Katalog

GtLECtK Gıda mühendislerinin bazı hileleri Uygulamalı DilbilimYabancı dil Öğretimi Terimleri Sozlüğü Abmet Kocaman Necdet Osam Uygulamalı dılbılım ve bu UYÛUUMAU nun onemlı dalla MLBİÜMYABANCI DİL nndan bın olan ÖĞRETİMİ yabancı dil oğreTERİMLERİ tımı ulkemızın oncelıklı eğıtım konuları arasın dadır Son yıllar da çevırıbüım, ruhbüım, toplumbılım, bılgısayar dılbılım gıbı alanlann eklenmesıyle konu daha da onem kazanmıştır Ancak bu konulardakı tenmlenn Turkçeleştınlmesı konusunda yeterb çabd gostenlmemesı ılgılı kavramlann saydamlaşmasmı ve yaygınlık kazanmasını engellemektedır Bu kıtap uygulamalı dübılımın temel kavramlan yanınında ulkemızde son yıllarda butun toplumun ügı odağı hdlıne gelen yabancı dil oğrenımı üe ılgdı kavram ve terımlen anlaşılır bir dılle açıklamayı amaçlamdktadır Kıtabın bırıncı ereğı ıse bılım dılının Turkçeleşmesıne kuçuk bir katkı da bulunmdktır DilbilimYabancı Dil Beslenme uzmanı Christian Barth(*) ile gıda mühendislerinin başvurdukları hileler üzerine bir söyleşi. Profesör Baıth, torunlanıuzın da en az aizin yedikleriniz kadar lezzetli gıdalarla bealenebüeceklerine inaıuyormusunuz? C.B.: Ben gıda sorununu fazlasıyla cıddıye alan ınsanlığa guvenıyorum Evet ama "Food Design" gibi terimlerle belirlenen bir devre giriyoruz. Gelecekte, soframızın endüstri tarafından donatüacagı dogru degil mi? C.B.: Urunlerıyle değışen yaşam bı çımı ve çalışmd duzenı ıçınde oluşan boşluk lan kapattıklan doğru Yemek zamanlan masa bdşında toplanan aıle modeh gıtqıde de ğerını yıtırmekte Çocuklar eve donduklerınde ıdaro mıkrodalga araçlarınd geçıyor SenteÜk deviı, astronotlara yönelik gıdalannın geliftirilmesiyle basladı. Bu arada dünya çapındaki kuruluşlar özel üretilmiş gıda ürünleriyle yılda 60 milyar dolarlık ciro yapıyorlar. Salata soslan, Müsli gofretleri ve yoğurtlar bağırsakta mncizeler yaratan probiyotik bakterilerle donatüdı. Tüketici biraz aptal yerine konmayor mu? C.B.: Bu tehlıke ancak urunlenn bu gun çocukldra uygulanan yontemlerle tukeücıye ulaştırmaya çalısmasıyla ortaya çücabı hr Market kasalan onune yerleşhnlen urunler genelde çocuklann dıs sağlığına zararlı urunlerdır Fakat endustn ınsanlarııı sağlıklı ve verımlı bir bıçımde yaslanmalannı sağlayacak gereksınımlenru de karşüamalı Sindirim sııasında, içlerinde binlerce enzlmin isledigi karmasık ve kimyaaal süreçleı harekete geçer. Çesitli "functional food" örneklerinin saglıgunıza iyi geldigini söyleyebilmek için aslında yeterince bilgiye sahip degiliz. C.B.: Esas problem orneğın kolesterın sevıyesıru ayarlayan veya kanserı engelleyecek katkı maddelerırun dozaj ayandır Eğer bir madde normal olçulerden fazla kahlırsa bızım daha henuz ıncelemedığımi7 ozumlenme sureçlen olumsuz olarak etküe nebıhrler Orneğın betacaroun maddesı sıgara ıçenlerde kanser nskını azaltrrayor, ak sıne yukseltmekte