Katalog

Aşk bir hastalık mı? Aşk, insanı günlük, monoton yaşantısından kopartıp çıkartan bir çılgınlık hali mi, yoksa ciddi bir akıl hastalığı mıdır? Y az gunlerınde sıcaldarın artmasıyla yaz âşüdannın da ateşı yukselır Insanlar sıcaktan bunalırken âşıklar kumsalda, çarşıda pazarda her koşe başındd, aşk ateşı üe kavrulmaktadır Aşk pek çok ınsan ıçın guzellıgı, sev gıyı ve umudu sımgelemekle bırlıkte bılım adamları ıçın aşk bir akü hastalığının dışa vuru mudur Sanatçüar aşkı geçıcı bir delılık olarak tarurnlarken bılım adamları bu deldıgın adırıı koydular Obsessıf Kompalsıf bozukluk (OKB) Tıpık bir OKB her şeyı tekrar tekrar kontrol eden ve su reklı ellerıru yıkayarı msandır Hastalık duşunme ve davranış saplantısına yol açar Obsessıf bir kı şı kafasına takılan bir fıkırden kurrulamaz füar kafasında sureklı tekrar eder Behrlı bir şarkıyı hıç ıstemedıgınız halde sureklı zıhnmızde tekrar ettı? gmız anlar oldu mu Bu dururnun aşırı derecesı obsessıflıgı ıfade eder Kışı behrlı bir davranışı yapmaktan kendmı alıkoydmıyorsa vc belırlı bir ddvraruşa endekslendı ıse o kışı kompalsıftır Bu ıkısı çogu kez bırlıkte ortaya çıkar Bazı psıkıyatrıstlere gore tutku şeklındpkı aşk OKB lugun ortaya çıkarttıgı davrarıış ve duşunce saplantılarma benzer Tek fark aşkın daha eglencelı olrnasıdıı Araştırmacüar ayrıca ro mantızm patolojısınm evrım surecınde anahtar bir rol ustlendıgını üerı suruyor Ne var kı bazı bılım adamlaıı bu duşuncelen hemen kabul etmedıgı gıbı temkınlı bir yaklaşım sergılıyor Aşkı mı delilik mi? Aşkı bu şekalde ele almak 1990 yılındd İtalya dakı Pısa Unıversıtesı nden psıkıyatrıst Donatella Marazziti nın aklına geldı Bu tarıhte OKBrıuıı bıyokımyasal nedenlerını araştırmaya başlayan Marazziti butun bu etküeşımden seroto run ısımlı norotransmıtter ın sorumlu oldugunu duşundu Serotonının beym uzerınde teskın edıcı bir etkısı vardır Serotonın az oldugu zaman saldırganlık depresyon ve kuşkuculuk hallerı artar Prozac turu ılaçlar beyındekı serotonın duzeyını arttırarak bu bozukluga karşı savaş açar Boylece Marazziti OKB hastalanndakı serotonın duzeyıru olçmekle ışe başladı Beynın ıçındekı kımyasal maddelerı olçmerun zor luklarını bılen Mara/zıtı daha basıt bir teknık gehştırdı Normal bir kan ornegınden elde edüebılecek trombosıt lerın ıçerdıgı serotonını olçtu Ne var kı kandakı trombosıtlerde serotonının çok farklı bir ışlevı vardır Buradakı qorevı kanın pıhtılaşmasıra saglamaktır Ancak serotonın buıada da beyındekıne benzer bir hareket planı ızler Buradan hareketle bılım adamlan trombosıtlerdekı ügılı proteın duzeylerını olçerek beyındekı serotonın duzeyı nı saptama yoluna gıttüer Bu dolaylı bir olçum teknıgı ol makla bırlıkte, degışık davranış şekıllerı üe serotonın arasındakı üışkı hakkmda bügı verebılecek nıtelıkteydı Washıngton yakmlarmdakı Ulusal Kanser Enstırusu'nden (NCI) Dean Hamer bu yontemın şu anda en geçerlı yontem oldugunu ılerı suruyor Marazziti nın tahmınlen dogrultusunda OKB hasta lannda serotonın duzeyının duşuk olduguna üışkan çok onemlı kanıtlar elde etu Ancak bu arada çok şaşırtıcı başka sonuçlar da ortaya çıkn Âşık oldugunu ılerı suren 651/4 kışılerın davranışlan üe OKB'lugun tek boyutlu saplantısı arasmda çok buyuk bir benzerlık oldugunu keşfettı Gun boyunca gerek âşıklar, gerekse OKB hastalan tek bir nesne veya tek bir kışı uzerıne odaklanabılıyor Aynca bu