Katalog

BeyinBellek 2 r\ Güçlü beyinler olimpiyatlarda buluştu. Bilim Tarihi Hayat dergisi ve bilim Zümrüt'ten Akisler 45 Dil üzerine.. Cumhuriyet ve Cumhuriyet Bilim Teknik okurları Tiirkçe, öz Türkçe ve bilim dili konulannda duyarlılar. 14 yıldır yaymdayız ve dönem dönem bu konular dergimizde alevlenir. Şimdi yine böyle bir döneme girdık! Bu tartışmalarda, kimi Türkçenin bilim dili olamayacağını, çünkü bilim dilinin ancak bilim yapılan yerlerde gelişeceğini savunur. Kimi Türkçenin bilim dili olmasma gerek olmadığım, bilimsel tenm, kavram ve sözcükleri uluslararası kabul gören biçimiyle kullanmanm hiç bir sakmcası olmadığım, tersine bunun Tiirk bilim dünyasınm uluslararasılaşmasma katkıda bulunacağını dile getirir. Kimi ise Türkçenin yapı olarak zenginlik yaratamayacağmı, yeni sözcükler türetmede yetersiz olduğunu, bilim dili konusunda sözcük türetmenin zor olacağını açıklar. Öte yandan kimimiz de bütün bunlan, dile karşı zorlama, bir dilin gelişmesine karşı bir çeşit yapay perdeleme olarak görüyoruz.. Yaşayan, kullanüan ve gelişme kanallan açıkbir dilin, kendi dinamiği içinde kendi sorunlanna çözümler üretmesinin önüne geçmek mümkün değil tabii. Bazı insanlar bu konuda çalışacaklar ve üreteceklerdir. Burada önemli olan, dilin önüne engeller çıkarmamaktır. Şu sıralarda süren tartışma ise yazanmız Celal Şengör'ün kullandığı sözcüklere, dile itirazla başladı. Okurlardan, "Türkçe karşıhhklan varken neden eski Türkçe sözcükler kullanıyorsun" diye; bize de, "Sizin yazım kurallarmızyok mu, Dil Devrimi'ne mi karşı çıkıyorsunuz vb." gibi eleştiriler geldi. Tartışma, Bozkurt Güvenç'in yazısıyla derinleşti. Verimli olduğu sürece bu tartışmayı sürdüreceğiz. Ancak burada kendi açımızdan bazı noktalara değinmek istiyoruz: a) Yazılarda "Nerede bunun öz Türkçesi?" diye bir arayışımız yok. Ancak, artık kullanılmasa da olur diyebileceğimiz eski sözcükleri, öz Türkçe karşılığı iyice oturmuş sözcüklerle değiştiriyoruz. Celal Şengör'ün yazılarında da birçok sözcük gerek görüldüğünde değiştirilmektedir. Fakat bunu çok sistematik yaptığımızı da söyleyemeyiz. Rahatsız etmediği, anlaşılır olduğu surece bu tür makalelere dille ilgili dokunuşlar yapmamaya çalışıyoruz. Yazar düşüncelerini, eski Türkçe fakat bugün hâlâ kullanüan ve anlaşılır bir sözcükle daha iyi dile getirdiğine, sözcükler arasmda anlam farklan olduguna veya önerilen sözcüğün kendi düşüncesini tam karşılamadığma inanabilir. Nihayetinde amacımız bütün yazılarda kolay anlaşüırlığı ön planda tutmak. Yazar veya bilim insanı açısmdan üretmenin ön planda olmasım da saygıyla karşılanz. b) Şengör'ün şu görüşü pek doğru değil: "Dil yabancı sözcükleri de kabul ettiği sürece zenginleşir. lngilizceden yabancı sözcükleri çıkarın, dünyanm en yoksul dillerinden birine dönüşür." Ingilizce, çok özel bir dil. Uluslararası niteliği var. Bu özelliği nedeniyle de bütün yabancı sözcüklere açıktır ve açık olması da gerekir. Her ulusun bu dile katkısı iyidir. Biz de Ingilizceye Türkçe sözcükler kazandırabilsek keşke! Ancak, diğer dilleri uluslararası dil yapamazsmız, yapmanız da gerekmez. Almanca, Fransızca, ttalyanca gibi, ülkenin yerine, etkisine, kültür ağırhğına vs oranla çok kullanüan diller vardır. Bunlann