Katalog

ISTANBUL DEPREMLERI: BUGUNKU DURU Marmara Bolgesi Dcprcml Fay Dü/lctni Çözümleri DepremLolc 973 28.M.1979 BflyflklOkdVt) DAM HARVARD EMSC Ml CM1 Bugün: Marma ra'da sismik aktivite artıyor Tuncay Taymaz E No *A *B *C *D *E *F *G *H *] *K *L *M *N *0 *P *Q *R *S *T *U *V *W *X *Y *Z M7? NA88 EE89 HRVD TJM91 ISC ge Denızı ve çevresı Doğu Akdenız bolqesınde sısmık etkmlıgın yogun olarak goz lendığı AlpHımalaya dag kuşagının oluşturduğu bır bolgede yer aknak tadır (rayma7 1995a) Anadolu ve Avrasya levhaları arasın 1 ıı ıl (Yıl/Ay/Cun) 1901 12 18 1903 05 26 1905 10 22 1909 10 29 1912 08 09 1919 11 18 1928 üb 02 1935 01 04 1942 11 05 1943 06 20 1944 10 06 1953 03 18 1956 02 20 1957 05 26 1963 09 18 1964 10 06 1966 08 ?3 1966 08 21 1967 07 22 1969 0103 197! 02 23 1975 03 27 1979 07 18 19830705 19R3 10 ?1 1988 04 24 Enlem Boylam (Ku7ey Doqu) 39 40 26 70 40 65 29 00 40 60 28 30 40 26 ?9 64 40 75 27 20 39 35 ?7 44 39 41 29 45 40 64 27 51 39 38 28 08 40 68 30 47 39 64 26 52 40 00 27 50 39 96 30 11 40 57 3100 40 65 29 15 40 30 28 23 40 51 2617 40 33 27 40 40 67 30 b9 40 08 n 50 J9b2 ?7 32 40 45 2612 19 66 28 65 40 33 27 21 40 14 29 35 40 88 28 24 Buyukluk (Ms) 59 59 59 58 74 69 bi 64 62 64 68 72 61 70 64 69 59 54 71 60 56 66 49 58 49 5 1 Referans NA88 NA88 NA88 NA8R NA88 NA88 NA88 NA88 NA88 NA88 NA88 fekll 2 Marmara Denizi ve Çevreslni etklleyen önemli depremlere alt Fay Düzleml Çözümlerl, Clslm Dalgalan Modellemesl (Taymaz ve dlğ 1991) ve Harvard CMT ve EMSC MT çözümleri Ifleri renklendirilmif büyük daireler, günUmüze kadar (aletsel donemde) bolgede olufmuf ve yıktmlara neden olmuf depremlerin yerlerinl, kınk zonları Ile llifkitini ve Fay DUzlemi Çbziimlerlnl göstermektedir Kırmızı renkli fozümler Doğnıltu Atımlı Faylanmalan (yanal yönlü hareketler, CölcUk izmlt 17 Ağustoı 1999 depreminde gözlendigi gibi), Koyu Mavi renkli çözümler Normal faylanmalan (açılma hareketleri, Burdur 1971 ve Dinar 1995 depremlerlnde gözlendigi gıbi), Bordo renkli çöıüm Bmdirme (ukısma türit) Faylanmalan (Spltak Ermenlstan 1988, Racha Curclstan 1991 depremlerinde gozlendlği glbi) ve Por takal renkli faylanma ise Harvard CMT çozümlerini (bu çözümler kesın mekanizma çözümleri degildir) göstermektedir Odak kurrlen içindeki rakamlar kırılmanın gözlendigi yerküre Içlndekl odak dennliğlnl kllometre ölçeğinde gottermektedir Depremlenn tarihleri kUreler üzerinde verilmiftir. Küçuk mavi daireler Marmara Denizi ve Çevresi nin 197i 1999 yıllan arasındakl slsmik aktlvitesi orantılı olarak göstermektedlr da gozlenen hareketın buyuk bır lasmı Kuzey Anadolu Fayı (sagyonlu dogrultu atımlı tarık zonu > 1000 km) boyunca batıya dogru ıletılmektedu 31 Doğu boylamının batısında Kuzey Anadolu Fayı çızgıselkgını bırbıı ıne paralel dogrultu da sıralanan bır fay sıstemıne bırakmaktadır Bu sağ yonlu kırık zonları Marmara Denızı ve çevıesınde gozlenen sısmık aktıvıtenın kaynagıru oluşturmaktadırlar Bolqede gozle nen deformasyonlar (depremler) bu kırık zonlarında