Buna belkı de dığer bir turun alınmasını engelleyen bir caroün turu nun aştn dozda kullanılmış olması neden olmaktadır Sorumluluk sahıbı kuruluşlar bu nsklen fark ettıler ve yenı urunlenn dagıtılmasını durdurdular Bırçok dayanaklı arastır malar yapmamız gerebyor Bedenimiziıı betin »iimım barekete geçiren mekanizma gltgide daba iyi anlasümaya başlıyor. Daba simdi SÖZLÜĞÜ Astnnotlar Ifln gellftlrilmlf besln türlerl: özel yetlftlrilmlf gıdalardan bir ytlda 60 mllyar dolarlık c/ro elde edllmekte. den reseptorlerle bunına püskürtülen 10.000 farklı aroma ve koku maddesi bilinmekte. Açlıgın sırn çözüldügünde kuruluBİar olağanüstü bir manipüla»yon aracına da sahip olmayacaklar nu? C.B.: Olanakları etkılere gore artır mak doğrudur Ama bız bu bınkımlen aynı zamanda şans olarak da gormehyız Doktor lar sağhgımız ıçın damak zevkımıze hıç uy mayan bellı başlı besı urunlerını tuketmemı zı tavsıye ettıklerınde hoşumuza gıtmeyen bu besınlerı çeşıtlı aroma ve koku maddelenyle cazıp hale getırerek, pekala bu bın Iamlenmi7den yararlandbılırız Gıda mühendisleri araıında sevilen bir hile de, bir ürüne özel işlemden geçirilmiş tdıf znantarlan aktararak istah açıcı özellik kazandırmak. tnsanlar tat konnsunda ne kadar aldanabiliyor? C.B.: Incelemeler gostenyor kı daha arıne karnından ıtıbaren tatla ılgdı bir kon dısyon gelışmekte Anne tavşanlar bellı bir lezzettekı yemle beslenırlerse yenıden do ğan tavşdnldr da aynı yemı tercıh edıyorlar Gıda mühendislerinin kullandıklan çok sayı da hıle vardır Bu urunde hıç yağ kuHanmadan yağ tadını uretebılıyorlar Bunun ıçın değışkın (modıfıze edümış) raşastalar veya bellı başlı enzımlerden yararlanılmakta Her ıkısı de yağ maddesı değıldır ama bu katkı maddelenn fizıksel değışkenlık etkısı dılde yağ tadı bıidkır • Bu yapay ürünlere karsı dogal ve aynı zamanda saghklı altematifler de var mıdır peki? C.B.: Aslında yalnızca doğal besın lerle de beslenebüırız Ve bu gıdaların ıçınde ınsan sağlığı ıçın yararlı olan maddeler gızlıdır Gıda muhendıslen daha henuz geçen yıllarda ıkıncü bıtkısel maddeler olarak adlandınlan maddelen buldular Bunlar besleyıcı ozellık taşıyamayan fakat yıne de sağlığa yararlı olan maddelerdır Lycoptın maddesı orneğın bellı başlı kanser turlennın yayılmasını onlemekte Ve bu madde aynı za manda da domatestekı kırmızı rengı oluştur makta Bu maddelerin etkileme gücünü tarif edebilir misiniz? C.B.: Bıtkı de tıpkı ınsan gıbı oksıdatıf strese karşı savaşım verır Işığı ele alalım Bıtla ışıktan enerjı elde eder Ancak ışık kudnüanrun yoğun enerjısı hassas hucre yapı sını da bozabüır Ispanak bu yuzden bellı bir Carotınoıd turunu ?annda banndırarak za rarlı oksıdatıf etküenn hucreye sızmasını onlemekte Insan bedenınde de benzer olu şumlar yaşanmakta Guneşte aşın derecede zorlanan ağtabakasmda aynı madde oluşur ve boylece gozun zamansız korleşmesı