Katalog

İzmit Körfezi'nin denizaltınd Kuzey Anadolu Fayının kuzey dalı İzmit Körfezi içinde daha önce oluşmuş genç bir yapı desenini parçalayarak Marmara Denizi'ne ulaşmakta, burada büyük bir olasılıkla Le Pichon, Taymaz ve Şengör'ün varlığını öngördükleri Büyük Marmara Fayı ile birleşmektedir. u yazı Istanbul Teknık Unıversıtesı ta rafından 2 5 Aralık taııhlen arasında Istanbul'da duzenlenen Uluslararası Kocaelı Depremı Sempozyumu'na sunulmuş bir tebhğın ozetıdıı Yazırun amacı depremden sonra Maden Tetkık ve Arama Genel Mudurlugune aıt olan Sismik1 araştırma gemı sı tarafmdan toplanrnış bulunan sısmık yansı tna verüerının İzmit Korfezı'nın ıç yapısı hakkında soyledıklerını ozetlemektır Büındıgı gıbı 12 Ağustos 1999 Kocaelı depremı esnasında Golcukun baüsında Degırmendere'den neredeyse Duzce'ye kadar uzanan bir hat u/erınde Kuzey Anadolu Fayının kuzey dalı 100 kusur km 'hk bir çızgı uzerınde kırılmış /e ctraiına olum ve tdhııbat saçmıştır Burada en buyuk yer degıştırme fayın guneyınde ka h n blokun kuzeyde kalan bloka nazaran 5 m den fazla bir mesafe kadar batıya otelenmesı şeklınde gerçeldeşmıştır Degırmendere'de fay İzmit Korfezının suları altına dalar ve kaybolur Tekrar gorundugu yer Aykut Barka ve arkadaşlarının gozlemlerıne gore Hersek yarımadasının kuzeydoğusunda bulunan lâgunun hemen kuzeyıdır Ancak burada kı yer degıştırme 3040 cm cıvarında olup, deprem kıngının buralara kadar uzanmadığı nı gostermektedır (A Barka, kışısel goruşme) B sorulara verılecek cevabın saghklı olabümesı ıçın, Kocaelı depremırun bıraktığı yerden ıtı baren Kuzey Anadolu Fayının kuzey dalının daha batıya nasü uzandığını mcelemek şarttı Bu nedenle depremın hemen akabınde Maden Tetkık ve Arama Genel Mudurlugu'nun emektar araştırma gemısı Sısmık1 bahrî ve büımsel personelıyle Izmıt Korfezının sulanna açıldı hem kendı üerlemış yaşının hem aske rı bir bolgede çaüşmanın ve hem de deprem âfetının yarattıgı maddı ve manevı yıkıntının neden olduğu pek guç şartlar altında 65 sıs mık yansıma profüı atarak Korfez hakkında bugune kadar toplanmış en sık ve en kalıtelı venyı topladı (Şekıl 1) Yalova Line4 Line19 TOPLANAN BİLGI " Sısmık i'ın yaptığı ve teknık adı sısmık yansıma profılı toplanması olan bılgı toplama ışının esası şudur Gemı bir enerjı kaynagı vasıtasıyla denız dıbıne ses dalgaları gonderır Bu dalgalar denız dıbını oluşruran kayaç lar ıçıne nufiız ederler Kullanüan enerjı ne kadar fazlaysa, uretılen ses dalgalarının ka yaçlarda o kadar derıne nufuz etmelerı sagla nır Şekil l'de gosterılen 3 profıl (Lıne 4 19 ve 33) Sısmık 1 'ın attığı 65 profıl ıçın tıpık olup yaklaşık 1 km kadar bir nufuz dennhğı temsıl etmektedırler Nufuz ecblen kayaç kutlesı katmanlı ıse, her katman arsındakı en kuçuk yoğunluk farkları ses dalgalarının hızında farklı lık yaratacağından her katman sınırı hem bir kınkna hem de bir yansıma yuzeyı olarak va zıfe gorur Yansıyan ses dalgaları tekrar yuzeye donerek gerıye enerjı taşırruş olur Gemı arkasında