'l\ırkıye'ye gelmeden önce Türkiye depturmak zorundayız. remselligi uzerine yapılan arastırmalan literaturden okudum, Türk yerbilimcilerin duzeyi beni çok etkiledi, Epey ve guzel çalışmalar yapılmış... Soru: Sonraki çalışmalaruuz neler uzerinde Bonatti: Urania gemisi gelecek Mart ayında. Bu geminin çok daha gekşmış bir multibeam ses cihazı var. Şimdiki çalışmalanmızı çok daha ayrınolı bir şekilde yapacagız Prof. Enrico Bonatti sevimlı bir Italyan. ilk kez Türkiye'ye geliyor. Ancak bundan sonra sık sık gelecege benziyor. Gemiden sahile dönerken yapügımız ancak gecikerek yayımladıgımız bu sohbette, sıgarayı nasü bıBütün aletlerses dalgalan ile çahşıyor. Ses dalgalan yenne ve cihazına göre, değişıkfreraktıgının da oykusünü anlatkanslarda deniz tabanına gönderüıyor. Sesi suyun çok altma gönderirsen, detaylan kay~ tı. Moskova'da ünlü o zamanbedebilirsın, ya da ses dalgalannı sığ bolgelerle sınırh tutarsan, dennhğı kaybedersin. lann rejim muhalifi yazar SolSon 10 yü içınde sıı çalışmalan çok gelişti. jenitzin ile tanışmış ve sohbet Sesın su içınde havaya hyasla daha hızh gitüğinı ük kez Leonardo da Vinci söyledi. Ok etmişler ltalya'ya döndugunyanuslann dennhğı yakm zamana kadarıp sarhülarak olçuluıdu. Maceiian Pasıüğın de de zarürre olmuş. Ancak hasnnhğinı bir kaç kez olçmeye kalkışmış. Çok derm, dıyerek vazgeçmiş. talıga yol açan mikrop öyle Aydınianmanın üîozoüan okyanuslann derinüğini dağlarla sımetrik düşünürlerdı, Yanlış çok bilinen yaygın bir mikda değildı. Jeolog Murray Cenevre Golu 'nde ilk kez su içınde ses deneylen yaptı. Ok rop da degil. Sonunda Itaryan yanus dennhğinın de bu yöntemle ölçiılebileceğini düşündü. Suyun üzerine çanlar koy doktorlan bunun bir "Soljedurarak denızcılere çanın ekosunu dinletti. Ama bırşey duyamadüar. Fakat Gkir doğru, nitsin mikrobu" oldugunu yöntem yanhştı. FAektroniğm gelışmesı ile l.Dünya Savaşmda Eko sonarlar icat edüdı.arüamışlar Soljenitsin, bilinBunlar 2. Dunya Savaşmdan sonra gehşü. Okyanuslar 19SO6O'h yülarda haritalandı. Fa gıbi uzun sure surgun dıgı kat bu cıhazlann yetenekleri günümüzde çok arttı. Tek bir geminin gidiş yönünün 20 km yerı olan Gulag takımadakadar yanlan bir seferde hantalanabıhyor. Duşuk Irekansh ses dalgalan üe okyanus ta larında yaşamıştı ve daha banında mantoya kadar ınebüirsınız. Bugün de bunlar kuüanuıyor. Bu cıhazlann kuüanımı çok orada yaşayanlara ozgu ve bügılen, ABD ordusu tarafından 20 yıl kadar önce akademi dünyasmın kullanımma olan bu mıkropla hastalanaçıldı. Dığer güçlu bir araç da, uydulardan yapılan ölçumlerdır. mıştı. Soru: Bu çalışmalannızda neler buldunuz? yogunlaşacak? Bonatti: Izmıt Korfezı agzında çok açık şekilde bir takım fay tanımladık, Ana fayı ve onun bazı kollannı gordük. Bazı kuçuk parçalarını da yakaladık Bu kollar uzerindeki yapüar, elde ettigimiz sismik kesıtler, fayın iki yanındaki çökelmeler farklı kalınlıkta. Şimdi fayın iki yanından Sualtı jeolojisi 717/11