hepsi de iddialı dillerdir. tddiaları yabancı sözcük kuUanarak gelişmekte değil (hatta tam tersi!) , kendi gelişmesindedir. Almanca, Fransızca böyledir. Burada geçerli olan, dilin kendi öz gelişmesidir... Herneyse, bu konu uzadıkça uzar.. *** Her hafta bizlerle birlikte olacak bir yazanmız daha aramıza katıldı: Ahmet İnam. Haydarpaşa üsesi 1965 mezunu. Istanbul Tıp Fakültesi'nde okumaya hak kazanmışken, mimar olmakiçin ODTÜ'ye girdi, ancak mimarlığı yeterince kuramsal bulmayınca elektrik mühendisliğini bitirdi (1971). Sosyal bilimleri, edebiyat kuramlarım, felsefe ve mantığı öğrenmeye çalıştı. Dergilerde, denemeler, şiirler, edebiyat eleştirileriyazdı. îstanbul Üniversitesı Felsefe Bölümü'nde, "EdmundHusserl'de Mantığm Yeri" başlığmı taşıyan doktora tezini, Takiyettin Mengüşoğlu, Nermi Uygur ve Bedia Akarsu ile çalışarak tamamladı. ODTÜ'de mantık, bilim felsefesi, endüktif mantık, modal mantık, dil felsefesi, sosyal bilimler felsefesi, ahlak, estetik. . . dersleri verdi. Bilim ve teknoloji konulannda, TÜBİTAK Bilim Teknik dergisinde, Bilim ve Ütopya dergisinde "popüler" yazüar yazdı. 400 dolayında yazısı yayımlandı, lS'ten fazla kitabı var. ODTÖFelsefe'de profesör. İnam, "Gönülden Bilime" köşesinde ükyazısıyla bizlere merhaba diyor... Marmara Denizi'nde yapılan son fay araştırmalan Marmara'nm 10 milyon yıl kadar önce Karadeniz ve Ege Denizi ile bağlantısınm kesildiğini, kuruduğunu ve küçük bir göle dönüştüğünü gösteriyor. Kapaktaki haritalar, ÇanakkaleGanos Dağı tarafmdan 4000 metre yükseklikten Marmara'ya bakışı yansıtıyor. 1 haritada şimdiki denizsahil çizgilerini ve göle doğru kuruyan bölgeleri görüyorsunuz. Gölün 200 metre derinliği olduğu varsayılmıştır. l.Ü. Deniz Bilimleri Enstitüsündeki arkadaşlara teşekkür ederiz... Gelecek cumartesi yeniden birlikte olmak umuduyla... obursah@bılımmerkezı orgtr CBT Internet adresr wwwcumhurıyet com tr Insan Ketin ile son arazi gezisi ve bir gözlem... Bilim Dünyasından Sıcak Haberler O / TıpSalgın Hastalıklar O9 Deli dana hastalığı, hayvansal ürünler ve insan sağlığı Cönülden Bilime Ne işi var teknolojinin hayatımızda? Deniz jeolojisi 101 1 Marmara bir zamanlar minik bir göldü.... Politikbilim BTYK karar ve sonuçları Marmara Araştırmalan 1213 Depreme üç boyutlu bakmak... Celecekte Neler Olacak? Cesur yeni buzdolabı T4 TartışmaEditöre Mektup 1516 Dil ve düşünce üzerine.. Büyüklere pazar, çocuklara şiddet: Pokemon çılgınlığı Halk ve bilimin kaynaşmasında medya ve akademia'nın rolleri Selçuk Alsan'a mektup Bilim ve Beslenme 1019 Yaşasın lezzetli mikroplar Gıda mühendislerinin bazı hileleri Yayın Gastrit değil reflü Acil Tıp Derneği ve depreme hazırlık çalışmaları Tektonikçiler toplandı Internet Bulmaca Dörtköşe 22 Cumhnriyet BtLİMTEKNİK • No: 717 16 Aralık 2000* tmtiyaz sahibı: Yedi Mayu Haber Ajanaı Basın ve Yayıncılık A.Ş. aduıa Berln Nadt. Yayın Daıuç maıu: Orhan Bnnalı • Sorumlu Mudıir: Fikret îlklz. Görıol Yönetmen: Tttleı H&sdemlr • Baskı: Çagdaş MatbaacLİık Ltd. Ştı. Idaro Merkozi ve T ı n f m a adrasi: Tüık Ocağı Cad. No: 39/41 Cağaloğlu, 34334 tstanbul. Tel: (212) 612 08 05 • Faks: 0212513 85 96. Reklam: Medya C. llginç SorularDüşün Bul, Duyurular 2 3 Teknoloji Gündemi 717/3