Katalog

Medüz, akvaryumda yetişti Medüz bakımı su ürünleri dünyasmda oldukça iddialı bir uğraş. Fakat uzmanlar bu narin hayvanı özel havuzlarda üretmeyi başardılar. unya akvaryumlarında sergüenen meduzler genelhkle denızlerden toplanır Fakat Kalıfornıya, Berlın, Toba ve Enoshıma (Japonya) akvaryumlanndakı denız analan buradakı uzmanlarca uretümekte Işıklandırılmış akvaryumlarda suzulenler arasmda, ınce uzun ıp ve çıçek zıncırıne benzer uzantılı pergel medu zu, Japon mutfagının vazgeçümez tatlarındandır Koklu veya yumrulu meduz olarak adlandırüan denız dnasının şeffaf şemsıyesı uzerındekı beyaz puanlar ona zarıf bır hava verır Aurelıa aurıta veya kulak meduzu olarak da büınen tur dıgerlerıne gore çok daha yavaş hareket etrnesıyle tanınır Zümrütten akisler A. M. C. Şengör InterCityExpress "Leopold Von Buch " Berlin'deki Humboldt Ünlversitesi'nin gazetesi Humboldt'un 5 Kasım 1998 tarihli nüshası: 7. sahifede Dr. Cesine Steiner imzalı bir haber: Berlin'in Doğu Istasyonundan 27 Eylul 1998 saat 19:00'da hareket eden InterCityExpress "Leopold von Buch" iki saat sonra Hannover'e varacaktır. Mâlum Avrupa'da insanları bir şehirden diğerine sürat, emniyet ve konfor içinde taşıyan bu şehirlerarası ekspres trenlerinin isimleri vardır. Yıllardır Basel'den Zürih'e gitmek (ve Basel'de satın aldığım kitaplarımı taşımak) için bindiğim, Almanya'dan gelen ekspresin adı Iris'tir mesela. Ancak ilk defa bir jeologun, hem de jeoloji biliminin tarihinin devlerinden birinin adını taşıyan bir şehirlerarası ekspres treni duyuyorum. Kimdir bu Leopold von Buch? Arkadaşı Alexander von Humboldt'a göre, yaşadığı zamanın en büyük jeologu olan Gelmersdorf Baronu Chrlstian Leopold von Buch (17741853) Prusyalı asil bir ailenin çocuğudur. Ailesinin varlığı ona ömür boyu hiçbir işe girmeden serbestçe yaşamak olanağını vermiştir. Bu serbest yaşamını von Buch tamamen bilime hasretmiştir. O derece ki, evlenmemiştir bile. Kendisinin jeoloji ve meteorolojiye yaptığı katkılar bu köşenin minik hacmına sığdınlamaz. Leopold von Buch modern tektoniğin (dünyanın kabuğunun mimarisini ve evrimini inceleyen jeoloji branşı) ve volkanolojinin temellerini attığı gibi, Norveç'ten Italya'ya kadar Avrupa'nın, Kanarya Adalarının bölgesel jeolojisine, paleontolojiye (fosiller bilimi) ve mineralojiye temel katkılar yapmış, pek çok yer hakkında meteorolojik veriler toplamıştır. D Basıt bır ındırım mekanızması ve onemlı olçude su dan oluşan peltemsı bır dolgu maddesınden ıbaret, üa hucre tabakasına sahıp bu canhnın ureme sıstemı, nedense oldukça karmaşıktır Meduz turlerı genelde ıkı turde çogalır Dollenmış yumurtadan çıkan larvalar zemıne yapıştıktan sonra müımetre ufakügında polıplere donuşurler Polıp olgunlaştıktan sonra govdesını uzantıkrıyld bırkaç parçaya ayrılacak şekılde sarar Boylece tabak gıbı aynlan her parçadan yenı meduzler dogar "Bunlan dogada takıp etmek neredey se ımkânsızdır" dıyor Lange, 'larvalar o ka dar kuçukler kı bunlan açık denızde gorebılmek mumkun degıl" Akvdryumdakı polıplerın bolunerek uremelerını saglamak da aslında pek de kolay bır ış sayılmaz. Akvaryumdakı suyun ısısı, ışık durumu, uygun akıntüa rın yaratüması ve yuksek ıyot oranı meduz lerde ureme arzusunu uyandıran faktorlerdır Normal olarak ıkı hafta ıçınde ureme gerçekleşebüıyor Fakat bu uretım çalışması her zaman mutlu sonla bıtmıyor Orneğın cığer meduzlerıyle yapüan denemeler sırasında polıpler o kadar k uç uk parçacıklara bolunmuşler kı, hıçbı rı yaşamamış Bolunme Medüz üreten blyolog Lange. başarılı Ünlü Alman jeoloğunun adının, kentten kente koşan hızlı trene