Katalog

Yayın sayılarındaki aıtışlar üzerine... E. Yurtsever * üımsel "yaym" kavramı son yülarda oldukça yogun bır şekılde tartışümaktadır Uzun yülar boyunca bümenın ve ogretmenın onemlı oldugu unıversıte toplumunda, bühassa ABD veya Bati Avrupa egıtımlı ogretım uyelerının donuşu ıle bılımsel uretunın nıtelıgı ve rucelıgı konuşulmaya başlandı Unıversıtelenmızın buyuk bır çogunlugundakı yukseltmelerde yaym sayılannın telaffuz edılmesı ve hatta puarüandırümasının yanında bazı unıversıtelerın ve TUBITAK ve TUBA'ın maddı odullerı de bu konuyu gundeme belkı de gerı donuşu olmayacak bır şekılde yerleşürdı Ama "yayın onemlıdır" felsefesının yerleşmesı üe bırlıkte başka so runlar dogrnaya başladı Kanımca ılk cıddı sorun sayısal verılerın yanlış kul lanımlanndan doguyor Yayın sayüan uzenne yapüan ıs tatısükler, ancak behrlı koşullarda ve buyuk grupların büım uretkenlıgını degerlendırmede kulldnılabılır Bu ıstatıstıklerın mutlak degerler veya ortalamalar hdlınde verılmesı beraberınde bazı yanılgüan geürmektedu Ornegın ortalamalar, az sayıda ogreöm uyesının bulundugu kuruluşları anlamsız bır şekılde çok başarılı veya başarısız gosterebılır Aynı şekılde uretken bır grubun çalıştığı bolum veya hatta unıversıte hakettıgınden daha fazla değerlı olarak gorunebılır Yayın gelenegı farklı olan ornegın guzel sanatlar gıbı veya sadece egıtıme yonelık bolumlerı olan kuruluşlar ıse bu tarz degerlendırmeden kayıplı olarak çıkmaktadırlar Benzer goruşler Bılım Teknık dergısınde de bırkaç defa vurgulandı Her unıversıteden yapüan yayınlarm sayılarmı bul mak gıttıkçe kolaylaştıgına gore artık daha anlamlı so ruları sorup onların yanıtlarını aramanın zamanı gel mektedır Or rıegın yayın sayıları artıyor ama bılım ure tımı artıyor mu'" sorusuna yanıt aramdk çok daha onem lıdır Dogal olarak boyle bır çalışma çok daha kapsamlıdır ve şımdıye kadar sordugumuz standart sorulardan farklı bazı soruları ve ortaya çıkan veıılerın dıkkatlı ana lızlennı ıçermektedır B kıye adreslı yaym sayıları, her senekı ogretım uyesı sayısma bolunerek normalıze edılmışlerdı Bu grafik, seçılen ornek grubun yayın sayüannda kı artışın, ulke genelınde gozlenen artışa benzer oldugunu gosterıyor Her ıkı grup da, 10 yü ıçerısmde %100'un uzermde bır artış gostermektedır Bu artışı belırleyen ıse bırden fazla faktor olabılır Her ıkı grupta da yaym yapabılecek kışılenn sayıları yıllara gore degışmedıgı ıçm, bu faktorlerın de benzer olduklarını varsay Y t y u jrapnayan Profeıdrierta onua 2 Şekil i . Yıllara göre, o yılın yaym yapmayan öğretim üyelerlnln layısı 1 86 W 90 92 94 96 İ Ülk«B Klmya Şektt 1: TUrklye adresll yayınlarda, klmya gnıbunun yayınlannm yıllara göre artışı mak mumkun gozukuyor Bır olasılık, yaym yapan hşderm grup ıçerısındekı oranlarının artması, dıger olasılık ıse agırlıklı olarak yayın yukunu çeken kımselerın yaym ortalamasının artması Bu ıkı fakatorun etkısını anlamak ıçm, oncelıkle kımyacılar aıasmda yayın sayılan açısından dagılıma bakmak gerehr Şekıl 2'de 10 yü ıçerısınde yapümış toplam yaym sayısma gore 231 kışının daglırnı verüıyor En buyuk grup 50 kışı üo bu sure boyunca hıçbır maka lesını yukarıda tanımlanan dergüerde yayımlamayan og retım uyelerınden oluşuyor En kuçuk grupta ıse (16 kı şı) 10 yılda 25 veya uzerınde yaym yapan ogretım uyele n bulunuyor Bu sayüarm ne anlama geldüderını açıklamak açısmdan ABD'de kımya bolumlerınde bu sayının ortalama olarak 32 (bırıncı sınıf olarak vasıflandırılan bo lumlerde) üe 11 (dorduncu sınıf) arasmda degıştıgını 231 profesörün yayını vurgulayabüırız Eger 10 sene ıçerısınde 1 veya 2 maka Ornek grup olarak, Turkıyc'dekı unıversıtelerde le yazmanın da büımsel bır ureümden bahsetmeye yet 1998 yılı yaz donemı ıtıban ıle aktıf olarak gorevlı bulu meyecegmı kabul edersek, ornek seçılen grubun % nan 231 profesör seçüdı Bu profesorlerın 19871996 40'nın büım uretmek üe ılgüı olmadıgını soylemek olası yılları arasında Scıenre Cıtatıon Index tarafından taranan Bu dagüımlan bıraz daha ıyı yorumlamak ıçın başdergılerde yapmış oldukları yayınlar toplandı ka etkenlere bakmak gerekır Ornegın bu büım adamlaAnılan 10 yıl ıçerısınde, bu