Katalog

Kolesterol cephesinde ye Eskiden kolesterol konusunda bilinenler bugün beslenme uzmanları tarafından teker teker yalanlanıyor. Şimdiye kadar uzmanların kara listeye aldığı yumurta, tuz gibi gıdalar aklandı. Time dergisi, son veriler doğrultusunda akıllı beslenmeye ilişkin yeni bir liste hazırladı. shden, kalp sağhğını korumak kolaydı, dengeh beslenmek, ıçhden uzak durmak ve hafıf bır egzersız sağlıklı bır yaşam ıçın yeterlıydı Bu standartlara uyanlar sağlıklı bır yaşam surdurduklerı ınancı ıçınde, kendılerını fazla sıkmadan yaşayıp gıdıyorlardı Bu standartlann dışına çıkanlar hafıf bır suçluluk duygusuna kapılsalar dahı, neyın yanlış neyın dogru oldugunu bıldıklen ıçın, genye donuşu kolay bır yolda yurume ran rahdtlığını yaşıyorlardı Derken büım adamlan beslenme konu sunda bıkıen her şeyı yıkmaya başladılar Bu yenı doğrulara gore sağlıklı beslendıklerını sananlaı aslında sağlıklaıını tehlıkeye anyordu Kırmızı etın, tereyagının, yumurtanın ıçındekı kolesterol damarlarda bırıkımlere yol açıyor kalp damarlannı tehhkeh bır bıçımde tıkıyordu Hele tuz başlı başına bır zehırdı, tansıyonu yukseltıyor, kalbın ntmını bozuyordu Şışmanlık kalbm yukunu arttırdığı ıçın herkesın aşırı küolalardan kaçınması gerekıyordu Boyle bır tablo karşısında yapılacaklar bellıydı Kırmızı et yenmeyecek, haftada bır yumurtadan fazlasına (o da gereklı ıse) ızın verılmeyecek, tereyagı mutfağa sokulmaya cak ve tuzluk ortadan kaldırılacaktı Aynca yuruyuş veya golf gıbı hafıf sporlar hıç yapü mdsa da olurdu Yapılacaksa tempolu, ağır ve ınsanı nefes nefese bırakan sporlar yapılmahydı Bunları yapmayanlar, çok buyuk bır vıcdan azabı ve suçluluk duygusu ıçınde, her an kalp krızı geçırme korkusuyla yaşıyorlardı Tuz 10 yü once yuk sek tansıyon üe kalpdamar hastalıklan t arasında yakın bır üışkı oldugunu tespıt eden doktorlar, yuksek tansıyonun kan da \ marlanrun uzerındekı gerüımı arttırdıgını ve da marlarda yırtık ve zayıf noktalar " x oluşrurdugunu duşunuyordu Hıpertansıyon, aynca kuçuk damarlann patlama na da yol açıyor Bu beyınde olduğu zan felç oluşuyor Hıpertansıyon cıddı boyutlara ulaş zaman üaç kullanımı onerüıyor Ancak yuk: tansıyon tespıt edüdığı anda doktorlann onerısı tuz şeklınde vucuda gıren sodyun kesümesı oluyor Yemeklerden tuzun kaldınlmasının pertansıyon hastaları ıçın yararlı oldugı duşunen doktorlar, normal ınsanlann dd tuz yemesınde fayda goruyor Ancak son larda yapüan üa araştırma bu goruşe go duşurdu Brıtısh Medıcdl Journal (BMJ) de sınde yayınlanan bır araştırma raporuna g< tuz alımının normalın altına duşmesı herkc tansıyonu duşuruyor Ne var kı aynı donen yayınlanan Journal of the Amencan Med Assocıatıon'da QAMA) yer alan benzer bır lışma raporunda, tansıyonu normal sevıye de seyreden bır kışının tuzu azaltmasıı kayda deger bır yarar saptanmadığı bebı yor Pekı bu üa araştırmddan hangısı d ru? Buyuk bır olasüüda üası de yarüış çu üa çalışma da yontem hatası soz konusu MA'da yayınlanan çalışmadakı hata, dene rın çok kısa bır sure duşuk tuz dıyetıne ma kalması BMJ çalışmasının kusuru ıse son etküeyebüecek dığer faktorlenn uzerınde tennce durulmaması Normal, sağhklı bır ınsan, bırbırıyle lışen bu ıddıalar karşısında ne yapıp, ne y maması gereküğını büememenın şaşkınlı yaşıyor VVısconsın Unıversıtesı Tıp Fakt sı'nden Dr Theodore Kotchen duşuk s yum dıyetının zararlı olduğuna üışkın herl" gı bır kanıtın bulunmadıgı bır ortamda, az yemenın bır zararı olmadığı goruşunde ıstısna dışında Ağır spor yapanlar ve gu altında ter yoluyla su kaybedenler tuz alır da cımrı davranmamalı E murta ve sut urunle rınde bol mıktarda bulunan yağlı madde) bulunan ınsanlar da kalp hastalıgı rıskının yuksek olduğu tespıt edıldı Bu da dıkkatlenn kolesterol uzennde toplanmasına yol açtı Kolesterol, da marların ıç yuzeylerınde plaka denılen kalın, sert bırıkımlere yol açar Dolayısıyla sertleşen ve daralan damarlar kalbe daha az kan taşır Damarlardakı daralan noktayı tıkayan bır pıhtı kan dolaşımuu tumuyle bloke ederse kalp gorevını yapamaz hale gebr Dolayısıyla kalp knzıne karşı son 30 yüdır tereyagını bıra kardk bıtkı ozlu margarınlere geçmek yumurta tuketımını azaltmak, daha