Katalog

kalan resminin jeolojik yapısı Scale t N Izrmit Gölcuk . Maın fault (dextral slıp) Secondary faults (mostly normal slıp) Lıne 33 i i ı± i I 80UİH etkılenmemış olmasından anlıyonız Mesela Şekıl l'dela Lıne 33'te soldakı okun solunda bulunan guneye egımlı pek çok normal fayın ustu bır çokel katmanıyla ortulmuştur Buna karşılık hrrnızıyla çızılmış dık fay her yerde tum çokellen kesmıstır Bunlardan Korfezın once normal faylar vasıtasıyla kuzeydogu guneybatı yonunde gerılerek açıldıgı, daha sonra tek bır fayın tum bu yapıyı parçalayarak kestıgı anlaşılmaktadır Le Pichon, Tayrnaz ve Şengor, Marmara Derazı ıçın de benzer bır tanhçe duşunmektedırler Orada da once Aykut Barka'nın varlıgını gosterdıgı kuzeydoguguneybatı uzamalı bır havza sıstemı oluşmuş, daha sonra meydana gelen Buyuk Marmara Fayı ıse bu oncekı yapıyı parçalayarak oluşmuştur Buyuk Marmara Fayı ıle Izmıt Korfezı ıçmdekı genç yanal atımlı fayın buluşmalan da bu goruşu destekler nıtelıktedır Şekil 4, bu yorumu gostermektedır I NORMAL FAY SONUÇ Sısmık l'm 17 Ağustos depremı akabmde Izmıt Korfezı'nde yaptıgı sısmık yaıısırnd profıllen edınme çalışması sonucunda 65 profü elde edılmış, teknık aksaklıklar sonucu buıılardan 2 ddet boyuna profil ne yazık ta kuUamlaınaımştıı Elde edılen profıllerın on yorumları Şekıl 2'de gosterılen fay desenını ortaya çıkarmıştır Bu desen batıkuzeybatı dogrultulu bır serı normal fayın oluşturdugu daha eskı bır fay desenının dogu batı uzanan tek bır yandl atımlı fayla kesıldıgı ıntıbaını ver mektedır Tum bu faylarm en çok son 10 milyon yıl içinde oluştuklan kesindir. Dogu batı uzanan tek yanal atımlı fay çok daha gençtır Son bırkaç yuzbın yılın eserı bıle olabılır Bu fay batıda buyuk bır olasılıkla Le Pichon, Taymaz ve Şengor tarafından varsayılan Büyük Marmara Fayı üe bırleşmektedır B urayd kadar anlatılan lar eldekı goz lemlerle uyum ludur, ancak gosterılen tum fay desenını gozlemler mutlak gereklı kılmamaktadır Ozellıkle boyu na kontrolun za yıflıgı mavı renkle gosterılen normal fayların geometnlerının daha detaylı bır yorum la degışebılece gı ıhümalmı dogurmaktadır YANAL ATIMLI FAY Şekll 3. Blr normal fay ve bir yanal atımlı fay: şematik blok diyagramlar. Yorumumuz esnasındakı vakıt daılıgı daha zayıf olarak kaydedılen ve daha kalabalık bır normal fay grubunu tamamen gozardı etmemıze neden olmuştur Bu grup ozellıkle Şekıl 1 Lıne 33'de şeklın kuzey yarısında pek guzel gorulmektedır Tum profülerın daha detayh bır ıncelemesı bunlann da ele alınmasmd ımkan verecek ve Izmıt Korfezının yapısı daha buyuk bır açıklıkla ortaya çıkacaktır Ancak bu detay çalışmalann, burada sunulan tarıhsel gelışme şemasını temelden degıştırecegını sanmadıgımızı da eklemelıyız A. M. Celâl Şengor, ITU Maden Fakul Altta elde edllen profillerden üc örnek. Une bolgeyı dogrultularına dık yonde uzatırlar Iz mıt Korfezı dıbınde bunların Şekıl 2'de gosterüen dagılımı, Korfezın bunlar oluşurken kuzeydoğuguneybatı ıstıkametınde uzadıgını