verilmesinin düşündürdükleri.,. oldugunda ortaya çıkan mınık meduzler dıger bır havuza aktanlmakta Burada onemlı olan su hareketını yaratmak, eger yeterlı akmtı sağlanamazsa meduzler zemıne duşup oluyorlar Suyun ıçınde yukselen hava kabarcık lanyla larvalar ıçın yeterlı akınti saglanabılır ken yenı yetışen meduzler ıçın daha farklı bır akmtı turu gerekıyor Hava kabarcıklanyla şemsıyesının ıçıne buyuk hayvanlann gırmesmı engeUemek ıçın, meduzler bellı bır aşamadan sonra dıbı V bıçımınde olan bır havuza aktarılmakta Zemınm en derın yerınde bulunan su borusu duzenlı sırkulasyonu sag lıyor Yetışkın meduzlerın ıse daha degışık akınti turlerıne ıhtıyaçları vardır Buyuk şemsıyelı ve hafıf govdelı kulak meduzu dıkey sırkulasyonda, koklu meduz ıse yatay akmüda kendısmı daha rahat hısseder Yaşamlarını ışıklı bır ortamda, ışıga ıh tıyacı olan yosun turlerıyle bırlıkte surduren bazı meduzler, şemsıyelennı akvaryumun lambasınd dogru gererek yosunldr ıçın gereklı olan ışıgı saglarlar Bu yuzden havuzun ustten aydınlatılmasına ozen gosterılır Çunku onden yansıyan ışık meduzun cama çarpmasına neden olabılıyor Berlın akvaryumundakı meduz uretımı artık gunluk programm dogal akışı ıçerısınde devam etmek Uzmanların bundan sonrakı uretım projesınde yer alan urun ıse mercan bdlıgıi Ancak von Buch'un en büyük katkısı hiç kuşkusuz, hocası Abraham Cottlob, Werner'in tersine, bazaltın bir çökel kayası değil, volkanik bir kaya olduğunu ispat ederek, jeolojiye çok zarar vermiş olan neptünistvolkanist tartışmasını, yani tüm kayaların sudan çökelerek oluştuklannı iddia edenler ile pek çok kayacın magmadan katılaşarak oiuştuğunu söyleyenler arasındaki zıtlaşmayı sona erdirmiş olmasıdır. /eolojiye tutkusu o dereceydi ki, dikkatini çeken bir jeolojik sorun ona tüm çevresini unutturabilirdi. Bir akşam Berlin'de yemeğe davet ettiği dostlan gelince, uşaklar misafirlere Baron hazretlerinin gelen bir fosil kolleksiyonu haberi üzerine aniden Norveç'e doğru yola çıktığını söylemek zorunda kalmışlardı. Leopold von Bucharkadaşı von Humboldt kadar olmasa dayorulmak bilmez bir gezgindi. At arabası ve yelkenli gemiden başka bir vasıtanın olmadığı bir çağda tüm Avrupa'yı gezmiş, Kanarya Adaları'na kadar giderek jeolojik incelemeler yapmıştı. Lokomotifin icadından sonra Avrupa'da hızla yayılan demiryolları pek hoşuna gitmis, bu yeni icadın en tutkulu kullanıaları arasına girmişti. llerleyen yaşında bile jeoloji aşkına kıt'anın bir ucundan diğerine koşturup duruyordu. Tüm seyahat ve araştırma masrafları kendi cebinden çıkmakla kalmıyor, parası olmayan meslektaşlarına, hele gençlere de araştırma için mâli yardım yapıyordu. Işte Alman Federal Demiryolları'nın (Deutsche Bundesbahn) bu büyük müşterisinin, insanlığm ufkunu açan bu büyük bilim adamının adını BerlinHannover seferini yapan bir şehirlerarası eksprese vermek suretiyle müşterilerine O'nun anısını hatırlatmak istemiştir. Ceçen hafta bugünku gençlere idol olabilecek büyük insanların bir toplumun yucelmesi için oneminden bahsetmiştim. InterCityExpress "Leopold von Buch" Almanya'nın pek çok yerinde heykelleri, resimleri olan buyuk bir bilimciyi bir kez de tren yolculanna hatırlatmak için isimlendirilmiştir. Almanya niçin hâlâ büyük jeologlar yetiştirir, bilmek isterseniz, gidin, bir kez Berlin'den Hannover'e ICELeopold von Buch ile seyahat edin. Tüm yaşamını bilime adamış olan bu buyuk adam onun' de bugün yalnız kendi ulusu değil, tum insanlık eğilmektedir. O'nun buyükluğu de adını unutturmayan halkının bilincı sayesinde yeni yetişen Avrupalı gençlere örnek ve güven kaynağı olmaktadır. 663/5