Katalog

Güneş daha ne kadar ısınacak? Celecek milenyumda sorulması gereken soru, sera etkisinin devam edip etmeyeceği ile ilgili olmamalı; fosil yakıtı kullanmaya devam eden insanoğlunun atmosfere salacağı karbon dioksitin sera etkisinde önem// bir değişiklik yaratıp yaratmayacağı ile ilgili olmalı. ırkaç yıl oncesıne kadar kuresel ısınma denıldıgı zaman herkesın aklına ancak korku fümlerınde gorulebüen turden korkunç sdhneler gehyordu Gırtlagına kadar sulara gomulmuş Ozgurluk Heykelı ve ya tropık hastalıklardan kınlıp dokulen Eskımolar, tumuy le suların alünda kalmış bır Venedık kıyamet senaryoları nm yalnızca bırkaçı Ancak son yıllarda ıklım degışıklrklerıne üışkın bılgıler çogaldıkça, kuresel ısınma tehtıdının polıtık ve büımsel onlemlerle savuşturulabılecegı umudu doğdu B Insanoglunun yuregıne su serpen bılgüer ozetlc şunlar Fızık kurallaıına gore Guneş ışınları yeryuzunc duştugu zaman, yeryuzu aynı mıktarda enerjıyı uzaya ge rı yansıür Yeryuzu bu baglamda kızüotesı ışınları atmos fer ıçınden geçırır Burada molekul kumelerının oluşturdugu bır çeşıt 'battanıye ' (başta karbon dıoksıt olmak uzere), gıden radyasyonu bır sure tutarak, yeryuzunun ısırırnasına neden olur Molekuller seralardakı cam gıbı dıı Bu nedenle bu olguya sera etkisi adı verümıştır Sera etkısı yenı bır olgu degü, dunyanın oluşumundan bu yana hukmunu surduruyor Sera etkısı olmasaydı dunyanın yüzey sıcaklıŞı 20 derece olurdu ve okyanuslar buz tutardı Sonuçta Dunya'da yaşam olmazdı Boylece gelecek mılenyumda sorulması gereken soru, sera etkısırun devam edıp etmeyeceği üe ılgüı degü, fosıl yakı tı kullanmaya devam eden ınsanoglunun atmosfere sala cagı karbon dıoksıtin sera etkisinde onemlı bır degışüclık yaratıp yaratmayacagı üe ılgılı olmalı Sera etkısıne yol açan etmenler bürndıkten sonra, gelecek yuzyılda dunyanın ne kadar ısınacagı konusunda bır tahmın de bulunmak da çok zor olmayabılır Ne yazık kı bu o kadar kolay degü Dunya çok karmaşık bır geze gen, bu nedenle yeryuzunu bır bügısayar modehne ındırgemek o kadar kolay degıl Sera etkısıyle ügüı tum tartışmalarda, gezegenı tek bır modele ındırgeyememenın geürdıgı büınmezlık, kesın bır yargıya varmayı guçleştırıyor * Yıne de herkesın bırleştıgı tek nokta atmosfe > le salınan karbon dıoksıt mıktarının gıderek artması / Bugun gunde 360 ppm (parts per mülıon) olan kar bon dıoksıt mıktan 1958 yüında 315 ppm, endustrı devrımınden once ıse yaklaşık 270 ppm oldugu sanı «' lıyor Buna bağlı olarak Dunya'nın sıcaklıgının da son yuzyılda 0 5 derece arttıgı tespıt edüdı Bu arada yapüan olçumlere gore 9O'lı yülar yakın tarıhımızın en sıcak 10 yılı olarak kayıtlara geçtı Ancak büımsel çevreler bu konu da çehşkJı bır tavır sergüıyor Kaldı kı degışık cıhazlarla yapüan son uydu kayıtlan, dunyada bır ısınma egüımı oldugunu yalanlıyor Eger orta derecede bır ısınma oldugu varsayımından yola çrkarsak, ınsanların