Katalog

Bu deprem, mimarlık eğitimini vurur mu? Yağmur yağar, kar yağar, güneş doğar, güneş batar, ilkbahar olur, yaz gelir, kış gelir. Bütün bunlar doğol olaylardır. Ama nedense deprem doğal olay değildir. Doğadışıdır. Her yıl istanburun fethi kutlanır, ama Istanbul'u yerle bir eden büyük depremlerden hiç biri anımsanmaz. Yaşadığımız coğrafyada doğa olayları tarihin dışına itilmiştir. Çok büyük olaylar olsalar da tarih dışıdırlar. Peki ya mimarlık eğitimi? Behiç Ak (*) "Hayır" Koylu garıp garip pelücana bakıp, kafasında uçuşan duşuncelerı sert bır kol hareketıyle sümış ve "Avare bır mahluk desene '" dıye bagırmıştı Deprem ışe yaramayan, ne zaman olacagı bellı ol mayan avare bır mahluktur Resrru eğıtimde yerı olamaz Bır çok konuda, halkın basıt ınançlarının otesıne geçememıştır resmı egıtım Yagmur yagar, kar yagar, guneş doğar, guneş batar, ükbahar olur, yaz gelır, kış gelir Butun bunlar dogal olaylardır. Ama nedense deprem dogal olay degıldır Doğadışıdır Dogal olaylar, bır ınsanın ışten eve, evden ışe gıtmesı gıbı, perıyodık olarak tekrar eden olaylardır Bu perıyodık davranışı gostermeyen olaylar, (tıpta bu perıyodüc davranışı gostermeyen, faydasız, avarp ınsanldi gıbı) garıp bır onyargıyla doğa dışına ıtdır Tıpkı tarih dışına ıtüdıgı gıbı Bırıncı derece deprem bolgesmde tam fay kırıgının uzermdekı bır okulda egınm alan bır lıse ogrencısı Depremı "doğal bir olay" olarak gorerek, mezun o 1m a z Onun ıçın deprem ya bır felakettır veya hıç hesaplanmadık bır durum ya da Tknrının bır cezası ya da "kader" Bu yuzden boyle bır egıtım sıstemınden geçmış bır mületvekılının, depremın olmasını, yorede "dönme" lerın artmasına baglamasına hıç şaşırmamak gerekır Cumhurbaşkanının "deprem suçludur" demesınede Deprem olduktan sonra, "lısede sıneklerın trake borularını ogreteceklerıne, 'deprem sırasında nasü davranacagız ? ' gıbı yararlı şeylerı ogretsınler" dıyen ınsanlar da, ne yazık kı aynı babşın kurbanı olmaktan kendüerını kurtaramazlar Amaçlarınm depremle ügüı bügüenmekten çok, sıneklerın trake borularını veya mıdyenın kan dolaşımını ogrenmekten paçayı kurtarmak oldugunu anlamanız ıçın, bu ınsanlarla üa daküca konuşmanız yeter Içınızden bırüerı, "Bız sıradan ınsanlar deprem uzerıne bügüenecegız de ne olacak' Mımarlar muhendısler büsın" dıyebüırler. O smanlı donemındekı depremlerı büıyor musunuz'3 1509'dakı Buyuk İstanbul depremını tarıh kıtaplarında okuyanınız var mP Ya 1542 de olanı, ya 15 Mayıs 1556'da olanını9 1567'de Izmıt'te olanı9 1894 İstanbul depremını7 1453 yüında Fatıh'ın kentın surlannda onemlı gedıkler açtıgmı büıyoruz Pekı, İstanbul depremlerı sırasında oluşan tsunami adı verılen dev dalgalar kaç kere tarıhı yarımadadakı surldrı yıkmıştır? 