Katalog

İnsanoğlu "akıllı" ilacın peşinde Alzheimer ve diğer nörolojik hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçlann sağlıklı ve genç insanlarda belleği güçlendirdiği ortaya çıktı. Cinkgo biloba doğal llaç reçetelerinln blr numaralı bltklsl... Ne var kı kamuoyunun bu tur üaçlara gosterdıgı aşm ügı bı lımsel araştırmaların hız kazanmasma yol a ç ıy or McGaugh gıbı sınırbılımcılerın çalışmaları bır gun klınık olarak test edılmış guvenılır ilaçlann dogmasına yol açacak Bu çalışma ların meyve lerı şımdıden eczane raflarında sel aktıvıtelerın guçlendırümesı çok dengelı bır yaklaşım gerektırır Ornegın bellek ıçın çok krıtık olan bır mekanızma başka dengelerı bozabüır' Ayrıca dıkkat suresını arttırmak gıbı kısa vadelı bellegı guçlendırme çabaları zekânın artacagı anlamına gelmez McGaugh a gore zekâ belleğe yerleştırüecek bügüerı dogru seç mektır seçıcı davranmadan bellegı çerçop üe doldur mak yarardan çok zarar verır İletkenlik nasıl artar? Anımsdma, sınır sıstemının çalışma sıstemıyle yakından bağlantüıdır Bu da norotransmıtter'lerm uyarıyı nasü alıp verdıgı ıle ügüıdır Bu kımyasal haber taşıyıcılar, sınır hucresınden salınır ve sınaps adı verüen mınık aralıga duşer Bu aralıgm karşı tarafinda spesıfik norotransmıtter'lerı çeken reseptorler bulunur Bu reseptorler sınaps boyunca suruklenen molekullerı yakaladıgı anda kımyasal bır degışımı teukler Boylece elektrücsel bır şekle burunen bügı alıcı noronun ucuna kadar üetıhr Burada devreye başka norotransmıtter'ler gırer Hangı ışlemlerın bellegı kontrol ettıgını anlamak ıçın beyındekı 100 müyar noronun (dıgpr noronlarla aralarmda ortalama 10 000 baglantı vardır) fonksıyonunu deşüre etmek ve aralanndakı dışkıyı çozmek gerekır Büım adamlan 1950 yüırjdan ben beynın hıpokamp bolgesınm bellek ıçın yaşamsal onemı oldugunu bılır 1980'lerden sonra ıse NMDA reseptorlerını baglayan glutamat norotransmıtterının, hıpokampta ogrenme şeklını şekıl lendırdıgı an laşıldı Adına uzun vadelı kuvvetlendırme denılen surecın nororüararası ko munıkasyon yollarını guç lendırerek bellegı kuvvetlendırdıgı ortaya çıktı Bu surecı, sık kullarulan or man yolunun bır sure sonra yuruyuş yolu halıne gelme Han* duygusal belleği uyandmy*: Ç Q agımızda bır ınsanda bulunması gereken ozel . Lklerın başında 'guzellüc', "parlak zekâ" ve V gençlık" gelıyor Ne var kı ınsanoglu artık genç guzel ve akülı olmak ıçın doganın kendıne tanıdıklanyla yetmmek zorunda degıl Neşter VP sılıkon guzellık konusunda mucızeler yaratırken, parlak zekâ ve guçlu bellek »çın hergun yenı bır akrih üaç1 pıyasaya suruluyor "Akıllı" üaç arayışlan ozellıkle 199O'lı yüların ba şında hız kazandı 0 yıllarda beyınsel faalıyetlerı guçlen dıren dogal üaç reçetelen uzerıne pek çok kıtap yazüdı Aralarmda giakgo biloba gıbı bıtküerın bulundugu Uzakdogu üaçlarına talepte buyuk bır artış yaşandı Ornegın yalnızca Japonya'da 20 ye yakın 'akülı üaç' 2 müyar dolarlık bır pıyasa oluşturuyor "Bunlann yuzde doksandokuzu kandırmacadan başka bırşeydegü' dıyekonuşan Irvme'dekı Calıforrııa Unıversıtesı Ogrenme ve Bellek Norobryolojısı Merkezı'nden J u ı u ı L. McGmgh, 'Bu ilaçlann ne kadarının yarariı oldugunu bümıyoruz Aynca bunların djger üaç larla etialeşım ıçıne gınp gırmedıgm de araşürmak zo rundayız Bana sorarsanız ortada hayh cıddı bıyolojüc bır tehlüce dolaşıyor' dıyor yerını almış durumda Yaşlüar ıçın bellek guçlendırıcüer bunların ıçınde en yaygın olanları Amerikan Gıda ve llaç Daıresı'nden onay alan Tacrıne' ve Donepezü Alzhe ımer hastalarının tedavisinde kullanüıyor Aynı hastalık ıçın bırkaç ılaç daha onaylanmayı beklıyor yakında pıyasaya çıkacak Bu ük dalganın ardından daha buyuk bır tsunamı (deruzaltı yer sarsıntısmdan üerı gelen buyuk dalga) gelıyor Bu üaçlann sağlıklı ınsanlann zıhınsel fa alıyetlerını arttırmak ıçın de kullanüması olasüıgı kamuoyunda buyuk heyecan yaratıyor Bellegın pek çok çeşıdı oldugu ıçın bellek uzerıne yapüan araştırmalar da çeşıtlıhk gostenyor Kısa vadelı bellek uzun vadelı bellek, duygusal bellek ve koku bellegı uzerınde araştırmalar yapan büım adamlan, bellegın genetüc agıru ve molekuler yapısını, hormonların bellek uzenndekı eüasını ıncelıyor Butun bu çabalann ve onlarca yülüc bırüamlerın sonucunda ınsan zekâsının cılalanabüecegı" gerçegı ortaya çüayor Ancak bu ıyımserlık başka bır gerçegın goz ardı edılmesını engellemıyor Çok karmaşüc bır yapıya sahıp olan bellegı onarmak ve ıyıleştırmek ıçın tek bır üaç ye terlı gelmeyebılır Robert Wood Johnson Tıp Fakultesı nden Ira B.BIack bu konuda şoyle konuşuyor Beyın 627/8