Katalog

Paskalya Adası'ndaki sırlar çözülüyor mu Dev heykelleriyle ünlenen adoda yaşayanlar, bir zamanlar seks ayinleri düzenleyen ve insan eti yiyen bir topluluktu. İlginç yaşam biçimlerini resim yazısıyla da ölümsüzleştirmelerine rağmen, kültürleri uzun süre esrarını korudu. Çünkü kullandıklan semboller bir türlü çözülemiyordu... * Ust tabakanın genç kızlan rahıpler tarafindan mag ralara kapatıhp bulamaçla beslemyor ve vucutlan safran ovuluyordu Çunku şışman ve açık tenlı kadınlar erotık ol. rak kabul edılmekteydı Lıderler bırden fazla eşe sahıp o masına karşın fakırler bir kadını, ıla veya uç kışıyle paylat mak zorundaydı Boşanmalar hıçbır formalıteye takılmada gerçekleşıyordu Ada halkı kendılerı ıçm konulan kurallarm hıçbırını aksatmadan yerme geürıyordu Ton bahgının kış aylannda tuketılmesı, çarpı ışareö bulunan kutsal alanlar gırmesı ve bazı ozel mekânlarda gızlenen tabletlenn okuı ması kesınlıkle yasaktı Muz, şekerkamışı ve tatlı patate başlıca tarım urunlerıydı Adanm en parlak donemınde nı fus 10 000 cıvarındaydı Ne var kı Ispanyollann adaya ge melerıyle bırhkte yerlılerın huzuru da kaçmıştı Yaşanan dc ğal afet ve savaşların ardından nufas 4000'e gerüedı 19 yy'm ortalannda başlayan kole tıcaretı ve gerıye donenlenı getırdıklerı çıçek hastalıgı sonucunda ıse 1877 yılında ada da yalnızca 111 yerlı hayatta kalabıldı Mısyonerlenn adayr gelmelerınden rahatsız olan yerlüer yazüı tabletlerın çogu nu yaknlar Ne yazık kı tabletlerın çok azı kurtanlabıldı Fakat epıgrafıkçıler bu gızemlı yazıyı çozmekten asl vazgeçmedıler En sonunda rahıp Tepano Jaussen, Tahı tı'ye goçmuş tarım ışçısı Metoro ya yazıları çevırtmeyı b şardı Ne var kı Metero'nun açıklamış oldugu sembolle pek anlam ıçermıyordu Richter, bsa sure once metınlerd sozu edılen olayın ne oldugunu buldu Metero'nun çevırd. ğı metın Orongo kayahğında yapılan "uyelığe kabul torenır den" bahsedıyordu Ada halkı her ükbaharda Orongo'nun buyu meyda nındala bereket ayınıne katılmak ıçın bir araya gelıyordu E1 toplantı yerı Tann Tıpo'nun kutsal alanı olan Orongo koyuı dela Rano Kao volkanının 300 m yukseklığındekı yamacıı da kuruluydu Çevredela kayalann uzerlen buyuk bir olas lıkla kadın cınsel organını sımgeleyen petrografık ışaretle le bezelı Seremonıye kaülanlar "Pıper methystıcum" olara bılmen bir bıber turunun uyuşturucu etkısıyle, kendüenr den geçercesıne dans ettıkten sonra bir deraz kırlangıcını yumurtasını ya kalamaya çalışırlardı Yumurtayı yakalayan ılk kışı merasım kralı ("Kuş adam") üan edılır ve bir kulu beye kapatılırdı Kuş adamın bir yü boyunca yıkanması yasaktı Rahıpler ılk once yere yaürdıklan genç erkeklerın penıslerınde ensızyon Dllbtttmd Uchter. Reum yaıuın uyguluyordu okuyablllyorum". (tahrık) Genç kızlarda bekâret zannın bozulup bozulmadıŞ ("teketeke' / bozulmamış) bir sopa yardımıyla kontrol edı hyordu Adaylar arasından seçüen bazı kızların bekâretın bozma hakkı Tımo'ya aıttı Kısa sure once Hırıstıyanlıgı seçmış olan Metero, çe vırmenlık yaptıgı sırada kuşkusu2 bazı kelımelerı değıştıre rek bu tur olayları ortbas etmeye çalışmıştı Vulva yerıne ta ze çıçek veya bağlanmış meyve anlamına gelen "Pua, ko pulasyonla ügüı semboller ıçınse "kua hukı" ("o delıyor" kelımelerını kullanmıştı Aynı hadıse başka bir tablette şı şeküde anlatümaktaydı ' Degnek uyanyor çıçek ttrıyoı degnek ıçerı gınyor" Hamburg Uraversıtesınce kurulan bir komısyon şım dı