az et yemek gıbı duşuk kolesterol ıçeren bır gıda rejımı uygulamak en mantıklı çozum olarak gorulu yordu Ancak büım adamları vucudun çalışma duzenını oğrendıkçe bu çozumun yetersız ol dugu anladüar Bazı ınsanlann kanlanndakı kolesterol duzeyı, yedıklerınden bağımsız olarak sureklı yuksektı Aynca bazı kalp hastalarında kolesterol duzeyının normal oldugu gozlenıyordu Bu çelışküı duruma neyın yol açügı ancak son gunlerde anldşüabüdı Oncelıkle yenılen kolesterol mıktarı üe kandakı kolesterol mıktarı arasında bırebır üışla bulunmadıgı anlaşüdı Sonardştırmalara gore vucut kendı ko lestorolunu kendı uretıyor ve bır takım genetık nedenlere baglı olarak bazı ınsanlar fazla kolesterolu vucutlarmdan atdmıyor Bu durumda büım adamlan bır sonrakı hedefı, kolesterol ıçeren gıdalan yasakla mak yenne kandakı kolesterol duzeyını kont rol altında tutmak şekhnde belırledüer Pekı bu amaca ulaşmanın en kesürme yolu neydı? Bu yolda atüacak ük adım yıne kırmızı et, kaymak ve tereyagını dzaltmak olabüırdı Anrak bu kez onemlı olan gıdanın kolesterol ıçengı degü, ıçındeta yağ mıktdrı ıdı çunku doymuş yağldrın kan kolesterolunu yukselttığı artık damar hastahklannı önler. kesın olarak büınıyordu Sonuç Kolesterol ıçengı yuksek, ancak doymuş yag ıçengı duşuk olan yumurta yasaklar lıstesınden çıkarül ü Yeni doğrular Ne var kı son gunlerde büım adamları butun bunlan da bır ke nara ıterek, yenı doğruları gun deme getırmeye başladılar Gun geçmıyor kı eshyı yalanlayan bır yenılık ortaya atılmasın Bugune dek uz manların ogutlerını buyuk bır ozverıyle yenne getır meye çalışan ınsanlar tum çabalarının boşa gıttıgmı gorunce, bu yenı dogrulard kus kuyla yaklaşmaya başladılar Ancak bılımın bu noktaya ge lınceye kddar hangı evreler den geçtığı goz onunde bulun durulursa, bugun bızlere gerçek dıye sunulan bulgularm yarın değışebüceğı gerçecjinı kabul etmekten başka seçeneğımızm kalmadığı anlaşılıyor Işte es kılerı geçersız kıldiı yenı bulgular Yağ ve kolesterol Yağın bellı başlı yıyecekler sınıfma dahü edümesı atalanmızın 2 rnılyon yıl once et yemesıyle başladı 196O'lı yıllarda kanlannda yuksek mıktarda kolesterol ( kırmızı et yu 645/12 Bır başka buluş ışlen daha da ıçınden çüalmaz bır hale getırdı Araşürmacüar, kolesterolun vucutta ıkı şeküde bulunduğunu keşfettüer Duşuk yogunluklu lıpoproteın (LDL) vucuda buyuk olçude zarar verırken, yuksek yogunluklu lıpoproteın (HDL) damar ların açü< ve temız kalmasına yol açıyor Bunlann dışında tnghsand denüen başka bır sınıf yağ, kanla bırhkte vucutta dolaşırken LDL'nın yaptıgına benzer zararlı etküere neden olu yor Doktorlar, bunun uzerıne, LDL'yı aşagı çeken bu gıda rejımı ve egzersız onermeye başladüar (daha az et, kdymak ve tereyağ, daha çok zeytın yagı ve bahk) Bu arada HDL'yı de yukseltmeye (egzersız yaparak, kılo vererek) çalıştüar Derken kendı başlanna zararlı olmadıklan halde margarın halıne ge tırüdıgınde trıghserıd ve LDL'yı tavana vurduran bıtkısel ve yer fıstığı yagı da şuphelüer hstesıne dahü edüdı Yağlardan tumuyle uzak kalmak bır ço zum muydu? Bu onerı kabul gormedı çunku vucudun üıtıyacı olan A ve D vıtamının vucu da gırmesı veya vucutta dolaşması ıçın yag ıçınde parçalanması gerekıyordu HDL, LDL ve trıglıserıd'üe ış bıtmıyor du Bırkaç yü once büım adamlan 'Kotu Kolesterol II Lp(a)' adını verdüderı başka bır çeşıt yağın, vucutta LDL etkısı yaptıgını saptadüar Ancak Lp(a) nın genetık yapı üe olan ya Kin üışkısı kontrolunu guçleştınyor Bu arada genetık olarak Lp(a) duzeyı yuksek olanlann kalp krızı rıskını arttıran dığer faktorlerı yakın takıbe almasında fayda gonüuyor • ^ Egzersiz Doktorlann çelışküı sınyal gonden bır dığer alan da bedensel egzersız 1953 bu yana yapüan çalışmalar, egzersıze zar ayıranldrın daha az kalp knzı geçırdığını c terıyor Bu konuda kesın ve guvenüır açı ma henuz soz konusu olmamasına karşın bın de bır kas olması ve bır sıstem darulıı yapüan bedensel hareketlenn kaslan guçl dırdığı gerçeğı bu üası arasındala bağldi bellı bır noktaya kadar açüdıyor Doktorlara gore egzersızın kdlbe ya lı olmasında bır başka faktoı daha soz kc su Egzersızın tansıyon duşurduğu büını Kalp vucuda daha hızlı kan pompaladığı