gostermektedır la, bu daha once Aykut Barkd gıbı araştıncıldnn one surduklerı fılarlerle uyum ıçınde bır bulgudur' Ancak Şekıl 1, Lıne 33 ve 19'un sag kenarlanndakı oklarla gosterılen bellı belırsız yapı, son derece genç olup aynı zamanda dıktır Şekıl 2'de kırmızı renkle gosterılen bu yapı, Kocaelı depremınde kınlan fayın devamı olarak yorumlanmıştır Hersek Yanmadası'na doğru bu yapı hafıfçe kuzeybatıya doner ve kanımızca Aykut Barka ve arkadaşlannın Hersek Yarımadası'ndakı lagunun hemen kuzeyınde bulduklan fayla bırleşır Sısmık1'm sıg sularda çalışamaması bu varsayımııruzı dogrudan venyle desteklememızı olanaksız kılraaktadır Hersek Yarırndda'sının batısında ıse genç ve dık fayın ızı çok belırgındır Şekıl 1 'de Lıne 4 bu behrgın ıze bır 01 nek sunmaktddır Bu fay Marmara Denızı'ne gırmekte ve burada, bızı şaşırtan bır ısabetle Le Pichon, Tayznaz ve Şengörun bambaşka nedenlerle varsaydıklarr Buyuk Marmara Fayı'na dogru uzanmaktadıı Şekıl 2'de kırmızı renkle ışaretlenmış olan genç fay, ozellıkle korfezın batısında barız bır şekılde mavı renklı norrnal faylann oluşturdugu yapıyı parçalayıp geçmektedır Gerçekten, normal faylann pek çogu artık faal değıllermış gıbı gozukmektedırler Bunu uzerlerını orten çokel tabakasının onlardan tesı, Jeolojı Bolumu, Ayazaga 80626 Istanbul Emin Demirbağ, ITU Maden Fakultesı Jeofızık Bolumu, Ayazaga 80626 Istanbul Okan Tuysüz, ITU Maden Fakultesı, Jeolojı Bolumu ve Avrasya Enstıtusu Ayazaga 80626 Istanbul Hülya Kurt, ITU Maden Fakultesı Jeofızık Bolumu, Ayazaga 80626 Istanbul Naci Cörür, ITU Maden Fakultesı, Jeolojı Bolumu Ayazaga 80626 lstanbul ismail Kuşçu, Mdden Tetkık ve Arama Genel Mudurlugu Ankara Katkı Belirtme Bu çalışma bır ITUMTA TUBITAK oıtak çalışmasıdır Bunu mumkun kılan ITU Rektoru Prof Dr Gulsun Saglamer'e, MTA Genel Muduru Cengız Atak'a ve TUBITAK Başkanı Prof Dr Namık K Pak'a teşekkur ederız Sısmık l'in cefakar personelının ustun gorev duygusu ve samımî fedakarlıgı olmasaydı burada anlatılanlar yapılamazdı Bızlere denızlerımızın tanınmasında buyuk hızmetı geçen ve yakında emeklıye aynlacagı soylenen emektar gemımız Sısmık1'm manevî şahsıyetı onunde hurmetle egdmek heı Turk yerbılımcısının borcuduı Onun hâtırası Turk yerbıkmlerı tarıhmde her zaman şerefle yaşayacaktır Bu yazının yazılması esnasında bılgılerını bızunle paylaşan Prof Dr Sırrı L'rınç'e ve Prof Dr Aykut Barka'ya da şukran borçluyuz 'Barka, A, 1992 The North AnatoUan fault zone Annales Tectomcae, Specıal Issue, c Vl'ya ek, ss 164195 2 Le Pıchon, X Taymaz T ve Şengor. A. M C, 1999, Buyuk Marmara Fayı Nıçın nerede ve ne olabılır Cuınhurıyet Bıkm Thknık, sayı 661, ss 811, bılhassa şekıl 7'ye bkz Şekll 4. Le Pichon, Taymaz ve fengör'ün 2. notta verllen makalelerinln 7. feklindekl Büyük marmara Fayı Ile bu yazıda tanıtılan İzmit Körfezi genç fayının nasıl blrleftlklerlnl gösterir harita. Kuşkusuz bu durum, Le Pichon, Taymaz ve Şengör'Un tezlerlne önemli blr destek olufturmaktadır. 663/U