Katalog

olarak kırmıştır Bır başka de yışle hareket eden fayların bırbırlerıne bağlanarak tek bır moment uretebüecek kadar sureklı geometrüerı oldugunu varsaymak zorundayız TabloIde verüen degıştırılmış Mercallı olçegmı bır küavuz olarak alırsak bu depremın moment buyuklugunun 8 veya uzerınde olması gerektıgı kanısına varırız Okay ve dıgerlerınuv depremın burada sayılan tesırlerını Marmara dışında bır odağa baglamak ıstemelerı eldekı bılgılerle çelışmektedır Ambraseys ve Fınkel'ın de tahmm pttıklerı gbı bu depremın olasılı odak noktası Istanbul'un 1020 km guneyınde olmalıdır Ancak o noktada bu denlı buyuk bır depremı yapacak uzunlukta bır fay eldekı harıtalarda gorunmemektedır Şekil 2'de gorulen harıtadakı tek ve uzun fay ışte bu tutarsızlıgı çozumlemek ıçın Xavıer Le Pıchon taraundan ortaya atılan tek ve uzun bır fay fikrının Le Pıchon, Şengor ve Taymaz tarafından gelıştırılmış şeklıdır (Yaym Le Pıchon ve dığerlerı Şekil 7. Le Pichon, Taymaz ve Şengör'ün Le Pichon'un 17 Ağustos depremlnden sonra yapılan blr arazl gezlslnde yaptığı blr tekllf Uzerine geliftirdikleri Büyiik Marmara Fayı vanayımı. "den îi'e kadar numarah çlzgller eldekl sismlk yansıma profillerini göstermektedlr. Ostte 7, 13, 29, 30 ve 33 numarah profiller üzerinde Büyiik Marmara Fayı'nın yeri ifaretlenmlftir. Büyiik marmara Fayı kenarında onun yarattığı gerilme geometrisine bağlı olarak ikincil yapılar da gellşmlştir ki bunlar bugün Marmara Denizi'nin derinlik fartlarını kısmen olufturmaktadıHar. Bu dev yapının bugüne kadar fark edilmemif olmasının nedeni tarihıel depremselliğin iyi değerlendirilmemlf, Marmara Denizi içinde yeterli sismlk yansıma çalısmalanmn yapılmamış ve yapılanlann da konunun uzmanı kifilerce değerlendirilmemis olmasıdır. Böyle buyuk bir yapı olmadan 10 Eylül 1509 depreminin Izahı olanaksızdır. nın dogru olamayacagmı gostermektedır Tersıne tek, uzun bır fay burada 1509'da ve 1766'da oldugu gıbı gene 7'den buyuk bır deprem yaratabüecektır Kanımız Eıdık'ın modelıne terrıel alınan 7,4 buyuklugun fazla ıyımser bıı tahmm oldugu ıstıkametındedır istan bul'u vuracak depremın senaryoları 8 buyuklugu hedeflerlerse en emnıyetlı sınırlar ıçınde çalışümış olacaktır Socıety PrentıceHall Nevvjersey ss 1819 3 Ambraseys,N N veMelvılle C P, 1982 AHısloryoS Persıan Earthquakes Cambrıdge Unıveısıty Press, Cambrıdge xvu+21P.ss, Ambraseys, N N and Fınkel C F 1987 Seısmıcıty of 1\ırkey and neıghbourıng regıons, 18991915 Annales Geophysıcae, c 5B, ss 701726, Ambraseys, N N , Melvüle, C P veR D Adams 1994, The Seısmıcıly ol L'qypt, Ardbıa <md thr Red SeaA Hıstoncal Revıew Cambrıdge Unıveısıty Press, Cambrıdge, xıx+181 ss, Ambraseys, N N and Fınkel, C F, 1995 The Seısmıcıly ofTurkey and Adjacent Areds A Hıstoncal Revıew, 1500 1800 Eren, Istanbul 240 ss, bühassa Müne konferansının genışletümış metnı olan şu çok ogretıcı esere bkz Ambraseys, N N , 1988, Engıneeerıng seısmology V,arthquake Enqmeenng and Slructural Dynamıcs, c 17, ss 1 105 ''Ambraseys ve Fınkel, 1995, a g e, ss 37 ve sonrası 5 Okay A Gorur N, Emırbas, E, Boztepe Guney, A KaslılarOzcan, A, Okay N ve Kuçcu, ı 1999, Maımaıa Denızı'nde bırden fazla aktıf fay var Cumhurıyet Bılım Tekruk, sayı 653(25 Eylul 1999) ss 14 lfi ^TUBITAK Bıhm ve Teknık, sayı 382 (eylul 1999), katlanır taıaündan hazırlık aşamasındadır) Fıkrın gelıştırılmesı es nasında MTA Sısmık 1 gemısı tarafından Turkıye Ulusal Je olojı ve Jeofızık Denız Araştırmalan çerçevesınde toplan mış verıler kullanılmıştır Bu fikır şımdı, başkanlıgını Nacı Gorur'un yaptıgı yenı bır f)rojp çerçpvpsınde gene Sısmık I 'ın loplayacagı venlerle korıtıol edılnıektedır Ayrıca Nacı Gorur, Xavıer Le Pıchon, A M C Şengor ve Tuncay Taymaz'ın oluşturdu^u ve başvurusu yapılmış bır başka proje Fransız finans destegı beklemektcdır Teşekkür Yazarlar Tıukıye Jeolojı ve Jeofızık Denız Araştırmalan Genel Koordınatoru Prof. Dr. Naci Görür'e kendılenne tum verı kaynaklannıbazı meslektdşlanmızın dnldşüması çok guç bır tavır ıçınde karşı koymasına raÇnnenaçtığı ıçın muteşekkırdırleı Pıof Gorur'un cansıperane çalışması olmasaydı ne bu verıler loplanabılır, ne ışlenebüır, ne de bız onlara uldşabüırdık Sonuç Buyukluk Moment Fay Uzunlugu ılışkılerınden hare ketle, Marmara Denızı'nın altında, mevcut hıçbır harıtada gorulmeyen kabaca doğu batı uzanımlı ve kuzeye doğru hafıfçe konveks buyuk bır fayın uzandıgı tahmın edılmektedır Ilk verıler bu yorumu destekler nıtelıktedır Yorum dogru ıse buyuk bır afet olan 10 Eylul 1509 depremırun ızahı kolayldşrnakidır Bu yorum ayrıca Istanbul'u bekle yen buyuk depremın bazılarınca ıfade edıldıgı atımın gıbı bırkaç faya dagılarak kuçuk depremlere bolunecegı tezı ^ontessus de Ballore [ F J B M B ] (Kont), 1907, La Scıence SeısmologıqııeLes Tremhlements de Terrp Armand Colın, Parıs, ozellıkle ss 4562 ve orada verüen referanslar ^Brumbaugh, D S, 1999, EarthquakesScıence and 661 /11