Katalog

gıbı olmayacak bırşeye 'avare bır mahluk a bu kadar vakıt ayırmak gercksız goruldugu ıçın m? Bdmıyorum Avnlar kampusurıda kendı fakultelerı bıle yıkılan ınşaat muhendıslennın do deprem konusunda çok bılınçlı oldugurıu da sanmıyorum Statık hocamız Prof Turgut Payh yı anmadan geçeme yecegım Bız burnu buyuk mımarlara statık dersı vermek ıçın ne taklalar atardı Sınavları unutulmazdı Once butun smıfa tahtaya yazdıgı son derece zor bır soru soraıdı Bu sorunun cevabını hıç bırımız bılemezdık Muzıp bır gulumsemeyle ıkıncı etapta ılk soruyu bıleme mış bızlerı tek tek sınıfa alır ve kendı elıyle hazırladıgı kartlan çekmemızı ıster ve kartın uzerındekı üa sorudan bırını yapma mızı soylerdı Bu soruJardan bırı zor dıgen ıse çok kolay olur du Genellıkle kolay olan soruyu yapar ve bunun sonucunda sı mfi geçerdık Tıırgut Bey m bu tdvrı hep kafamı kanştirmıştır Ne yapmak ıstedıgını egıtımın sonuna dogru anladım Onun aslında bıze ogretmek ıstedığı tek bu şey vardı "Hiç bir şeyi bilmeden mezun oluyorsunuz ! " Mımarların taşıyıcı sıstemlerı ve deprdrhı ogrenebılmele rı ıçın bu konulara daha fazla vakıt ayıracaklan bır egıüm sıstemının olması gerektıgını duşunurdu Turgut Bey'ın o alaycı gulumsemesının uzenmızde oluşturdugu ezıklıkle mımar olduk "Biz mimarlar bu işi biliriz, depremi tanırız" dıyenlere hıç guvenmedım bu yuzden Keşke yıkılan yuzlerce yapıyı çızen mımarlar arasında da bır araştırma yapılsa hatta anketler yapılsa deprem denen avare ıle ılgılı daha once kafalarında nasü bır fıkıı vardı araştınlsa Bu araştırma sonusunda uygıılamada yapılan çalma çırpmalann yanmda planlama ve karar hatalarmdan dolayı da bınalar goçmuş oldugu gorulecektır Ulkerrıızde bına yapı mının 'ası] aktoru mımarlar olmasa da, bunun dıkkate alınması gerekır tarıhuıı ogrenmeye, mımarlıgın temel yapısal ozellıklerını ogrenmeye çalışır Yapıyı, butun yonlerıyle tanımaya çalısır ve tar tjşmayı ogrenır Depremle ılgılı bılgılenme de yapa yapa" degıl depre mı analız ederek, bılgılenerek edınılır Bu yuzden bılımsel bır bılgılenme surecı gerekır Butun dunyada mımarlık egıtımı np egıtımı gıbıdır Oyle dort yü ıçıne süaştınlmaz Bız de ıse tam tersıdır Mımarlık egıümı ışşızlık sıgortası yerıne geçer "kahve köşeleriıtde pinekleyeceğine mlmarhk okusun çocuk" anlayışı yaygın dır Oysa dunya unıversıtelerınde mımarlık ozel bır dgı ustedı gı ıçın ılk yıllarda çok sıkı bır eleme vardır Ilk yıl mımarlık bolumune gıren ogrerıcılerın bır çogu elenır Genye sadece çok az sayıda meraklı ve yeteneklı ogrencı kalır Kalan ogrencıler de yuzmelerı ıçm bırdenbıre arkadan denıze ıtılmez On ce denızı ogrenır ve onunla ılgılı bır nosyon edınmeye çalışırlar Çunku' anlamadan' yapmayı ogrenen ' ınsanın yıkıcılıgı tamır edılemez bır yüacüıktır O her durumda sadece kafasın dakı şablonları gerçekleştırmeye