çekılen "dınleyıcı" aygıtlar gerı gelen bu enerjıyı toplayarak analız eder hangı .dftrmlıkten geldığmı bulur. Bunlar bügısdyaı Şekil I; Ostte, izmit Körfezi'nin bir haritan ve Slımlk1 tarafmdan atılan sismik profiller numaralan, tistteki haritadaki profil numaralanna karşılık gelmektedir. lar aracılıgı de kaydedüır, bırbırınden ayrüır ıçlerındekı "gumltu" adı verüen yabana ener jı kayıtları temızlenır ve netıcede Şekıl l'de gorulen kayıtlara benzer kayıtlar elde edılır Bu aşamadan sonra bu kayıtlann jeolojık yorumlanna sıra gelır Ancak burada sısmık kayıtlan hazırlayan jeofızıkçı ıle jeolog beraber çalışmak zorundadır Yogunluk farklanndan oluşan katmanlanma ıle jeolojık katmanlanma bırbırı ıle çakışmaz genellıkle Dık ve dıke yakın yapılan çok karmaşık dalga desenlerıne neden olduklarından kayıtlan jeolojık yapuara benzemez Eldeh kayıt ıkı boyutlu oldugu halde, uçuncu boyuttan kesıt alanı ıçıne gırıp çıkan dalgalar pek çok karmaşa yaratır lar Jeofızıkçı bunlan jeolojık yapıyı yorumlayacak jeologa gostermek ve anlatmak zorundadır Ustelık kesıt yorumlanırken ses dalgalarırün kayaç ıçındekı hareket hızı hakt bazı varsayımlar yapılır Jeolog bunlan d. mek zorundadır Yorum ışlemı yorucu ve zaman ah( ışur Dde edilen ıkı boyutlu kesıtlerden u< yutlu bir yorum elde edebılmek ıçın uç boyutta kontrole ıhtıyaç vardır Şekıl l'ds rulen 62, 64 ve 65 numarah boyuna ke bu nedenle atılmışlardır Ne yazık kı bu dan 62 ve 65 numarah kesıtler gemırun s< sefer aygıtlanyla Golcuk'te donanma elc nık savunma cıhazlarının çakışması sonut ışlenemedıklerınden kullanılamamışlc Uçuncoı boyuttan buyuk olçude mahruı marraz, yorum ısını guçleştrmekle kalm< sonuçlanmızın guvenüırlıgını de etküen Uçuncu boyutta kontrol sahıbı olabılmel bız de faylara yakın katmanların yapısal hklerınden ve denız derınhgınden yara dık Katmanların yapısal ozellıklerı yan ıkı kesıdın bırbırlerıyle baglanüsının k masında faydalı olmuş, denız dennlıgı d şekılde deneşürümış ıkı kesıdın deneştı sınde bir uçuncu kontrol parametresı olu muştur 17 Agustos depremınden sonra herkesı ılgüendıren soru, bir sonrakı buyuk depremın nerede olacagı ıdı Kuzey Anadolu Fayı bo yunca en azından 1939'dan sonra depremlerın buyuk bir duzen ıçerısınde doğudan batıya hareket etmış olması akla hemen tstanbul'u getırdı Bir sonrah deprem daha batıya nasü goçebuırdı? Hangı hat ızlenecek, merkez ussu tahnnnen nerelerde olabılecekü' Bu YORUM Şekil 2 bu çahşmalardan elde e sonucu gostermektedır Mavı renkle go: lenfaylar orneklen 1 Şekılde 33 ve 19 nı rah kesıtlerde sol taraftakı oklarla gostc ve normal fay denılen tıpteküerdır Bu tuı lar faym ıkı yanındakı bloklardan fayuı ı yonunde bulunanın dığerıne nazaran aş< kaydıgı faylardır (Şekıl 3A) Normal faylc Karamursel Yalova Şekil 2. Slsmik1 tarafmdan elde edilen dsmlk yansıma verilerine gore İzmit Körfezi'nin yapnı. Kırmızı çlzgi genç yanal otımlı fayı, mavl çlzgiler 'ne belki daha yaşlı olan normal fayları göstermektedir. 663/12