üa grup da saplantüannın mantık dışı oldugunu bümekle bırlıkte, bu saplantıdan kurtulamadıklannı ıtıraf edıyorlar Bu aşamada Marazziti şu sorunun yanıünı araştırmaya başladı Âşıkların serotonın duzeylerı OKB hastalannda oldugu gıbı dıbe mı vuruyordu? Bu sorunun yanıünı bulmaya çahşan Marazziti ve ekıbı âşık denek peşıne duştu Pısa Unıversıtesı'ndekt üan tahtasına bir duyuru asarak, son 6 aydır aşık olan ve her gun en az dort saat âşık oldugu kışıyı duşunen ancak sevdıgı ıle cınsel üışkı kurmamış ogrencüere ıhtıyaçlan oldugunu belırttüer Amaçlan, aşkları zaman ve cınsel tatmın yolu üe erozyona ugramamış Romeo&Julyet'ler bulmaktı Ortalama yaşı 24 olan 17 kadın ve 3 er kek başvurdu Bılım adamları bunlann dışında 2 grup daha kurdu Bunlardan bırı 20 OKB hastasından oluşu.yordu, dıgerı ıse hem ruh sağlığı yerınde hem de aşktan uzak20 ''normal'' denektı '•*&••* Her uç gruptakı uyelerden tek tek kan orneklerı ahndı Santrıfu) yoluyla once plazma daha sonra trombosıüer aynşürüdı Normal deneklerde serotonın duzeyı normal sınırlarda gezınırken OKB hastalannda ve aşık oğrencüerde bu duzey yuzde 40 dolayında daha duşuk tu Marazziti bu sonucu şoyle degerlendırdı "İnsanların âşık oldugu zaman aklını yıtırdıgı soylenırdı Bu tespıt galıba dogru' Bu tespıtı dogrulamak ıçın büım adamlan 20 âşık ogrencıyı bir yü sonra yenıden ıncelemeye aldı Kan orneklerınden bu og rencılerın serotonın duzeyının normal smırlara gerı dondugu ortaya çıktı Bu da şunu gosterı yordu tn&anlar âşık olduklan zaman serotonın duzeyı normal sınırların altına duşer ancak za manla aşk torpulendıkçe serotonın eskı duzeyme gerı doner Bu araştırmanm sonuçları Psychologıcal Medıcıne' (29 sayı, sayfa 741, 1999) dergı sınde yayımlandı Sonuçlar bı lımsel çevrelerce ovguyle karşüandı Atlanta dakı Emory Urııversıtesı'nden Thomas Yerkes goruşlermı şoyle dıle qetı nyor Bılım adamları olarak bızler bu gune dek stres saldır ganlık uzuntu gıbı duyguları ınceledık Nıçın aşkı da ıncelemeyelım9 Bu duyguyu araştırma kapsamı dışmda bırakmamızın nedenı nedır? Aşü< oldu gumuz zaman bunun tumuyle bıyolojık bir olgu oldugunu fark etmıyor muyuz'' İşte aramızdan bazüarı bu konuya bılımsel olarak egılme cesaretını gosterıyor " VVashıngtorı Unıversıte sı'nden psüayatrıst Yvette Sheline, Gunde 4 saat oturup tek bir kışıyı duşunen ınsana nor mal dıyemeyız' dıyerek soz konusu çalışmanın dogru yolda oldugunu ıfade edıyor Bu yenı bulgular bazı tuhaf ınsan davranışlanna da ışık tutuyor Cardıfftekı VVhıtchurch Hastanesı'nden bı yokımyacı Abdullah Bedevi, alkolun beyındekı seroto nını duşurduğunu, ve bu duşuşun ınsandakı kavga etm« egüımını arttırdıgını üerı suruyor Bedevi, aynca duşul serotonının çekıngenlıgı de yok ertıgını, normal zaman da hıçbır çekıcüıgı olmayan ınsanların, duşuk serotoruı etkısıyle guzel ve cazıp gorunebüecegıne dıkkat çekı yor OKB uzerıne araştırmalar yapan uzmanlar OKB ü( aşk arasında çok byyuk bir benzerlık oldugunu kabu edıyorlar New York Mount Sınaı Tıp Fakultesı'ndeı Kompalsıf Impalsıf ve Endışe Bozukluklan Program Başkanı Eric Hollander, pek çok büım adamının OK1 üe endışe arasında yakın bir baglanü kurmaya çalıştıgı nı, oysa OKB'nun çok genış bir davranış spektrumu ıçer dıgını, bunlann arasında çalma, alışverış hırsı ve kurna gıbı duşunmeden yapüan hareketlenn ınsana anlık zevk ler taturdıgmı belırtıyor Bu spektruma aşkın da dah