çalışır ve ılkelerı olmadıgmdan çok çabuk teslım olur Zemını etut etmez, nereye ne yapılıp ne yapılmayacagı ıklım koşullarını vs analız etmez bıldıgı pro jeyı yapar (Zaten analıtık bır egıtım almadıgı ıçın nasıl yapüacagmı da bılmez) En kotu projelerın altına ımza atmak tan çekınmez, "Ne yapalım ben yapmasaydım, baykası Gök cisimleri depreme yol açar mı? Len Finegold* er ne kadar Hurnyet'ın falcısı Yasemın Boran, gok asımlerının depreme yol açtıgını ıddıa etse de, bunların başta yersarsıntısı olmak uzere toprak kayması, çıg gıbı yer hareketlerıne neden olma olasılıgı, bır devenın ıgne delıgınden geçebümesı olasüıgından daha kuçuktur Gok cısımlen yer kabugu uzennde yaşayan bız ınsanlan etküer Kendılennı "Lunaük" olarak ısımlendıren bır grup saygın fızıkçı, gelgıt olaylannın Ay'ın etkısıyle oluştugunu, Guneş'ın daha kuçuk gelgıt olaylanna neden oldugunu açıklıyor Ay ve Guneş'ın bu ethsı yerçekınu kuvvetıne baglı olarak ortaya çıkar Yerçekımıne ılışkın edındıgırruz bılgıler yardımıyla Ay ve Mars'a keşıf araçlan gonderebılıyoruz Yerçekımı kuvvetı uzaklığa gore degışmeseydı gelgıt olaylan olmazdı Mesafe arttıkça yerçekımı azaldıgı ıçm gelgıtlerı yaratan Yırtma Etkısı" ortaya çıkar Dıger gezegenlenn de gelgıt yarattıgı bılınıyor, ancak bunlar onemsenmeyecek kadar kuçuktur Orneğm Venus, Ay'm yarattıgı gelgıün ancak yuzde 0,/ 0005 ını yaraür Dıger gezegenlerın gucu bunun da altındadır Tum gezegenler bır dogru uzennde sıralanmış olsalar etkılen ancak Ay ve Guneş'ın toplamının yuzde 0,0006'sı kadar olur Ay aynı zamanda yeryuzunun katı halde bulunan kısımlannı da etkıler Yer kabugu sudan daha guçlu oldugu ıçın sudakı gelgıt karadakı gelgıtten daha azdır Yeryuzundekı deprem kayıtlannı ınceleyen bılım adamları bunların oluşumu üe ayın konumu arasında bır ılışkının bulunup bulunmadıgını araştınyor Uzun zamandır bu ılışkı uzennde çalışmalar yapan bıüm adamları ıkısı arasında bılımsel bır neden sonuç ılışkısıne rastlamadı Aynca Ay'm dolunay oldugu donemde çıg duşmesı, yer kayması, kum tepecıklennın kayması gıbı yer hareketlennın arttıgı gorulmemektedır H Ne önemli: Anlamak mı, yapmak mı? Ne ya/ık kı okullanmızda venlen Mımarlık egıtımı yararcı duz ve sentetık bır egıtımdır Bızde mımarlık bolumune gırmış olan ogrennye daha ılk seneden ıtıbaren yapı yapmayı ogretırler ve bıtıp tukenmek bılmeyen bır çızgı çızme praügıyle ogrencıyı oyalaı lar Sabahlara kadar çızgı t, ı/ciırılerek aptallaştınlmış ogrencılo rc suıoklı anlamanın degıl yapmanın onemlı oldugu soy lenır Onemlı olan " i ş " ür dığerı "boş laf' tır Zaton mıiTMrlıkla ılgısı olmayan bır tesaduf sorıucu oraya gırmış olan oğıeiırılerın çogunun da ıstedığı budur Bılgılı hoca lardan bırı çıkıp bıraz entelektuel sevıyeyı yukseltsc ogrencının v»gunlugu "Eğitim, üretlmden çok kopuk" dıye serze nışto bulunmaya