Katalog

300 yılda çöl Altı bm yü once Buyuk Sahra çalılık ve çayırlarla ortuluydu Buranın nasıl olup da ansızın dunyanın en kurak bolgesı duı umuna geldıÇfi yıllardır bılım adamlaı ının kafalarını kurcalayan bır soru oldu Şımdı Alman ıklım uzmanlan arük bu soruyu aydınlıga kavuşturduklarına ınanıyorlar Gunumuzde kuzey Afrıka'nın 9 mılyon kılometrekarelık bır alanı çıplak kum ve kayalarla kaplı Gelgelelıın, eskı çağlara aıt polen tohumlan Buyuk Sahra'nın daha 90006000 yü oncesıne dek bodur ağaçlar ve yülık omurlerı olan çayırlarla ortulu oldugunu gostenyor Kazıbüım uzmanlan da goç men halkm hayvanlanru gol kıyılarında otlattıklanru, kuyular kazdıklarını ve ıncelıklı torensel merkezler yaptıklanru ortaya koydular Ddım uzmanları dunyanın yorungesındekı ufak degışıklıklerın ve eksenındekı egıklıgın 9000 yü once başlayarak zaman ıçınde kuzey yankurenın sogumasına neden oldugunu bır suredır büıyorlardı Ancak en ıncelüdı üdım modellerı büe ıklımde zamanla meydana gelen bu degışımın Buyuk Sahra'dakı anı çollenmeye nasü yol açügma bır açıklama getırmekten yoksundu Işte bu nedenle Potsdam Iklım Araştırma Enstıtsu'nden Martin Claussen üdım üe bıtkı ortusu arasın dakı karşüıklı etküeşımı yansıtabüecek bır benzetım modelı oluşturdu Soz konusu model daha onceküerın çoğunun başaramadığı bır şeyı gerçekleştırdı Claussen'm modelı çayırdan çole donuşme surecının yalnızca 300 yü ıçınde gerçekleşugını ortaya koyuyor 9000 yü oncesının daha sıcak ve daha nerrüı koşullarından ışe başlayan araştırmacüar yeryuzundekı eğıkük ve yonuv gedekı değışımlerın etkısını yansıtabılmek amacıyla atmosferdekı guneş ısısını yavaş yavaş azalttüar Bu azalma Hındıstan ve Kuzey Afrıka'da musonların gıderek etkısını yıtırmesme ve bıtkı oı tusunun yok olmasına yol açtı Bırkaç bm yü ıçınde azar azar meydana gelen bu de ğışımın ardından buyuk bır bolumu zaten yok olan bıtkı ortusu musonlan yaratan nemı, hâVakuresel dolaşımı ve yagışı koruyamaz oldu Bu durum 5400 yıl once bolgenın ansızın çole donuşmesıne neden oldu (ns) AŞ.IRI STRES ANILARINIZI ÇALIP GÖTÜREBİLİR Savaş, doğal afet gıbı durumlarda yaşanan aşın stres dort gun gıbı hsa bır sure ıçınde belleğı olumsuz ethleyebıhyor Ruhbıhm uzmanlan yoğun stresm bıreyde bellek yıümıne ya da başka olumsuzluklara yol açüğını bır suredır bıhyorlar, ancak bunun nereden kaynaklandığı konusuna kesın bır açıklama geürenvyorlar Kımılen bunu bıreym aşın gergm olduğu durumlarda beyınde ethn olan kortızol adlı hormona bağhyor Konuya ışık tutmak uze're VVashıngton Unıversıtesındenjohn Newcomer ve ebbı 51 deneğe dort gun sureyle her gun kortızol haplan verdı. Kımılenne duşuk dozda ılaç ya da yalnızca daç yenne ethsız bır madde venhrken, hmılenne aşın gerıhm durumunda bıreym kanmda tanık olabüeceğınız mıktarda kortızol venldı llacı almaya başlamadan once uygulanan bellek testlennde her uç grubun da eşıt duzeyde başanh olduklan goruldu ılacm alınmasmdan bır gun sonra behrgın herhangı bır değışıklığe tanık olunmamakla bırlıkte, dorduncu gun en yuksek dozu alan deneklerın yanm saat once kendılerme okunan hsa bırparagrau anımsamakta epey zorlandıklan, ılacın kesümesmden altı gun sonra ıse tum deneklenn yenıden esh durumlanna donduklen goruldu Nevvcomer'e gore bu araştırmada elde edılen en sevmdırıcı bulgu kortızolun bellekte boylesı bır ethyı bırkaç gunluk bır sure ıçınde yaratması Bunun dışında, sınav korkusu gıbı daha ıhmh stres durumlannda çoğu hşıde çok yuksek duzeylerde korüzol uretınvne neden olmaması da olumlu bır bulgu olarak değerlendırıhyor Soz konusu araşürma bedendeh kortızol duzeylennın belleğı ethledığını ılk kez açıkça ortaya koyuyor Bıhm adamlan elde edılen sonuçlann çok daha cıddı bellek yıümı durumlanna da ışık tutabıleceğme dıkkat çehyorlar (ns) rıne katkıda bulunuyor Çok sayıda sınır hucresının zarar gormesı ya da yok olması durumunda NAA duzeyı de duşuyor ve zarar goren hucreler daha çok kolın uretıyor Beyınleri zarara ugramış hastalarda kımyasallardakı boylesı bır değışım büışsel ışlevın yıtımıne yol açıyor Gelgelelım, New Mexıco Unıversıtesı'nden William Brooks ve meslektaşlan bu kımyasallann