Katalog

Nobel Ödülii peşinde koş Çelik Kayalar, 1997'de Nobel Kimya Ödülü kazanan araştırmaya yaptığı katkılardan ötürü, şerefkonuğu olarak İsveç'e davet edilmişti. Kayalar, şimdi, virüs ve bakterileri hızlı ve kesin yokedecek yeni yöntemini geliştirirse, bu defa ödül sahibi olarak Isveç'e gidebiHr... Orhan Bursalı DTU Kımya bolumunden mezun oldn Çelik Kayalar uzun sure Ameııkada unıveısıtelerde ders verdıkten ve araştırmalar yaptıktan sonra şımdı bıyoteknolojı alanında kurdugu şır kettp bılımspl araştırmalarını surduren ayrıca uzmanlık alanında dıger şırket ve unıversıteleıe de danışmaıılık yapan Amerı kan büım çevreleımde adı ıyı bılınen bır Turk büım ınsanı Turkıye kamuoyu Çelik Kayalar ı on cekı yıl (1997) Nobel Kımya Odulunu kaza nan Paul Boyer ıle tanıdı Gazetelerımıze ydnsıyaıı yonuyle Çelik Kdyaldr Nobelı kıl payı kaçırmışlı Ne olrnuştu da ük kez bel kı de bır Turk büım adamma gulecek olan Nobel Odulu boyle kapıdan donmuştu9 Nobel odulu aları çdlışma hucre ıçın de enerjı donuşurnu VF depolama mekanızmasının nas>ü çdlıştığmı aydınlıgd kavuş turmuştu Çelık Kayalaı ın ışte bu mekanız mayı açıklamada payı vardı Kayalar 10 yü dır bu rnekanızmdyı ortaya çıkartmaya çalı şan unlu büırn ddarnı Paul Boyer ın yanın da doktorasırid bd'?ldmış ve Boyer ın gozetımmde doğrudan bu araştırmanın ıçıne duşmuştu Bu mekanızmanın açıklığa ka vuşturulması uzerıne ük büımsel yayını da yapmış hatta kendısı sonralan bır meka nızma modelı de onermıştı Daha sonra bır kaç yıl once de John Walker adındd bır başka büımcı hucre ıçınde enerjının sak landıgı ATP (adenozın trıfosfat) molekulu nun uçboyutlu yapısıru çozdu Böylece bu onerrüı mekaruzma tamamen anlaşılınca Nobel komıtesı Boyer e ve VValker e Nobel odulu vprdı Bu mpkanızmanın anlaşılması na katkıda bulunmasından dolayı da Nobel Odullen Komıtesı Çekk Kayalar ı da Stok holm e şeref konugu olarak çagırmışü O ABD'de bir Türk bilim insanı Çehk Kayalaı bu suıe once Istan bul daydı ve boylece daha once kararlaştır dıgımız soyleşıyı sonunda gerçekleştırme ursatı dogdu Bu sayede Kayalar ın şımdı de çok daha onemlı başarüdıgı taktırde mutlaka Nobel odulu getırecek ve tedavıde devrun yaratacak bır çalışmayı surdunnek te olduğunu ogrendık Yülanru ABDde geçırmış çogıı Turk büım msanının aksıne I urkçe yı sıkmtı çek meden konuşuyordu Kayalar Sırak ve se vımlı bır ınsan Şırndı kurdugu bır bıyoteknolo]i şırketı çerçevesuıde büımsel /tıcarı çalışmalaıını surduruyoı Şırketrnde 4 do kotoralı 4 de teknık cleman çnlışıyor Araş tırmalan ıçın fonlardan para alıyorlar Yap tıkları çalışmaların gplpcegınp guvpnpn ktırum ve kuruluşldrdan sımrlı da olsa kaynak buluyorlar Ayrıca uzmanuk konusuna gı ren alanlarda hem unıversıtelere hem de bılımsel araştırmalar yapan dıger şırketlerp danışmanlık yapıyor uzerınde çalıştıkları çozemedıklerı veya araştınlması ıstenüen bazı konulan Kayalaı ın şııketınp venyoılar Boyle ışlere daruşmunlık veya ıapoı hazır lamanın telıfı surdunüecek araştırmanm kapsamına gore 5 ıle 60 bın ABD $ arasm da degışıyor Tabıı 60 bın dolarlık bır ış 1 gelmesı buyuk bu oldy Çelik Kayalar la sohbet eskı çalışmalaı ı degü de bugurı ne yaptığı uzerınde yogunlaştı İddialı bir araştırma Kayalar şımdı de çok ıddıalı bır konu uzermde çalışıyor Vucudun savunma me kanızmasının çeşıtlı hastalık yapan Ptkenlp re bakterı ve vıruslere karşı ureltıgı arılı korldiın hdstalık ydpdn etkenleıe