başlaı Entelektuel sevıyesı yuksek olan hoca lar ve meraklı ogrencıler (b mımarlık bolumlermde sayılan hıç de az degıldır ) ortalama ogıencı ve eğıtım sıstemı tarafından devamlı aşagıya çekılırler ve odevleıe bakan basıt bır egıtmen ve ev odevı hazırlayan basıt bır ogrencı' durumuna dusurulur leı Ogrencı boyle bır egıtım sıstomı ıçmde bırakınız ' dep rem gıbı bır konuyu anlamayı, "mımarlgın taı ıhını bılebılme den apaı topar mezun edılır (Dunya unıversıtelermdekı mımar lık tarıhı derslerının dıger derslere oranıyla bızımkırıı karşılaş tırdıgınızda mımarlık bolumlerımızde anlama" pratıgının ne kadar az oldugu gorulur) Batıdakı egıtımın farkı. budur Bır Italyan unıveı.sıle&ınde ılk ıkı uç yıl mımarlık ogrencısı plan proje çızmez Sadece kendınden once yapılanlaıı anlamaya çalışır Çızgı çızmek, kav ramlar ohışturmak makel yapmak vs ' y a P m d n ı n degıl 'anla manın yoludur Lgıtım analıtıktır Ogrencı bu ılk yıllar mımarlık yapacaktı' dıyen bır kotu esnaf olarak meslegını ıcra eder Kendını buıa yapım surecmm ana aktorlerınden' bırı olarak gormez "Ne yapalım muteahhıt oyle yaptı deyıp ışın ıçınden sıyrılıverır Cıddı bır ortam da olmadıgı ıçın eleştırıye de ugra rnaz Bu konulan cıcidıye alan oda çevrelerınde toplanmış bır kaç toplumcu ıdealıst mımar ve muhendıs bazı akademısyenler ve ışını cıddıye alan bazı kalıtelı mımar ve muhendısler dı şında kırrıse de yoktur zateni Onlar da toplumdan dışlanmışlar dır Kıyılarımızı mahveden kotu zemınlere yapılmış ve son depremde bınlerce msanın olumune sebep olan bırçok projeye bızm okullarımızdan ınezun olmus mımarlar ve muhendısler ımza atmışlardır "Keşke bu projelerin altına imza atan mimar ve mühendisler kahve köşelerinde pinekleselerdi de meslek sahibi olmasalardı!" dcmek ıçın çok geç dc gılmı? Umanrrı bu dpprem lısulerdekı egıtım yanında mımarlık ve muhendijlık fakultelerındekı egıtıırıı de vurur Unıvcrsıieler çok çabuk, çok sayıda, çok kalitesiz mimar ve mühendis yenno çok uzun bır egıtımden geçue u>k az sayıda, çok kaliteli mimar ve mühendis yetıştıre cek bır egıtım sısteınıne geçprleı Belkı dt> mımarlar ve mııhendıslen yapı yapma pratıgının "asıl aktorlerinden biri" halıne getırmenın yolu boylehklo açılır (*) Yulcek Mımar Bazı volkanık bolgelerdekı artçı şoklar baglammda (Calıfornıa'dakı Mammoth Golu) kuçuk fakat anlamlı bır ılışkı soz konusudur Burada Ay'm etkısı yadsınamaz Bu da şoyle açıklanıyor Erımış sıcak kayalar (magma) yuzeye çok yakmdır, erımış kayalar katı kayalar kadar saglam olmadıgı ıçın sudakı gelgıtlere benzer gelgıtler meydana çıkar Bu artçı şoklar Turkıye'dekı depremden daha zayıftır Sonuç Dolunay zamanı ulumaya başlayan, derısı kıllarla kaplanan kışılerden başka hıçbır şeym sızı tedırgın etmesme ızm vermeyın * DrexelUnıv Fızık Bol Phıladelphıa ABD Çevıren ReyhanOksay 651/17