Katalog

sağlık Parkinson: Tartışmalı tedavi Cerrahlar yıllardan beri, Parkinson hastalannın beyinlerine döl hücreleri aktarıyorlar. Araştırmacılar terapinin faydalarını görmeye başladılar. Fakat aynı uzmanlık alanındaki bazı bilim adamları bu gelişmelerden pek hoşnut değiller. enver'dakı Colorado Unıversıtesı'nın norolojı cerrahları 40 Parkinson hastasının kafdtasına delıkler aça rak tedavı etmeye çalışıyorlar Bunlardan yırrm hastanın beyıııne ıkışer müyon dol hucresı enjekte etüler Fakat dı ğerlenne hıçbır ışlem ydpmadan tekrar dıktıler Bu amelıyatlar doklorlar aıasında tartışüan bır sorunun dçıklanabılmesı ıçın, farmakolog Curt Freed tarafından gerçekleştırüdı On yıldan bu yana Parkınson hastalanna uygulanan dol hucre ak tanmları gerçekten etküı oluyor mu, yoksa yararsız mı? Freed'e gore, Placebo amelıyatlannın rıskı, dışçı koltuğunda ya pılan mudahalelerden dahd fazla değıldı Freed geçen aylarda, devlet tarafindan 4 5 mılyon do larla desteklenen araştırmarun ılk sonuçlannı açıkladı 20 hastadan dokuzu tedavırun yararlannı gormuşlerdı ve bunlar alt mış yaşının altındakı hastalardı Dığerlen ıçın terapinin pek yararlı olduğu soylenemezdı ama, eskısınden de daha kotu değıllerdı Parkinson hastalığına "Substantıa nıgra" bolgesındekı toplu hucre olumlen sebep olmakta Bu sıyah hucre kutlesı, normalde orta beym uyancı doku "Dopamın"ı, "Putamen"e üetmek ıçın harekete geçırır Yanı vucudun hareket sıstemını çalıştıran bır mekanızma olarak açıklanabümekte Bu sınsal maddesının kaynakları ışlevını yıtırdıklerı zaman, kaslar kasılır ve hareketler ağırlaşır FJler ıstenç dışı tıtreme ye başlarlar Freed'ın hastalanndakı Parkinson hastalıgı oldukça ıler lemıştı Çoğu bu hastalıkla yaklaşık on dort yıldır yaşıyorlar ve ılaçlar artık cevap vermez olmuştu Freed'ın açıklmasına gore, hastalardan çogu artık hareket edemez duruma gelmışlerdı Dunyada bugune kadar 300 Parkinson hastası uzennde uygulanan dol hucresı aktanmının sonucu ne yazık kı kesın olarak açıklanamamakta Freed'ın amelıyat etmış oldugu do Çocuklar ve ishal Sağlık Bakanlığı ve UNICEF'ın ıshal neden lı çocuk olumlen konusunda halkı büınçlendırme kampanyası çerçevesınde yapılan bır panelde, ıshalh hastalıklar suresınde vucutta yıtırılen elektrolıtın gerı kazandınlmasının son derece onemlı oldugu vurgulandı Istanbul Unıversıtesı Çocuk Saglığı Enstıtusu, Beslenme ve Metabolızma Bılım Dalı Oğretım Uyesı Prof Dr S«ıpil ÜJur Baysal, ıshalın ulkemızde çocuklarda olume yol açan ıkıncı derece de hastalık olduguna değınerek, ıshale bağlı olumlenn yuzde 85'ının 5 yaşın altındakı çocuk larda gorulduğunu soyledı Baysal şu bügılen verdı "Ulkemızde bolgelere gore değışmekle bırlıkte 05 yaş grubundakı çocuklann yuzde 50'sının son 15 gun ıçınde en az bır ıshal hacme sı geçırdığı bıldırümektedır Çocuklarda olum nedenlerı arasında ıshal 01 yaş grubunda 3 sıra da, 14 yaş grubunda ıse 2 sırada yer alır Enfeksıyon 27 gunde kendı kendıne duzelır Genellık le etken saptanamaz Ishalı olan çocuk yuvaya gıdıyorsa, hastalarla teması varsa gezıye çıkmışsa enfeksıyon olasılığı yukselır Anı başlayan ıshal gunde dortten fazla dışhlama, ıshalden once kusma olması bakterüere bağlı ıshal olasüığını arttı nr Bakterılerle oluşan ıshaller yaz aylannda daha sık gorulurken vırusler kışın daha sık ortaya çı kar " D kuz hastasında %30 oranında bır ıyıleşme gozlenmıştı Tıtreme ve anı sarsılmaldr bazı hastalarda tarnamen ortadan kalk nııştı Hatta bazı genç hastaların artık üaç almalan bıle gerekmıyordu Yaşlı hastalarda tedavınm neden başarılı olmadığı henuz kesınlıkle kazanrridmıs 'BelkT dıyor Freed "genç beyın daha canlı oldugu ıçın, beym strukturlerı taze hucrelerle daha ıyı kaynaşmaktadır" Hastalarda