bacjlan malarını guçlendırecek ve onlan kesın ola rak yokedecek bır mekaruzma gelıştırme ye antıkoılara enzımaük bır gorev yukle meye çalışıyorlar Ve bu konuda da epey mesafe aldıklannı ve bazı başarüar elde et tıklprını belırtıyor Sonura kesın ulaştıkkrında kanser ve benzerı hastalıklann alte dılmesınde çalışmalanmn buyuk yaran ola cagını soyluyor Once anükorlar hakkında bırazcık bügı Antıkorlar bedenın koruyucusavunrna mpkanı/masının molpkullpıı/ askerlerıdır ve lenflerde veya B hucıelerınce uretıkrler B hucrelerı bağışıklık sıstemının ko ruyucu hucrelendır (akyvuarlar) Bunlar vucuda gıren hastalık yapıcı yabancı etken ler olan bdktenlerı ve vıruslen (Antıjenler) hpnıen tdiıırlar gıder orıa kenetlenırler Buyuk bır hızla çoğalarak vucudun koruyu cu askerlerını antücorları uretmeye başlar lar Bu antıkorlar da bu yabancı etkenlere karşı savaşa gırışır Gıder antıjene yapışır onu etkısız hale getırmeye çalısıı Ornegın vucuda gıren bır zehırlı etkense onun zeh rıru etkısızleştırır vb Ancak bu antıkorlarımız her hastalık etkenıne karşı ışlevını yerıne gptıremıyor Bdzı dırençlı vepzel yapılı hastalık etkenlerırıe karşı çaresız kalıyor Gıdıp ona yapış fad bıle bu yapışma suresı onu mahvetme ye yetmıyor Hem guçsuz kalıyor hem de baglanma suresı yetmıyor Bu antıkorlar kanser ve bazı dıger onemlı vıruslere karşı daha etkılı kıhnamaz mP OrneQırı yabancı etkenlpre baglanma burecı bın kat arttırüamaz mP Ayrıca bag landıgı vırusu tamamen mahvedecek baş ka yapısal bır ozellık kazandınlamaz mı an Antıkorlard ornegın enzımaük bır yapı eklenebılır mı ? Enzımler vucudumuzda bıyokımya sal sureçlerı gerçekleştıren vazgeçümez proteınlerdır Enerjı uretımınden sındırıme uremeye kaddr butun sureçlerde bu katalı zorler/ enzımler ış başındadır Parçalayın degıstırıcı butun sureçlerde enzımler vaı dır Şımdı antıkorlara boyle enzrmatüc bır gorev yuklenebüırse antıkor baglandıgı hastalık etkenını tamamen saf dışı bırakacak bıyokımyasal bır sureç başlatacaktır Bunun mumkun oldugu temel büım sel aıaştırmalarda gosteıüdı Ancak temel büımsel çalışma bunu yıne de sadece te orık olarak kanıtlıyor Bu ışın pratıkte uzun ve yorucu başka testlerde de gosterılmesı gprek Işte Kayalar enzımatık antıkorlar ge Bağifikhk tlsteml üzerindeki çabfmalc lıştırmek g±>\ onemlı bır çalışmayı surdur yor Bunu başdrırlarsa neler olabıleceg kestırmek zoı degü Kayalar'la söyleşi Aşagıdd Kayalaı üe yaptığımız so beün ana noktalarım yayımlıyoı uz Sayın Kayalar, çalışmanızı aı hatlarıyla ozetler mislniz? Yanıt: Vucud bdkterüeıe ve vırusl re kaışı savaşan antücorlar yapıyoı Anc< bu antıkorlann enzımaük ozellıgı olmadı ıçın bedenımız mıkroplarlarla hastalıklar gırıştıgı savaşta her zaman galıp gelerr yor Ornegm kanser vb güaı hastalıklara yı nüıyoruz Ornegın ATDS vırusu HIVı e alalım Vucut bu vıruse karşı onu yeneb mek ıçın antıkor ureüyor Bu antıkor gıc yor vıruse baglanıyor onu yoketmek am rıyla Ancak bu baglantı zayıt ve karars bır bdglantıdu Antıkorlar bır sure sonra v rusten ayıüıyor Bu dururnda antıkor etkıs kalıyor vuus ıse bedenı tahııp eden etku lıgını surduruyor Ama antıkoı un enzımatık O7Pİlıge c sa vıruse bagldndıgı rıoktada yenı bır bıy< lojık sureç başlatabüır Vırusun yuzey pu teınleı mı parçalayabüır Onu ışlevsız küab lır Vucudumuzda 2 bın kadar enzım va /o/ın E. Walker, Paul D. Boyer ve Çelik Kayalar, İsveç'te Nobel ödülü toreninde... 640/12