gerek dogrultu atımlı faylar (yanal yonlu hareketler) gerekse nor mal faylar (açılma hareketleri) boyunca olusmaktadır verüeruıden ve dolayh olarak jeomorfolojı jeolojı neotektonık ve uydu verılerınden faydalanarak elde etmekteyız Son yıllarda elde edılen Jeofızıksel ve Jeolojık bulgulann ışıgında Marmara denızı ve çevresınde tahmın edılenden ol dukçafdzldkıııkzonlanrunvarlıgıgozlenmıştır (Ketın, 1958, McKenzıe 1972 Taymaz ve dığ 1990 1991 1992 Taymaz 1995 Smıthvedıg 1995 LePıchon 1996 Steınvedığ 1997, Okayvedıg 1999 Taymaz, 1999) Marmaıa Denızı ve çevresını etklleyen kırık zonlan ve ılgüı depremlere aıt fay duzlemı çozumlerını ıçeren bır harı taya bakacak olursak (Taymaz 1995b) Marmara Bolgesı'nın ne kadar buyuk bır deprem rıskı ıle ıç ıçe yaşadığıru gormek mumkundur Marmara denızı çokelme havz^sını sınırlayan bu kınk zonlarında oluşan ve gelecekte oluşabıle cek depremlerde 5 25 km uzaklıktakı yerleşım bırımlerınde dgır hasarlar gormek olasıdır M7? NA88 NA88 TJM91 TJM91 ISC ISC ISC 1JM91 TJM91 TJM91 FF89 EE89 EES9 HRVÜ Maı mara Denızı Ege Denızı ve Karaderuz ı bırleşü ren 275 km uzunluğunda 80 km genışlıQınde guney kasımlan daha sığ fakat yer yer derınlıklerı 1250 metreye kadar ulaşan denn çukurluklan ıçeren denızel bır çokelme ortamıdır Kuzey Anadolu Payı nın en batı ucunda bulunan bu ço kelme ortaırunda bu onemk kırık zonu karakterını değıştırerek çızgısellıgını bırbırlerıne paralel olarak gelışmış bır ta Tarıhsel depremlere bataldığında M O 2000 yılın kım fay zonlarına bıraktığı VP deformasyonun oldukça genış dan gunumuze bır çok yıkıcı depremın Marmara bolgesıru bu alanda (120 km) etkmlıgıru suıdurdugu gozlenmekte etkıledığını gorebdırız (Ambraseys 1988 Ambraseys ve Fındır Anadolu levhasının batıya dogru kaçış hareket, ışte kel 1990 1991, 1995) Marrnara dcm?ı ve çevresındekı bu fay «îistemTablo 1 'den açıkça göriildüğü gibi Marmara denizi ve çevreslni etlerının ydrdımıyla Kuzey Egp bolgesınde de et kileyen yüzyılın en büyük depremleri afağıdaki gibldir: kınlığını surdurmektedır Marmara denızı ıçerısınde Kuzey Ana dolu Fayı'run davranısı ve geometrısı karasal bolgede qozlendıgı gıbı açık değüdır Bır baş ka deyışle Anadolu levhasının batıya dogru hareketı Marmara Deruzı ıçerısındekı bırtakım kırık sıstemlerı boyunca oldukça karmaşık bır mekanizma ıle Kuzey Ege'ye üetümektedır. Marmara havzasını (çokelme ortamım) oluştu ran kırık zonlan hakkmdakr en onemlı bügılerı Deprem sii>molo]isı sısmık kınlma ve yansıma * 9 Ağustos 1912 Saros Marmara depremı * 4 Ocak 1935 Marmara depremı * 18 Mart 1953 YeruceGonen Ms=7 4 Ms=6 4 Ms=7 2 Ms=5 2 Ms=6 4 Ms=6 9 Ms=5 9 Ms7 1 Ms=6 6 • McKenzıe (1972) Ambraseys (1988) Fkstrom ve England (1989) Dzıevvonskı ve dığ (1989) Tdymazvedıg (1991) Ulusldiaidaı Sısmolojı Merkezı *18Hazıranl953Edırne *18Eylull963Yalova *6Ekıml964Manyas * 23 Ağustos 1965 Saros * 22 Temmuz 1967 MudurnuAdapazan * 27 Mart 1975 Saros Tablo 1: Marmara denizi ve çevreslni 20. yüzyılda etklleyen depremler 651/8