Katalog

Adım adım Mars Uzun süren bir çabadan sonra Mars'ın yörüngesine oturtulan Mars Clobal Surveyor, gezegenin yüzeyine ilişkin ilk fotoğrafları göndermeye başladı. Bu yeni fotoğraflar gezegenin 3 milyar yıllık geçmişine ışık tutuyor. S urveyor 1997 yılırun Ey^ul ayında Mars ın yorunge sıne ulaştıgı zaman hesapta olmaydn bir anza gu neş enerjısı panellprınde aşırı tıtreşımlere yol açtı Planlanan yorungeye oturtuldugu takdırde bu arızarun otomatıkman ortadan kalkacağını one suren bılmı adamlan çok dıkkatlı manevralarla uzay aracrnın rotası nı degıştırdıler Surveyor bir yıllık gecıkmeyle ancak ıçınde bulundugumuz şu gunlerde ıstenılen yorungeye oturtulabüdı Ve geçtıgımız hafta nıhayet ıkı yıllık mısyo nuna başlayabıldı Calıforrua Pasadena daJa Jet Propul sıon Laboratuvan'ndakı uçuş kontrolorlerı uzay aracının tum sıstemlerıru ve teknık donanımını kontrol ederek ıkı yı] sureyle yeru bir anza olasüıgını ortadan kaldırdıkları ra duyurdular Surveyor planlanan yorungeye gırmeden once de goruntu ve yazüı data gonderebılıyordu Bu donemde uzay aracı bir ara gezegenin yuzeyıne yaklaşık 165 kilometre yaklaştı 0 sırada çektıgı fotograflar tam anla mıyla bir surprızdı çunku ılk kez gezegene bu kadar yaklaşılıyor ve yakın plan goruntu alınıyordu Kaldı kı bu mesafe nıhaı yorungeden de yakındı Calıfornid Instıtute of Technology den Dr Aıden L. Albee adındakı bılım adamı bu proje ıçın emeklılıgı nı ıkı kez ertelemek zorunda kaldı 72 yaşındakı bılım adamı Hıçbır projede bu kadar zorlanmanuştık Ancak gonderılen fotograflar tum sıkrntılarımızı unutturacak ka dar mukemmel' dıye konuşuyor Yeni kuramlar doğuyor Massachusetts Instıtute of Technology den geze gen bılımcısı Dr Maria T. Znber projeyle ılgılı goruş lerını bılım dergısı Nature da şoyle dıle getırıyor SurSurveyor'un altimetresinden alınan 2 6 mılyon olçumden yararlanarak meydona getırilen yukandaki görünveyor un gonderdıgı fotograflar Mars ın yuzeyını şekıl tü gezegenin Kuzey Kutbunu Orten buzullan gösteıiyor. lendıren jeolojık surece ılışkın son derece degerlı bılgı ler ıçerıyor Bu konuda eskı goruşlerden bazılan torke dılıyor yeru goruşler ortaya atıhyor Bu goruntuler dıger yorungesel sensorlartn ve Mars m yuzeyıne ınen uzay araçlarının gondeıdıgı orneklerle bırleşınce Marsın geçmışındekı ıklını degısıklıklerıne ve buna baglı olarak ortaya çıkan jeolojık oluşumlara ılışkm yeni kuramlann dogmasına zemın hazırlıyor Fotograflardan bazıları Mars Ekvatoru nun gune yınde 4 000 küometre uzunlugundakı Valles Marınens denılen kanyonu goruntuluyor Bu jeografık yapılar daha onceden bılınmesıne karşın egık açıyla çekılen bu fotograflar kanyon duvarlarındakı yatay katmdnldrı daha belırgın bir şeküde gostermektedır Katmdnları temsıl eden koyu ve parlak şerıtlerın kalınlıgı 4 5 metre ıle 50 metre arasında degışırken derırüıgı 8 kılometreyı bul maktddır Arızona Unıversıtesı nden Dr Alfred S.McEwenın başkanlıgında fotograflan ınceleyen gezegen Cezegenln Cüney Kutup bölgesinde riizgârlann oluşturduğu jeologlan ekıbı, bu katmanlan Mars taııhı boyunra köfeli kum tepedklerl donem donem faal duruma geçen yanardaglaıın pus kurttugu lavların oluşturdugunu belırttı Jeologlar bu bulguların ışıgı alünda yanardagların puskurttugu lav mıktarının tahmınlerınm 10 mıslı uzerınde oldugu sonu tuna vardı Bu mıktar b 5 kılometre derınlıgınde ve ABD toprakları buyuklugunde bir toprak parçasını ortmeye yetecek kadar buyuktu McEwenın ekıbı bundan şu sonuru çıkattı yor Mars ın ılk donemlerınde volkanık aktıvıtelerm du şundugumuzden fazla oldugu anlaşılıyoı Burıun da do gal olarak ıklımı ve yuzeye yakın çevıesel koşulları etkı lemesı kaçınılmaz Volkanık aktıvıteler buyuk bir olası Nanedl Vadisl. 2.5 ktlometre genlşliğlndeki lıkla Mars ın jeolojık evrımının ılk donemlerındekı kalm boğazın akanular tarafından oluşturduğu düşunuluyor Yukanda En solda, küçük bir ve sıcak atmosferını açıklıyor Bugun Mars ın atmosferı o yangrdağ zirvesi, solda ise Kuzey Kutup denlı ınce ve soguk kı su yuzeyde sıvı halde bulunamı bölgelerlnde kum tapadkleri hareket eder. 629/8