Rıchter'ın eserını kontrol edecek bir ekspertız anyor Ne var kı bu pek kolay olmayacak çunku dunyada Rapanuı dı lını bılenlerın sayısı 10'u büe bulmuyor1 Nılgun Ozba^aran Dedı Kaynak Spıge Paskalya Âdau'ndaU dev "Moai" heykelleri: Sahllde bulunan blnlene ton ağıHığtndaki heykeller ölalerin bekçileriydl. P asıfıkte Tahıtı üe G Amerıka arasındakı Paskalya Adası ılk kez 1770 yılında Ispanyol denızcı Don Felipe Gonzalea de Haedo tarafından keşfedılmıştı Ispanyollar adaya ındıklennde vucutlannda dovmelerı olan, kulaklan uzatümış ve "Rapanuı" dılını konuşan ınsanlarla karşüaşmışlardı Sahılde buyuk taş platformlar yukselmekte kayalıklara ve krater yamaçlanna vulva desenlen kazınmıştı Adalüar obsıdyenden elde ettıklen bıçak ve baltalarla tuflerı bıçımlendırerek dev heykeller yapmışlaıdı Moaı olarak adlandırılan heykellerın 1000 tanesı yamaçlara, dıgerlerı ıse mezarlıkların etrafına dıkılmıştı 180 km2'lık bir alanda araştınna yapan yuzlerce arkeolog, genetıkçı ve kemık uzmanırun tum çabalanna rağ men onemlı bir sonuca ulaşüamadı Kulturun hangı tanhe aıt oldugu henuz karanhkta Adayla ılgılı efaanelere gore kral Hotu Matua MS 1350 yılında 300 adamıyla bırhkte adaya ayak basmışü Dübılımcıler adaya ılk goçun Isa mn dogumundan kısa bir sure sonra gerçekleştıgını kabul ederken, arkeologlar olayı 7 8 yy a tarıhlemekte Ada halkının nereden geldığı de ayn bir tarüşma konusu Bırçok uzman bu ınsanların 3600 km uzaklıktah Markız Adası'ndan geldıklerını soylerken dığerlen Polmezya (4300 km) veya Samoa adalanndan (6400 km) gelmış ola bıleceklerını one suruyor Rongorongo' olarak adlandırılan ve "Kohau Rongorongo" ahşap tabletlerı uzerıne kazüan yazı sembollerı, kuşkusuz adanın en ügı çekıcı kultur varhklan Yerlılerın "Konuşan ahşap parçası" olarak tabır ettıklen tabletler uzerındekı semboller balına dışı ve obsıdyen aletlerle kazındıktan sonra ınsan saçlanyla sanlmaktaydı Ne var kı çeşıtlı sembollerden oluşan resım yazısı, epıgrafikçılerın 1300 yıl lık çabalanna ragmen okunamamıştı Alman epıgrafikçı Thomas Baıthel, 50'lı yıllarda ıncelemış oldugu yazıyı mors alfabesı turunde bir "Embrıyo yazısı" olarak tanımladıysa da metınlerı hıçbır zaman çevırememışü Yenı Zelandalı uzman Roger Fischer de neredeyse tum muze arşıvlenndekı yazı orneklerını toplamış ama o da başarıya ulaşa mamıştı Eskı Hıntçe yazılannı da çevıren Alman dahıyatçı ve dılbılıma Egb«rt Richter belkı de Rongorongo yazısını ılk kez gerçekten çozmeyı başaran bılım adamı olarak tarıhe geçecek Yazıları okuyabıldıgını soyleyen bılım adamı şımdıye dek dort tablet uzerındekı sembollenn tumunu çozmuş Rıchter'ın 214 sayfalık çevırı metnı egzotık açıkla malarla dolu Paskalya adasıran en gızemlı kult ozelhgı metınlerın yan lncıl yan Kamasutra kokenlı olması Tabletlerde deflorasyon (kızük bozma) ve seks ayınlerıyle ılgılı aynntılı açıklamalar, azızlerın harelenyle çevrelenmış * Paskalya Adası salcınlen yamyamlığa duşkundu Rahıpler yalnızca savaş esırlerını ve suçlulan kurban edıyordu ama bereketı sımgeleyen kult ayınlerınde kuçuk çocuklar da kurban edümekteydı Kurban merasımınden sonra ıse zıyafet başhyordu En lezzetlı parçalar parmaklardı (Etnolog Alfred Metraux) * Tum gençler dovme yaptırmak zorundaydı Bıtkı kulunden elde edılen boya sıvnltılmış kemıklerle derı altına ışlenmekteydı "Moai" heykellerinin tekrar ayağa kaldırma çalışmalan: Rongorongo Ulkesindekl harabeter. 666/24