yalnızca fızıksel degıl, beyınsel gelışmeleı de gozlenmış Büım adamlan radyoaktıf yontemlerle yaratılan dopamının bır on kademesıyle dopamın yardımıyla uretümış yenı beyın hucrelen tespıt etmışler "Hastalardan %85'ınde, aktarüan hucreler ameliyattan sonra, en az bır sene sonra bı le yaşamaya devam etmışlerdır' dıyor Freed Ve dort vakadan uçunde, dopamın uretımı krıtık bolgelerde beşte bır orarımda çogalmıştı Fakat bu yontem dığer doktorlar ve uzmanlar tarafından hararetle tartışümaya devam edümekte Bazılan Freed'ın uyguladıgı yontemın, en mukemmelı olmadığını savunurken, bazılan da hamıle kadınlardan dol hucrelen alınmasına ve onların "hammadde kaynagı" olarak kullanümasına karşı çıkıyorlar Isveçlı norolojı cerrahı Hakan MVidner'e gore ıse, Freed ve meslektaşlarının ısledıgı en buyuk hata, hastalara aktarüan hucre mıktannın oldukça duşuk tutulması Almanya'dakı bırçok uzman da, Isveçlı cerrahın goruşune katüıyor Ayrıca Freed'ın amelıyat sırasmda çok buyuk araçlar kullan mış olması da eleştırılmekte Freed 1 5 mm çapında ıgneler kullanırken, dığer araştırmacılar hayvanlar uzerınde yaptıkla rı deneylerde bıle, bunun 30 mıslı daha ufak şırıngalar kullandıklannı açıklamaktalar Ama yıne de bazı uzmanlar dol hucresı aktarımının en ıyı tedavı yontemı olduguna manıyorlar VVıdner'ın bır hastası bu tedavı yontemınden sonra on yüdan bu yana ılaç kullanmadan yaşamaya devam etmekte Mora toryumun onemıne ınanan bazı bılım adamlan ıse yontemı uygulamaktdiı kesınlıkle kaçınmaktalar Araştırmacılar gelecekte başanya ulaşsa bıle, embrıyondan elde edılen madde onlara pak akılcı gelmıyor Almanya'dakı doktorlarm açıklamalanna gore, ulkede şu anda 200 000 Parkinson hastası bulunmaktd ve bunlann tumunu dol dokularıyla ıyüeştırmek ımkânsız Hucreler hastalardan elde edüdıgınde tedavı belb kolayldşabılır Calgary'dekı (Kanada) bılım adamlan kısa bır sure oncc sınır sıstemı hucreleı ını kan hucrelerıne donuşturmeye başardılar Los Angeles'takı CedarsSınaı tıp mer kezınde ıse Parkinson hastalannın beyınlennden gelışmeye uygun hucreler elde edıldı Ve araştırmalar, bu şeküde devam edeceğe benzıyor (nob, sp) İshalden çocuk ölümii... Besınlere bağlı ıshal enfeksıyonu toksın besın ler alınmasıyla oluşuyor Kırlı sular ve besınler yoluyla da çeşıtlı bakterıler bulaşabılıyor Her yü ıkı mılyonun uzennde çocuk ıshale bağlı hastalıklar nederuyle oluyor Pek çok olguda ıshal onlenebümekte ya da tedavı edılebılmektedır Uygun tedavı olumlenn yuzde 90 oranında azalmasını sağlıyor Kolay ca gorulebılen ıshal ısaretlerı, ızlenerek tedavı hızla başlatüabılır Ishal suresı behrlenerek sıvı kaybının agırlık derecesı saptanmalı ve dışkıda kan olup olmadığı araştınlarak ıshalın tıpı dene yımlı bır sağlık çalışaru tarafından sınıflandınlmalı ve uygun tedavı yolu saptanmalı Uzmanlara gore bu yaklaşım, yaşam kurtancı ve masrafsız Dunya Sağlık Orgutu nun yaklaşımı uyannca, ıshallı çocuklann evlennde, annelen tarafın dan tedavısı, sağlık çalışaıdannın gozetimınde sağlanabüır Ishaltedavısnrn <ju uç kuralı panelde dıle getınldı 1) Çocuğa verüen sıvılar arttınlmalı 2) Beslenme surdurulmelı 3) Çocuğun ılerı tedavıyı gereküren tehhke ışaretlerı ıyı büınmehdır Çocukluk çağı hastahğının ıntegre yonetımı, adı verılen bu stratejının onemlı bır parçası da ıshalın azaltılması ve onlenmesmde ıkı onemlı nokta da şu Bınncısı kızamık aşılanması, dığerı de anne sutu ıle beslenmo Anne sutu pek çok hastalıgı karşı, ozellıkle ıshal açısından onem taşı yor Anne sutu yerıne verılen herhangı başka bır sıvı, enfeksıyon rıskmı de bırlıkte taşıyor Vural Ahı Parkinson tedavlslnden sonra beyin; solda: hücre aktanmından önceki durum, sağda: ameliyattan bir yıl tonra. 645/10