1500'den gunumuze kadar Akdenız'de saptanan 300'e yakın tsunamınm kaç tanesı İstanbul' u vurmuştur9 Fatih Camii'nm kaç yüında yapıldıgını büıyoruz, hangı depremler onu kaç kez yıkmıştır? Galata Kule«i'nın Cenevızlüer tarafından yapüdıgıru büıyoruz, pekı, deprerrüerde kaç kez yıkılmıştır bu kule ? Bır başka soru Her yü Istanbul'un fethının kutlandıgını büıyoruz Pekı bu kutlamayı yapanlann, bu tur doga olaylannın yıldonurrüerınde bır anma yaptıklannı hıç duy dunuz mu' Ornegın 1509 depremı üe ügüı her yü bır toplantı yapüdıgını ve o vesüeyle olası bır istanbul depremı nın tartışüıp, konunun gundemde tutıümak ıstendıgıne tanık oldunuz mu ? Ya da Ayasofya ıun mınarelennın bırının dıbınde 1509 depremınde yıkümış ve yeraden yapılmıştır, gıbı bır kuçuk yazı ? Inanmak belkı çok zor ama, gerçek bu Yaşadığımız coğrafyada doga olayları, tarıhın dışına ıtılmıştır Çok buyuk olaylar olsalar da tarihdışıdırlar Bu bır ıdeolojı Donanma Komutanı'nın "Donanmayı taşımayacagız" demesı de aynı, Tüpraş Mudurunun "Tupraş taşınmayacak, onanlıp, aynen devam edüecek"demesı de Deprem olacak, ama onun tanhı bır onemı olmayacak Tarüı aynen devam edecek1 Deprem bolgesı olan JUckuyn'ya nukleer santral yapılacak, Izrrut oto geçısı, fay hattı uzerıne yapüacak, ay nı muteahhıtler tarafından, aynı anlayışla onanlan bınalara, "Korkmayın deprem atldtmış bına bu1" deyıp gırılecek, aynı kat ızınlen verılmeye devam edüecek, depremden yüalmış brndların kdlıntüan aynen denıze dokulup, deraz doldurulmaya devam edüecek Hayat bır dahakı depreme kadar norrnale donecek Bu doga olaylarmı degü anmak, unutmak ıçın ne lazımsa yapılacak, hatıılatanlar ıse tarüı dışına ıtüecek Ne yalan soyleyeyım "Insan olmedıgı surece yaşar ' felsefesı çok da fona bır şey degü Ama çadırda yaşıyor sanız, ata bınıp, oradan oraya savrulup, 'doğal seleksiyon 1 ıle hayatta kalıyorsanız Denız kenannda, yedı katlı, bır apartmanda yaşıyor, bakkaldan aldıgmız, bıskuvıtı yıyıp, coca cola ıçıp, gece len uydu antenıyle butun dunyadakı TV kanallarına bakıyorsanız bu felsefe sızı depresyona ıtmekten başka bır ışe yaramaz "Doğa olaylan "tarihle ilgUi birşey değildir. O işlerle daha çok coğrafyacılar, yer bilimciler 11gilenir" dıyebüırsınız Diyelım kı haklısınız ksede coğrafya dersınde "yazlan sıcak ve kurak, kışları üık ve yagışlı"nın yanında fay kınklarından bahseden aklı evvel bır hocaruz oldu m\P Depremlenn nedenlennden ve tarıhınden detaylı olarak bahseden bır ders herhalde gormemışsınızdır Doga üe ügüı bılgüer son derece yararcı bır egıtım anlayışıyla verüır Nerde ne yetışır3 Nereden hangı maden çıkar? Nerelerde hangı endustrı tesıslerımız vardır? Hangı bolgele rımızde hayvancılık gelışmıştır? Egıtımde yararlı bügüer ogretüır Doga sadece bır şeyler alınan, ıstıfade edüen bır şey olduguna gore, boyle bır bakış doğaldır "Avare mahluk" ve deprem Yülar once Gulhane Farkı'ndakı pelücanın karşısında bır koyluye rastlamıştım, "Bunun etı yenır r n ı ' " dıye sormuş, ben de 'hayır " dıye cevap vermıştım 'Pekı suru ıçüır rnı ?" "Hayır" ? "Pekı, yumurtası yenır m ı " Mimarlar depremi tanıyor mu? Ayıptır soylemesı, bu saürlann yazarı olan ben, bırmcı derece deprem bolgesı olan istanbul' da 7 yü mımarlıkokudum Deprem dersı falan gormedırn Buneden boyle oldu ? Daha çok ınşaat muhendıslerırun ügı alanına gıren bır konu olarak goruldugu ıçın mı, aslında deprem 651/16