ogretım uyelerının bır n, ne olçude sureklı olarak araştırma üe ugraşıyorlar sokısmının yurtdışında olabıleceklerı gozonune alınarak, rusunu yanıtlamak ıstersek, yayınlarm yıllara gore bır ısımler uzerınden taramalar yapıldı ve mumkun oldugu frekans analızme ıhtıyaç doğar Burada basıt olarak ıkı kadar tam yayın lıstelerı elde edüdı Burada belıren cıdayn degışıme bakabüırız Bırmcısı her yıl yaym yapma dı sorun aynı soyadı taşıyan ve ulke dışındakı unıversıyanlann sayısıdır ve şekıl 3'de oran olarak verümıştır telerde yaşayan kışılerın Genel olarak bu oranın duştugunu gor ayıklanmasında ortaya çıktı mekteyız ama son ulaşüan rakamlara Boyle durumlaıda da hangı gore gene de profesorlerın %60'a yakm sahalarda yayın yapıldıgı kısmı anüan yü ıçerısınde yaym yapmıbuyuk olçude yardımcı olyor Ayrıca bu duşuşe, profesorler grudu bunda bulunan ama 10 yıllık sure ıçerıDk olarak, bu grubun smde bır veya üa yukseltmeden geçen yayın sayılarmın yıllar ıçerı bır grup genç büım adammm varlıgının sındekı degışımı ıle ulke ge etküermı de katarsak, ortaya çok olurrüu nelmde gozlemledıgımız ar bır tablonun çıkmadıgı açüctır tışm ne derece benzer olduBu grafıkte 1990 ve 1994 yıllarında dugunu gorrnek ısteciık Şekil şuşler gozlenmektedıı Eger her kışının l'de kımya profesorlerının profesör oldugu yüı bulabüseydık, bu yapmış oldukları yayınlarla, üa yıl ıçm bazı tahmınlerımızı deneme TUBlTAK'ça yayımlanan yılşansımız olacaktır Ornegm 19891990 lık yayın sayılarındaki artışulke genelmde profesör sayısmm buyuk lan, 1987 yılı baz alınarak olçude arttıgı bır donemdır Âslında da Şekil 2. öğretim (iyelerlnin toplam yayın sa gosterıyoruz Bırıncı grup ha saglıklı bır çalışma, her ogretım uye yılanna göre dağılımı. sayıca sabıt kaldıgı ıçın, Tur629/20 sının yülar ıçerısmde yaptıgı yaym sayüan üe yukseltüdıgı yülar arasındakı baglantınm belırlenmesı uzerme olabılır Boylelıkle, yayınlarm yukseltümelerde kulla nüması amacıy la mı yoksa salt büımsel araştırma duşuncesı Şekil 4. Yayın yapılan yıllann frekan sının öğretim uyelerine göre dağılımı. üe mı yapüdıgı konusunda bazı gerçekler belırlenebüır Ikmcı bır faktor ıse her profesorun yaptıgı yaymla nn yülara dagüımı olmalıdır Burada aranüan araştırma etkmlıklerının sureklüıgıdır Oluşturulan ven tabanırurı mcelenmesmde bırtakım noktalar goze çarpmaktadır Ornegın bazı kışüerm yayınları belırlı yülarda yogurüaş mıştır Bu yıllar yukseltılme yüları olabüecegı gıbı ogre tmı uyesının yurtdışında aktıf bır grupla beraber çalıştı gı yıllar da olabılır Yukarıda bahsedıldıgı gıbı bu ciagı lımm frckanslarınm belırlenmesı ıyı bıı gosterye .surıabılır fakat ven sayısmm (yayınlar) azlıgı çok saglıklı sonuçlar elde etmeyı engellemektedır Bununla beraber kaba bır dagüım Şekü 4'de venlmektedır Bu grafik şu şekılde açıklanabüır Ornek olarak 9 10 grubundakı ogretım uyelerı 10 yühk dılım ıçerısmde ya her yü en az bır ma kale yayımlamışlardır ya da sadece bır yılda basılmış bır makalelerı yoktur Benzer olarak 34 grubundakıler de 3 veya 4 ayn yüda yaym etkınlıgınde bulunmuşlardır Şekü 4'dekı dagüım, yayınlarm buyuk olçude degışık yülara yayüdıgını ve toplanmalarm nıspeten az oldugunu gosterıyor Bununla beraber zaten 25 veya daha fazla yaym yapanların sayısının 16 oldugunu duşunursek, daha du yarlı bır şekılde yaym dagüımlannm sureklüıgıne yone lık egüımlerın hesaplanmasınm zor oldugu ortaya çıkı yor Yurtdışı ortaklıklar Son bır degışım olaıak yuıtdışı olanaklaım gelışımmı mceledık Şekıl 5'te yurtdışı kuruluşlar ıle ortak çalışmalarm gıttücçe duşen oranını verıyoru/ Burada üa turlu yorum yapmak mumkun Iyımser olarak aı tüc ken dı başımıza ayakta durmaya ve araştırma yapıp, bılım dunyasına kabul ettırmeye başladıgımız savunulabılır Kotumser olarak da, dış dunyadan daha fazla koptugu muz ve belkı de daha ust duzeyde araştırmalardan uzak kaldıgımız soylenebılır Muhtpmelen her ıkı goruşun de geçerlüık payı vardır Surmekte olan çalışmamızda yurt dışı ortak makalelerın ve dıgerlerınm yayınlandıklan dergüenn etkı parametrelerme bakmaktayız Bu çalış manın sonucunda üa goruşun hangısınm daha dogru ol dugunu anlamamız olası olacaktır ^*