sagiüdı kışılerde nasü bır dalgalanma gosterdı§ını merak ettüer Bunun ıçın geçmışte bır beym rahatsızlığı ya da ruhsal bır bozuklugu olmayan 26 denegın NAA ve kolın duzeylerı nı olçmek amacıyla bunlara manyetık tıtreşımlı spektroskopı adıyla büınen bır yontem uyguladüar Bu bır haftalık sure ıçınde deneklere IO testlen verüdı Sonuçta ekıp beyındekı kımyasallann duzeyı üe IO testlennden elde edüen başarı oranının yakından üıntüı oldugu kanısına vardı Kolın duzeyının duşuk, NAA duze yının ıse yuksek olması IO testlerındekı başan oranının da yuksek olması anlamına gelıyordu Istatıshksel ço zumlemeler NAA ve kolın duzeylennın bırlıkte yarattıklan etkmm IQ duzeyınde %45 oranında bır degışüdıŞe neden olabüecegını ortaya koyuyordu.(ns) se, genellüde eskı anakarasal kabukla üıntüı volkanık ka yalarda bulunurlar Ne var kı Grenoble Unıversıtesı'nden Nicholas Arndt ve meslektaşlan bır zamanlar bır okyanus adasının parçası olan Fransız Gıne'sınde kayalıkların arasında elmas buldular Yerbüım uzmanları degerlı taşların arandıgı alanın daha da genışletümesının madencüü< şırketlerının yaranna olacağını one suruyorlar (ns) Saçı boyamak zararlı Saç derınızm saglüdı olmasını ıstıyorsanız saçınızı boyatmaktan kaçının Pıyasada yaygın olarak kullanüan saç boyalarının saç derısme yararlı etküerı olan bakterılenn sayısını azalttıgını ortaya koyan Memphıs Unıversıtesı'nden Stanley Lopez çok sık kullanüan kahverengı bır boyanm ozunu oluşturan "pfenılendıamın" adlı maddenın etküennı araştırdı Bakterüerı saç boyası ıçın onerılen rruktarda "pfenüendıamın" maddesını tutan Lopez bunun aralarında "staphylococcus epıdermıs" ve "mıcrococcus luteus" turlenrun de bulundugu yararlı bakterüerın zararlı bakterüen ve kepeklenmeye yol açan mantar turlerını yok edıyor Bu nedenle ozellıkle sepıdermıs turu bakterüer azal ması durumunda meydan zararlı bakterı ve mantarlara kahyor Araştırmada hem kahverengı hem de 2nıtropfenüendıamın olarak büınen kızüımsı bır boyanm bırlıkte kullanüması durumunda bu etkı çok daha yogun bır bıçımde goruluyor Kızü boya genellüde kahverengı boya nın rengmı pekıştırmek amacıyla kıülanüıyor Gelgele lım, Lopez bu kızü boyanm tek başına kullanüdıgında bakterüere herhangı bır zarar vermedı^me tanık oldu Beslenme ve zekâ Beyındekı belırlı kımyasallar zekâ duzeymızde etküı bır rol oynuyor mu' New Mexıco'lu beyın goruntuleme uzmanları, beyındekı üa kımyasalın duzeyı üe IO testlen sonuçlan arasmda bır üıntı bulundu^una tanık oldular Soz konusu büım adamlarına gore bu kımyasallar arasındakı dengenın beslenme yoluyla değıştırümesı zekâ duzeyınde olumlu bır gelışme sagiayabüır Beyındekı Nasetüaspartat (NAA) ve kolın adlı kımyasallann yoğunluklarında bu organdakı kımı hastalü< ya da bozulmalardan oturu bır deÇpşüdık oldugu büınıyor Ne var kı hsa bır sure once gerçekleştırüen bır araştırma sağlüdı bıreylerde bu kımyasalların duzeyının IO duzeyını de buyuk olçude etküedığını ortaya koydu NAA yalnızca sınır hucrelerınde bulunuyor ve hucrelerın ışlevlerını saglıklı bır bıçımde yerıne geürmele Bır sure once kafataslan uzerınde yapüan bır araştırma Tenerıfın Ispanyollar bu yoreye gelmeden once şıddetın kol gezdığı bır yer oldugunu ortaya koydu Santa Cruz Paleopatolojı ve Bıyoantropolojı Enstıtusu'nden Conrado RodriguezMartin tarafmdan gerçekleştırüen araştırmada 1496 Ispanyol kuşatmasından oncekı bır doneme aıt dort yuzu aşkın kafatası ıncelendı Incelenen kafataslannın yuklaşık %10'unda, kazıbüımsel ınsan ıskeletlerınde çok ender gorulen, çember bıçımınde kırık ve çatlaklara tanık olundu Bu tur kınk ve çatlaklann yırmı otuz yaşlanndah erkeklenn kafataslannda çok daha yaygın oldugu goruldu Araştırma Kanarya Adaları'nda Ispanyollardan once yaşayan Guanches haUanın Arjantınlüere ozgu, bır kordona üıştırılmış üa ya da daha çok toptan oluşan ve topuzu andıran "bola" adlı bır süahla savaşüklannı ortaya koyuyor Kafa kıranlar Elmas bolluğu Pransız büım adamlan dunyada elmasm sanıldıgından çok daha bol mıktarda elde edüebüecegını one suruyoılar Elmaslar ıımak yataklanna suruklenmemışler Sayfa haberlerı: Rita UrganSevil Duvarcı 663/7