Katalog

Bir böceğin yaşamı Hamamböcegi (Periplaneta americana), saatte 3 km (0.8 m/s) hızla hareket edebildigi gibi, hayvanlar aleminde bilinen en yüksek hızla, saniyede 25 beden donuşü yapar. Ve gece hayvanı oldugundan, tüm bunları çogunlukla karanlıkta gerçekleştirir. Acaba, nasü oluyor da, eşyalara çarpmıyor'p Bunun nedeni antenlerıdır. Kudüs Musevı Universıtesi'nden J. Camhl ve E. Johnson, yaptıklan bir dızı deney sonucu, bu boceklerin son derece esnek ve cıddi bıçimde duyarlı, bedenlerinin uçte biri uzunluga sahip antenlerinin 150170 birleşik parçadan oluştuğunu saptadılar. The Journal of Experımental Biology dergisinde araştırnıacılar, boceklerin duvara bellı bir uzaklıkta yol aldıgını ve sureklı antenlenyle duvarı yokladıklarını açıklıyorlar. Böcek ne denli kısa antenlere sahipse, duvara o denli yakın yurumekte ve antenleri kısaltılan böcekler, bedenin, bacaklar gibi diğer organlarından, konumuna ilişkin saptama yapmak için yardım almaktadır. Ustelik, kör ve sagır böcekler bile, hızlan düşmekle bırlikte, son derece rahat biçimde yollanru bulabilmektedır. Araştırmacüar, antenleri çeşitli biçimde, yapıştırma yoluyla yaptıkları çalışmalar sonunda hamamboceklerinin hızlı hareketınin kaynagının, fıziksel hareket olmayıp, flagellumdan yollanan duyusal mesaj oldugunu saptadılar. Antenlerinden bin bile sinir sinyali yollamadıgında ise böcekler derhal eşyalara çarpmaktaydı. Psıkolojık anlamda stres, yirminci yüzyılda yerli yersiz fazlasıyla kullanüan bir sozcuk. Çevresel, fıziksel ve psikolojik stres, temelde, çogu organizmaran yaşamınm aynlmaz bir parçası. Bu sayede organizmalar, örnegin, eyleme hazır hale gelmekte ya da bir bagışıklık tepkisi oluşturmakta. Ote yandan stresin, pek çok hastalıgın oluşmasında ve ilerlemesinde buyuk bir rolu oldugu da biliniyor. Biyolojınin, stresin, biri olumlu, motive edici yonü ile olumsuz, enerji maliyeti olan yönu arasındaki sınırı nerede çizdigi ise, surekli bir evrimscl soru. Rockfeller Universitesı'nden Firdus Dhabhar ve Bruce McEvven, Proceedings of the National Academy ofScıences'tayer alan araştırmalarında, stresin bagışıklık sistemi ustündeki iki farklı etkisini gösteren deneylerını anlatıyorlar. Araştırmacılara gore, kronik stres bagışıklıgı bastırıcı özelligi bulunurken, akut stres bagışıklıgı guclendıriyor. Iki temel stres hormonu olan kortikosteron ile epınefrınm kaynagı adrenal bezdir. Bu bezi çıkanlan fareleri akut strese tabi tutan araştırmacüar, adrenal bezme dokunulmamış farelerın bagışıklık hucrelerınin çogalmasıyla bağlantılı oldugu bilinen, deri kabartılan geliştirirken, bezi çıkarüanlarda hiçbir degışik olmadıgını gozlemledıler. Ote yandan, adrenalektomırun stresten anndıncı bagışıklık bastıncı etkisı, duşuk dozda kortikosteron ve epinefrm uygulanarak gıderılmekteydi. Ancak, farelere bu hormonlarm yuksek dozları uygulandıgında, kronik stres benzetimi (simulasyonu) olduguna inandıkları guçlu bir bagışıkhkbastıncı etkı Stresin artıları ve eksileri nin gostergesi olarak, deride ortaya çıkan tepkiler daha hafif olmaktaydı. Araştırmacılara göre, dogal koşullar altında akut stres, bir yara ya da bir enfeksıyona karşı artan bır bagışıklık tepkısı gostermek yolu ile, koruyucu bir rol oynayabilmekte. Ancak, ote yandan, nikel gibi zararsız bir antijene yonelirse son derece yıkıcı olabüır. Bu varsayım, bagışıklık sistemınin zayıflamasının yol açtıgı, enfeksiyon ve kanser gibi hastahklann, stres nedeniyle kotuleşmesini açıklıyor. Biyolojik olarak ayrışabilen mesane Dünyada yaklaşık 400 mılyon kışı mesane sorunlarına sahiptır Son aşamasında hastalıgm tedavisi ancak organ nakli ya da tamirı ile olasıdır. Diger organlarda oldugu gibi, bu organ için de bagışcı sıkıntısı yaşanmaktadır. Bu da acil olarak mesanenin yerini tutacak bir organa gereksinim duyuldugu anlamına gelir. Ne yazık ki, esneklik ve geçirgenlik gibi ayncalıklı ozelliklere sahip mesane dokusunun yerını doldurmak pek de kolay olmamaktadır. Araştırmaları Nature Biotechnology'de yayınlanan, Harvard Tıp Fakultesi'nden Anthony Atala ve arkadaşlan, mesane hucreleri kulturuyle kaplı bir yapay organın, mesanesiz bir köpekte 10 aydan uzun