Katalog

İstanbul için önlem almak hükümetin vereceği bir karardır Amerikalı uzman Mnrv Lou Znhack ktnnhııl irin Amerikalı uzman Mary Lou Zoback, Istanbul için neler yapılması gerektiğini anlattı ve Istanbulluların hükümeti kent için önlemler almaya zorlaması gerektiğini belirtti. Orhan Bursalı ary Lou Zoback, Amerıka nın onde gelen depremcılerınden Deprem tehlıkesıne hazırlık grubunun başında bulunuyor Amerıkan Bılımler Akademısıne kabul edüen en genç uye Kuzey Anadolu Fayı'nı tanımlayan Prof Dr İhsan Ketin'ın anısma her yıl duzenlenen konferanslann bu yükını vermek uzere Turkıye ye geldı Kıta ıçı gerılmelen ve katalann evnmı konusunda verdıgı konferanstan bırkaç gun once de Taşkışla'da once basına yonelık arkasmdan da daha teknık bır konferans verdı "Fay Kralıçesı" olarak basına yansıyan Mary Lou Zoback ıle Taskısla'dakı konferanstan sonra bır goruşme yapma firsaumız oldu Bu ılgınç soyleşıyı aşagıda okuyacaksınız Ama once konferansta yaptıgı açıklamalardan kısa bır ozet sunuyoruz sızlere Zoback Kahfornıya'daSanAndreas fayırun bulundugu bolgede 7 mılyon ınsanın yaşadıgını ve Kuzey Anadolu Fayı de San Andreas fayının bırbırıne benzedıgını soyledı 7 tane fay zonu var bunların her bırı 12 Kasım depremı kadar veya daha buyugunu uretebılır Bız de bır sonrakı deprem ne zaman olacak sızın Istanbul depremını bekledığınız gıbı merakedıyoruz" 1989 da 7 buyuklugunde olan depremın kendüerını uykudan uyandırdıgını bekrten Bayan Zoback "Kopru çoktu ev ler alev aldı, buyuk bır tehlıke altında oldugumuzu gosterdı bıze sadece 60 taşı oldu olumler de otoban uzerınde oldu, deprem yerleşım yerlennden uzaktaydı Nufus yogunlugunun oldugu bolgelerde daha buyuk deprem beklıyoruz" Bılım adamlannın depremı gun olarak onceden kestıremedıklennı belırten Zoback "San Andreas fayı uzerınde onceden kesurme deneyı vardı 150 yıl boyunca 2 yılda bır deprem oldu 10 yüdır hazır bekbyoruz ama hâlâ olmadı Ama deprem geldıgınde hazır olacagız Fayın duzgun davrandıgı bu yerde bu sefer olmadı Vurgulamak ıstıyorum depremın onceden kestırüebüırlıgının bır büımsel temelı yoktur Depremı onceden kestırenler soruyorurn 16 Ağustos Kocaelı depremınde neredeydüer1? Nıçın onu kestıremedüer? Depremı tarıh olarak bılemıyoısak o zaman ne yapabüınz? Etkı lennı kestırebıluız Hava tahmıru gıbı depıem tahmını yaparız Bu onceden 666/2 kestırmeden degışıkür Eğer sıze 24 saat yuzde 70 yagmur yagacak dersem, şemsıyenızı abrsınız, veya almazsınız ama yagmur yagmasa büe yanümamış olurum Ancak bu kestrım sıze seçım yapma ımkânı verır Burada bır depremın olma şansı nedın araşünyoruz" Kendüerının San Andreas fayı uzerındeh GPS ıle mılımetrık jeodezık olçumler ıle bılınen faylann hepsıru kontrol altına aldıklannı belırten Zoback bu fay lar uzerınde hendekler kazarak üa bın yülık bır deprem tanhıne ulaşmaya çalışüklarını bır bolgenın tanhsel depremsellıgının çok onemlı oldugunu, eğer burada geçmışte deprem olduysa bugun de, gelecekte de olacagını behrttı Istanbul'da 2000 yıldır yazı yazmasını büen ınsanlar var oldugunu, tanhsel kayıtlardan geçmış depremler hakkmda bügı edınmenın 200 yülık tanhı olan ABD'ye gore çok daha kolay oldugunu behrttı ve "fayların geçmıştekı hareket tarzlarını bılmek gelecekte yapacaklan hareket hakkında bügı edınmış oluruz Bu tarıhsel depremsellıkle, jeodzıden btfdıgımız 4 cm'lık harekeü bırleşürerek gelecektekı fay hareketını çıkarmaya çahşıyoruz Butun bunlan bır araya koyarak San Fran sısko'da yuzde 70 ıhümalle 6 7 den buyuk bır deprem beklıyoruz" dedı Bayan Zodack şoyle konuştu Bu yuzdelere şoyle bakın Depremın olma şansı yuzde 50 ıse, depremın olması olmamasından daha muhtemeldır Yuzde 60'a çıktığınızda ıse, depremın olması olmamasından üa kat daha fazladır Burada ınsanlar deprem olacak korkusu üe yaşıyorlar Bız çok daha rahaüz çunku ınşaat tarzımız farklı kuçuk az kath, bırbınnden uzak evlerde yaşıyor ınsanlar" Faylarımız bırbırıne benzıyor, dı yen deprem uzmanı, bırbınmızden ogrenecegımız çok şey var dedı ve sozlerını şoyle surdurdu "Agustos depremınden sonra Istanbul yuklendı Marmara denızı ıkı taraftan da yuklenmış durumda burada buyuk bır depremın olacagını sız de büı yorsunuz Ne yapabüırsınız' Depremlerın tesırlennı onceden soyleyebıınz