Katalog

Trafik hatası yaşamımızın sonu Ölüm ve kazalan "sıfıra indirmeye" yönelen İsveç modeli trafik güvenliği çalışmasmın ana hatları ve çıkartılacak dersler... Dr. Cumhur Aydın Ş u sozlerle oldukça sık karşılaşınz "Turkıye'nin en onemlı sorunlarınddn bırı trafik kazalandır Trafik guvpnlıgıne buyuk onem verıyoruz Denetımlerı yogunlaştırdık Trafik bır eğıtım ışıdır, bu egıtımı verrneye okullardan başlayacagız Kara noktalar bırer bırer ortadan kaldırüıyor Ilkyardımm yaşam kurtardıgıııı büıyoruz, yollarda ükyardım ıstasyonlarıru çogaltıyoruz" Pekı, şu soruların yanıtları bellı mıdır? * Trdfık kdzaJarı Turkıye'nin kaçıncı onemlı soru9 nudur * Trafik guvenlıgıne buyuk onem verüdıgımn gos 9 tergelerı nelerdır Bu gostergeler ornegın son bey yıl 9 da nasıl degışmıştır * Trafik kaza olu ve yaralı sayılarmın azaltılmasın 9 da yıllık, beş yülık hedeflerımız var mıdır Bu hedefler 9 çalışma ve kaynaklarla üışkılendınlmış mıdır * Denetımler hangı alanlarda ne kadar yogunlaş9 mıştır * Kaç ogretmen, trafıkderslerını vermek ıçın egıtılmıştır bu konuda gelecek yükı hedef nedır? * llk ydrdırn ıstasyonlaıı hangı plan dahılınde ço 9 galmaktadır Bu soruların yanıtları bellı degüdır, ya da kesın de güdır Belkı bırçok alanda oldugu gıbı, hedeflerımız ta nımlanmıştır kaynaklar buna gore dagılamamıştır, Bunlar bellı olmadıgı ıçın de belırlı bır sure sonra çalışmalarm sonucunu etkınlıgını olçen hıçbır değerlendırme yapılamayacak, hıçbır soru sorulmayacaktır hızmetlerı yogunlaşdcdktır Hız ve emnıyet kemerı kont9 rollerı arttırdacaktır Hangı oranlarda arttırüacaktır Şu ankı mevcudunun yuzde yırmısı oranında arttırüacaktır 9 Bu artışla ne hedeflenmektedir Bu kurallarm ıhlal lerınde yuzde onbeş azalma hedeflenmektedır Bu kontrol artışı ıçm gereklı olan personel ehpman ve butçe 9 nedır Bu kaynaklarla halıhazır çalışma saat ve yonetım9 lerınde ne tur degışüdıkler yapüması gerekecektır Işte bu son üa sorunun yanıtlanmasıyla bırıncı zıncır tamamlanmış olur 9 Programın 2000 yüı ıçın ortaya konan olçulebılır hedefı, olumlerın 400'den fazla olmaması ve agır yaralı lann sayısının 3700'u aşmamasıdır Polıse büdırılen top lam yaralı sayısındakı hedef ıse yüda 17 000'dır 1997 yılı 1989 yüından bu yana olum ve yaralı sayüarında artış olan tek yıl oldu (1996 yılma oranla sırasıyla %6 ve %3 artışlar) kuruluşlann gunluk programları ıçın aynca on tane trafik guvenlıgı reformu ve baglı olarak hedeflerı genel paket ıçınde yermı aldı 1997 yılında program ılk bakışta ınanılmaz olarak tanımlanabüecek yenı bır amacı daha bunyesıne aldı ve bu konu yalnız Isveç'te degü, tum dunyada tartışümaya başlandı "Vısıon Zero" (Sıfır Hayalı) Zero Vision Sıfır hayali Zero Vision (onllvısıonen) Sıfır Hayalı, karayollannda trafik kazalarında olum ve olume yol açabüecek agır yaralanmaların sıfıra ındırüme amacıdır Trafik kaza ları ve yaralanmalar elbette olmaya devam edecektır, ancak tum büeşenlerıyle karayolu ulaştırma sıstemı oylesıne tasarlanacak kı, olumler sıfıra ınecekrır Bır başka isveç deneyimi Isveç ulusal karayolu kuruluşlarının polıs ve yerel kuruluşlarla ışbırlıgı ıçınde hazırladıgı laporda yer alan bügelere gore, 1997 yılında 570 kışı trafik kazalarında oldu ve 12 000 üa 14 000 kışı hastanede tedavı gorecek Hedef planlı çalışma Elde edılen sonuçların, onceden ortaya konan hedeflerle kıyaslanabıldığı çalışmaları "Hedefle(rle) / So nuç(larla) Yonlendırılrmş Çalışma' dıye adlandırabılıyo ruz Ancak burada onemlı olan, hedeflerın ulaşüabılır ve olçulebılır (yalnızca amaç olmayan) olmasıdır I Iedeflerın ulaşüabılır ve olçulebılır olması ıçın, kaynaklar ve çalışma yontemlerıyle ılışküendrrümış ve ılgüı parametrelerının tarıflenmış olması gerekecektır Şekıl 1 'de trafik guvenlıgı çahşmalarında ornek alınabılecek bır model verılmektedır , , Şeklın her ıkı yonüde olasıdır En sağda "genel amaçlar" verılmektedır Kamuoyunun çokça ılgüendıgı ve bügı sahıbı oldugu bolum burasıdır Bır "trafik guvenlıgı çalışma"sında genel amaçlar, "Trafik kazalarının ve kazalar sonucu olum ve yaralanmaların sureklı azaltüması" olarak tarıflenebürr Ancak sonuçlann kıyaslanması ve etkınlık degerlendırmesı yapüdbümesı ıçın bu yeterlı olmayacaktır9 Bır hedef ortaya konmalıdır "Ikı yü ıçınde şehırıçı kazalann sayısında yuzde on, olumlerde yuzde yırmı azalmd" hedeflıyoruz gıbı Bu hedeflere ulaşmak ıçın hangı çalışmalar kırnler tarafından, hangı kaynaklarla yapılacaktır ve bu çalışmalarm hedeflerı nelerdır9 Bu "ara hedefler", "genel hedeflerı" nasıl etkıleyecektır9 Denetım hızmetlerınden ornek vererek konuyu aktarmayı surdurelım Yolkrda trafik polısınce yapılan denetım hızmetlerı yogunlaştır ılacaktır Bu cumle ancak bır nıyetı ıfade etmektedır Modele uyarlanması ıçın şu ılerı tarıflere gereksınım bulunmaktadır Hangı alanlarda denetım hızmetlerı yogunlaşacaktır9 Hız ve emnıyet kemen kontrollerı arttırüacaktır Hangı alanlarda denetım 618/4 şekılde yaralandı Isveç Ulusal Karayolu Kuruluşu (SNRA), Ulusal Po lıs Teşüdatı (Rıkspolısstyrelsen) ve Yerel Yonetımler Bırlıgı (Svenska Komrnunforbunder) ışbırlıgi ıle 1994 yüında, 1995 2000 yıllarını kapsayan beş yıllık bır "Ulusal Trafik Guvenlıgı Planı" hazırlandı Aynı çalışmaya paralel olarak yedı bolgesel yol tarfık guvenlıgı programı yıne aynı donem ıçın ortaya kondu Program stratejısının anahtar sozcuklerı şoyle verüebüır * Trafık guvenlıgınde kamu duyarldıgının arttırü ması, „ • * Sıstematık yaklaşık, * Sonuç bazı yonetım, * Insana oncelık verme Programın genel hedeflerı şoyledır * Yollardd olen ve yaralanan toplam ınsan sayısı sureklı olarak dzdltıkcaktır * Tum yol kulldnıcüarı ıçın yollarda olme/oldurul me ve yaralanma rıskı sureklı olarak azaltümalıdır * Yollarda olme/oldurulme rısk korunmasız yol kullarucılarında (yayalar) korunan kıülanıcüara oranla daha hızlı azaltümalıdır Çocukların guvenlıgıne ozel onem venlmelıdır deyışle, ınsanlar hata yapmaya devam edecektır ancak karayoluyla, efektıf denetım ve ılk ydidımıyla, bu hatanm karşüıgı olum olmayacdktır Ilgüı tum kuruluşlar bu ama ca yonelık programlarını revıze edecek, bu dogrultuda bırhkte çalışacaldar ve elbette, bu amaç yülar ıçınde gerçekleşecektır Ancak, aşagıda bazı ayrmtüarı açıklanacak uygulama planlan gozonune alındıgında, 'sıfır hayalının yakın zamanda hayal olmaktan çıkabüecegı sonucuna varabılırsınız Durum hedefleri: Trafik güvenliği reformları Şımdı gelın, Isveç deneyımınde, genel hedeflerı etküeyecek ara (uygulama) hedeflerının hangı başlüdar da alındıgını ve nasıl ızlendıgıne bakahm 1. Trafik güvenliği kavranunın kamuoyunda degerlenmesi Amaç/Hedef Halk arasmda trafik kazalarını saglık sorunu sayanlann yuzdesı 2000 yılma kadar "/b30 arttırılacakür Parametre Parametre, anket yoluyla saptanabılecek, konuyu