engellenır Bu yuzden daha fazla ıkıncıl madde bulup bunlan bıtkılere yuksek dozda aşüa malıyız Insan bu maddeyı doğal besınlerle dldığında daha kolay sındırebüır Buna bir anlamda çig gıdalara dönüf diyebilir miyiz? C.B.: Bazı sebzeler ancak pışınldıklerı zaman sağlıklıdırldr Fasulye pışınlmeden once zehırlıdır Patatesın ıçındekı raşasta da pışırümedığı takdırde sındırılemıyor Hdvucun ıçındekı BetaCaroten'den en ıyı şekılde yararlanmak ıstıyorsak yalnızca ısıtmamız gerebyor Çunku kaynama sırasında hucre zarlan patlar ve saglıklı maddeler çozulur Bu tür sebze tabagı genelde pek sevilmez ama. C.B.: Evet doğru tnsanlar bu tur sebzelerı daha çok tavşanlara yakışunyorlar Ama aynı sebze tabağını Kalabrıya'da gorduklennde bayıla bayıla yıyorlar Soayolog Ulrich Beck, yemek ıanatının küresellestirilmesinden söz ediyor ve buna uygun olarak Hawaii sosisi öneriyor. Avrupalılar hangi mutfagı tercib etmeli? C.B.: Beslenme uzmanlannın uzerınde durduğu ıkı prototıp var Bın Akdenız mutfağı dığerıyse Uzakdoğu mutfağıdır Ozellıkle pınnç yosun ve balığm bir arada sunulduğu ]apon mutfağı daha sağlüdı kabul edılıyor Japonlar daha uzun yaşıyor, daha ender enfarktus geçınyor ve bırçok kanser turunden de korunuyorlar Nllgün Ozbaşaran Dede Kaynak Der Spıegel 22/2000 Hıtıt Yayınevı Selanık Caddesı 17/6 Ankdra ISBN 975 8385 380 Tel/Faks 0312, 418 30 51 Türkiye'de Matbaa Basın ve Yayın Alpay Kabacalı .„,„„.«,.„„ .„.<...,. Turkıye de başlan Türkiyo'de Matbaa BasınveYayın gıçtan gunumuze kadar basın yaym sanayıının gelışmesını araştıran Kabacalı matba anın ulkemızde 275 yülık tanhçe sıne ve bu sektordekı gehsmelere üışkın bılgıler aktanyor oku ra Yazının kullanılmaya başlanması ınsanlık tarıhınde nasıl bir yenı bir başlangıç bir kılo metre taşı ıse mdtbaanın kullanılmaya başlanması da yenı bir başlangıç bir küometre taşıdır Matbaa üe bılgıler nkırler goruşler vb butun ınsanlığa kolay ulasmaya başladı ve bugunku ıletısım devnmının temellen atılmış oldu Kabacalı ya gore 18 yuzyüdakı Aydın lanma'nın 19 Yuzyılda Sanayı Devnmının, 20 Yuzyılda dev boyutlu büımsel teknolojık atılımlann matbaaya dayandığı soylenebılır Ote yandan demokrası ınsan haklan bırtakım temel değerlenn de matbaa sayesmde yay gınlaşıp evrensellıştığı gozden uzak bulundurulmamahdır Medya denılen yazılı sozlu ve gorsel ıletısım ağının butun dunyaya yayılması yoluyla Yenı Üe&şım Duzenı adı venlen aşamaya geçılmesmde en buyuk pay yıne mat baanındır' Osmanh nm Turk tebâsına mat baayı kullanma ıznı matbaanın keşfinden 300 yü kadar sonra venlmısur Bugunku Turkıye'nın durumu ve konumunun ızlennı bu yasaklarda da aramak mumkundur Buyuk boy renklı ve onjınal belgeler de yer venlen kıtabın bolumlen Baslangıçtan'Ianzımat'akadar, Tanzımat'tan Cumhunyet'e, 1923 1950 donemı, Teknolojık aülımlara doğru 1980'lerden 1995'e Lıteratur Yayıncüık 717/19