Jeolojı sısmolojı ve muhendıslıkte araştırma yapmalıyız Bunlardan bazüan yapümakta Herşeyden once depremın kırma kaynagını tdnımalıyız Dolayısıyla Marmara'nın altındah fayların harıtalanması gerekır Tarıhsel kayıtlan daha ıyı bü memız ve kullanmanız gerekır mu hendısler tarüıçüerle çalışıp daha sayısal b Ibır tarıhçe çıkartmalı * t a n h Ç e ? lkartmaİ1 B ı z bbüıyoruz ta Bız kı M geçmışte deprem olduysa gelecekte de olacaktır Bundan sonra olacak depremın buyuklugunun tahmın edümesı, fayın buyuklugunun büınmesı gerekır GPS'ler kullanümalı Muhendısler sısmologlarla çalışarak bır senaryo çücartmalı ve ıvmeler hesap edılme Bekledıgımız depremın buyuk bır benzerı var, tanhsel depremler arasında 1776 depremı bugune çok benzıyor Bır yerın ne kadar saüanacagı, depremın buyukluguyle bırkkte mahallı jeolojıye de baglı Istanbul'un çok ıyı bır jeolojı hantasının bulunması gerekır En çok korktugumuz, gevşek toprak malzemesının bulundugu yerlerdır Bır de su tablasının bıulundugu yerler onemkdır Sıvılaşma olur Sallanma şıddetının hantasının çıkartdması gerekır muhtemel sıvüaşma alanlan hantalanıp tespıt edılmelı, bır de en çok tehlıke alundakı bolgelerde bınalara bakmak gerekır" ^°™ a lar a lamaz e I bbaşlar bbaşlamaz d depremı 9°r ? ? P r e m ı goruyorlar ogrenıyorlar Ofıs bınlannda deprem ve yangın alıştırmalan yapüır Evlenmızın dışında, guvenh yerlerde yıyecek su ve battanıye bulundururuz Soru: Depremi onceden bellrleme çahfmalan yaptıjını söylediniz, nelerdir bunlar? Zoback: Yer arekeıt ındücatorlennden gelen verı dogrudan dogruya bına kodlanna kullanılır yerın ne kadar sallandıgını gosterır Bınalann nasü davranacagını bılmek ısüyorsak yerlenn ne kadar sallanacağını bümek gerek Sısmık dalgaların değışık frekansları vardır, enerjıyı çeşıtlı frekanslarda taşırlar, butun bu spektrumu bümemız gerekır kı hangı bına nasü davranır büelım Bır de sallanmanın suresı onemlı yumuşak zemınde sallanma daha uzun surebüır Dolayısıyla ük sallanma bınayı yıkmasa büe, sallanma surdukçe bına yıküabüır BINALARIYIKMAKBÎR SOSYAL SEÇIM KONUSU Mary Lou Zoback, daha sonra sorularımızı şoyle yanıtladı Soru: İıtanbul'datınu, deprem olur endişeniz var rtu? Zoback: Yok Surucunun trafikte benı goturmesı daha tehhkelı Bagü rısk kararlannı her zaman venyorsunuz Soru: San Franasiakoyu etkiyelecek en yakuı fay ne kadar uzakta? Zoback: 5 km fakat kentın bazı kısımlannın tam ortasından geçıyor fay Hayward fayı Berkeley Unıversıtesı kam pusunden geçıyor Ikı parçası var ıbsı bırden 150 km Daha kuçuk parçalar hahnde kınldıgını goruyoruz Bu fay 223 yüdır kırümadı Soru: Vanayalun ki bizin bu fay 7,7 kınldı, kaç bina yıkılır, kac kiçi ölür? Soru: İstanrbul'da çok eski, depremden çok etkilenecek binalar var. Bunlan ne yapmak gereklr? Zoback: Istanbuldakı binalar arasında epey kalıte farkı var Burada toplumun karar vermesı gerekır Çücartılacak hantalara gore deprem olursa, yuksek tehlıke alundakı bınalarda oturanlar olebüırler karan venlırse, bu bınalann yıkılıp yıkümamasına karar vermelısınız, bu sosyal bır seçımdır Hastahane okul ıtfaıye gıbı krıtık yerlere bakümalıdır Hastahaneler depremden sonra tıbbı yardımı verebdecekler mı ? Ne kadar sure sonra normale doneceksınız, su elektrık kanalızasyon çalışacak mı' Gaz hatlannız kınlırsa burada yangın olacaktır, suyunuz yoksa yangınla mucadele edemeyeceksınız Zoback: Ne zamanında olduguna baglı, gece olursa, ınsanlar evlenndeyken çok olum olmaz gunduz olursa, ofıs bınalannda çok daha fazla ınsan olur Hangı bınalann çokecegını bümıyoruz çok zor Modern bınalann hepsı guvenU Soru: Fransız yerbilimci Le Pichon ve arkadaçlannın ortaya attığı Marmara fayı ve kmlma senaryosu hakkında ne düşünüyorsunuz? Zoback: Hıpotezın test edümesı gerekır ben de aynı bahşla başka bır fay uzerınde çalışıyorum Buyuk bır deprem ıçın buyuk bır fay gerekır Daha oncekı hantalamalarda kuçuk bır suru kar maşık faylar gozukuyordu Marmarada Buyuk bır deprem ıçm buyuk ve temız bır fay lazım Enerjı açısından baktıgınız da buyuk tek bır parça fayı kırması çok daha kolay Faylann gorevı levha hare ketlennı karşüamaktır Marmaradakı fay Soru: San Fransisko'da halk depremden korkmuyor mu? Zoback: Bızde çocuklar okula Yazınm devamı 23, tayfadı