bir süre boyunca son derece verımlı olarak işlevinı surdurdügünü belirtiyorlar. Bir santimetrekare buyuklügunde üa farklı hücre turü, yani idrar yollan yüzeyıne ait hucreler ('urothelial' hucre adı verüır) ve kas hucreleri, beş hafta sureyle laboratuvarda çogaltüarak, her bir tur 25 santimetrekareye ulaştıgında, dogal mesane biçiminde, biyolojik olarak aynşabilir özellikte bir polımerm ustune kaplanarak, dogal mesane görunhisu elde edıliyor Burada, urothelial hucreler iç bolume, kas hucreleri ise dış bolume bağü halde bulunmakta. Bu yapay yeni organ, mesanesi alınmış kopege nakledildiginde, bir ay gibi kısa bir süre sonra bile, normal hücresel düzen ve esneklıge sahip hale gelmekte ve idrar kapasıtesi, hayvanın olagan kapasitesinin % 95'ine ulaşmakta. Gerçi bu deneyde az sayıda hayvan kullanılmış ve uzun vadeli etkileri henuz saptanmamış bulunuyor. Ancak araştırmacılar, mesanede sorunu olup organ nakli bekleyen hastalara kuçuk bir biyopsi yapılarak, yapay organ elde edilmesinın yakın gelecekte olası olacagı konusunda umutlular. Aynca, bu teknolojının gen nakhnde de yararlı olacagına ve uretilen hücrepolimerin yapay yeni organın uzun sure işlevini gorebilmesi için gerekli genetik bilgiyi taşıyacagına inanıyorlar. DIŞETLERINIZE OZEN GOSTERIN Şeker hastalarında dişeti rahatsızlıkları olur. Ancak, dişeti rahatsızlığının, yani peridontitisin, kalp sağlığı, inme ve erken doğumla da bağlantılı olduguna ilişkin kanıtlar artmakta. Periodontitis, ağızda yaşayan aneorobik bakterilerin salgıladığı toksinler nedeniyle, dişetinin iltihaplanmasıdır. Dişetinde kanama, dişetinin çekilmesi ve diş çürümesi ile sonuçlanan bu hastalık, yetişkinlerin % 720'sinde gözlenmektedir. Anaheim, Kalifornia'da yapılan yıllık Amerika Bilim Geliştirme Kunımu konferansında, Kuzey Carolina Üniversitesi'nden james Beck, 45 ile 64 yaş arası 4000 kişi üstünde yaptığı araştırmalar sonucu, preiodontitisin şiddetinin, arter duvarlarındaki kalınlaşmayla (ki kardiyak sorunlarının göstergesidir) doğru orantılı olarak arttığının saptandığını bildirdi. Aynca, 65 yaşını geçmiş 320 erkek üzehnde araştırma yapan, Michigan Üniversitesi'nden Walter Loesche da, 14'ten az dişe sahip olanların koroner kalp hastalığı çekme oranının üç kat daha olası oldugunu belirtiyor. Beck'e göre bunun nedeninin, pıhtı kümelenmesi, thrombus oluşumu ve astherogenesise (arter duvarlannda kalınlaşma) yol açan, kanda bakteri ve bakteri kökenli maddelere yol açan periodontitis olma olasılığı yüksek. Nitekim, kan damarlarını tıkayan birikintiler olan artheromaların % 3040'ında, periodontitise yol açan en önemli bakteri olan Porphyromonas gingivalis bulunuyor. Periodontitisli dişetleri, Kuzey Carolina Üniversitesi'nden Stephen Offenbacher'e göre, toksik iltihap molekülleri deposu haline gelmekte. Bu moleküller arasında, hamilelik sırasında yavaşça artış gösteren ve en üst düzeye ulaştıklannda doğum kasılmalarına neden olan Prostaglandinler de bulunuyor. Prostoglandinler, periodontitis nedeniyle en üst düzeye zamanından önce ulaşabiliyorlar. Bu da erken doğuma ve düşük kilolu bebeklere yol açıyor olabilir. 627/6 Dişilik evresinin açılması Hayvanlarda dişinin cınsel gelişiminin edılgen bir 'seçimsizlik' hali oluşuna ilişkin geleneksel görüş, Nature'da yer alan bir araştırmayla tartışmaya açılıyor Harvard Universitesi, Molekul ve Hucre Biyolojısi Bolumu'nden Andrevr P. McMahon ve arkadaşlan, dişi cenindeki varlıgı, dişinin gelışmesı için temel onem taşıyan, pozitif bir dişi 'devre' genı tanımlamış bulunuyorlar. Bu genın bulunmaması halınde cenin testis ve erkege ozgu dıger ureme organları geliştırmekte. Memelılerin cenıninın ılk donemlerinde, her ika cınsiyet, anatomik olarak birbirinden aynlmaz halde bulunur. Her ikisinde de farklılaşmamış bir çift eşit gonad ve eşlik eden bir çift salgı kanah, Muller ve V öf kanallan, yer alır. Erkek Y V lf kromozomunun 'testısbelirleyici geni' etkin hale geçtı ginde, gelişme erkek yönlenmesıne kilitlenir. Bu gen etkinliği söz konusu olmadıgında ise, cenın, kromozomsal olarak erkek olsa bile, dişi olarak gelışecektir. Bu olay, ilk başlarda, temel, seçimsiz, dişi gelışmesinin bir su