bu olgudan sorumlu olup olmadıklarını ve gelecekte dunyadakı ıklımlerın nasü degı şecegını gormek ıçın bügısayar modellennden yararlan mamız gerekecek Ne var kı modeller, Antarktüc bolgesındekı buzullardan, Sahra çollerındekı kumların yapısma dek pek çok degışkenı ıçerdıgı ıçm çok karmaşık bır goruntu verıyor Bu elektronık sımulasyonlarda onemlı bır yer tutan bulut veya okyanus dkmtüarı gıbı etmenler hata kaldırmıyor, en ufak bır hesaplama hatası gelecege üışkın tahmın lerde çok buyuk yanügılara yol açabüıyor Gelecege yonelık tum büımsel ongorulerde oldugu gıbı büım adamları bu konuda da yetersız verüere dayanaıak onemlı kararlar almak zorunda kalıyorlar Kuresel ısınmaya üışkın en guvenüır tahmınler Hukumetlerarası Iklım Degışüdıgı Panelı'nden (IPP) gelmektedır Bu konsorsıyumda 2 bmden fazla ıklım bılımcısı çalışmaktadır Son ya t pılan tahmmlere gore 2100 yılmda dunyanın sıcaklıgı 1 üe 3 5 derece arasında arta^ cak En ıyı tahmınle aruş 2 derece olacak Tarıhsel ısınma trendine bir goz attıgımız zaman MS 950 üe 1350 yülan arasında sıcaklıgın bugune gore 1 derece fazla oldugunu goruruz Bılım adamlanna gore bu zaman dılımı tarıhın en duzgun, en zararsız hava rejımme sahıptı Oysa bundan 10 bın yıl once, son Buzul Çagı'nda sıcaklık bugune gore 5 derece daha duşuktu Geçmışte yaşanan bu sıcaklık dalgalanmaları bugun yaşansa, bazı bolgeler sular altında kalırken, bazı bolgeler kuraklıktan kırüacak ve sonuçta ınsanoglu çeşıtlı hastalüdarla ugraşmak zorunda kalacak Uygarlık geçmışte bu degışıklık lpre maruz kalmış ve ayakta kalmış, ancak benzer degışrkhkler bugun meydana gelse etküerı daha hızlı ve daha yüacı olacak IPP'nın tahmınlenndekı bu farklılık ınsanların havaya saldıkları karbon dıoksıt mıktarının bılınememesmden kayndklanıyor Çunku ınsanların kuresel ısınmaya verecegı tepkı büınemıyor Buyuk bır olasılıkla ınsanoglu aşm karbonu kontrol altma alabılecek bu teknolojı uretecek Bazüarı karbon dıoksıtı kontrol edebümek ıçın bacalardan salman gazı yeraltına vermeyı onerırken kokten çozum den yana olanlar en başta karbon dıoksıt uretımını kontrol T li altına almanın en akücı yol oldugunu üerı suruyor Bu goruş 1997'de 84 ulus tarafından ımzalanan Kyoto Protokolu'nda düe getınldı Ancak Amerıkan Senatosu bu kararı onaylamadıgı ıçın ABD'de arabalann, santrallerın ve fosü yakıtı kullanan dıger kurumlann urettıgı karbon mıktanna yasal sınırlama getırüemedı Kuresel ısınma konusuna aşırı tepkı vermek ne kadar yanlışsa, gozardı etmek de o kadar yanlış Alternatıf enerjı kullanımı ve karbon emısyonunu kontrol altına al mak gıbı sağduyulu polıtıkaların gelecegı garantı altına alacagına kesın gozuyle bakılıyor Bu tur onlemleı m kuresel ısınma tehdıdını oı tudan kaldırıp kaldırmayacagı şım düık büınmıyor, ancak en azmdan torunlarımız bu karar laıı aldıgımız ıçm bızlore teşekkur edecek Reyhan Oksay Tıme Beyond 2000 ozel sayısı 666/17