Katalog

İlginç bir nükleer kaza öyküsü A BD'de Cleveland kentinde ışın tedavisinde kullanılan aygıtlar ureten Picker fırması,1963 yılında Picker C3000 turü bir tedavı aygıtmı Teksas Eyaletıni'nın Lubbock kentindeki Metodist hastanesıne satar. (Yapımcı firma daha sonraları çeşitli nedenlerle bu aygıtın üretiminden vazgeçer). Soz konusu aygıta son ışınetkin malzeme yüklemesı 1969 yüı Eylul ayında yapılır. Hastane, söz konusu aygılı 1977 yümda elinden çıkarmak ıster. Bu durumda izlenmesi gerekli olan yol, üretici firmaya haber vermektir. Bu yapıldıgında, fırma 2000 $'dan başlayan bir ücret karşılıgında aygıtın güç kaynagım sökerek geri kalan kısrru bir düşükışınım atık deposuna yollayacak, aygıtta bir ışınım salma durumu kalmayınca da bir hurdacıya satüacaktır. Ancak hastane bu yolu izleyemeyerek aygıtı, Forth Worth Xışınları Aygıtları Şirketi'ne satmayı yegler. Şirket de 1977 sonbaharında aygıtı sınırm öte yanına, Juarez'deki Centro Medico'ya yollar. Aygıtı alan klinigin ışınetkin malzeme bulundurabılmek içın gerekli ruhsatı yoktur. Ancak satıcı fırma açısından da, bir usulsüzlük söz konusu degıldır. ABD'dekı geçerlı yönetmelıklere göre gerektigı gibı etiket ve ambalaj üe naklederseraz reaktor yanürünü sayılan Kobalt60'ın ihraç edilmesi zor bir iş degildir. alarm sonucu kamyona el konur ve yapılan soruşturma sonucu durum anlaşılır. Anlaşıldıgına gore Juarez'dekı hurda malzeme, bu arada 'bulaşık' olanlar da, ikisi Meksika'da, bir tanesı de ABD'dekı uç fırma yolla rup iışlerur. 500 ton kadar 'ışınetkin' demır kuzeye ABD'ye gönderılir. Bu demırlerden birınden elde e'düen en yuksek olçum 600700 mılırontgen/saat'tır. Ayrıca ABD'ye yollanmış bir miktar demir masa ayagında da daha duşuk duzeyde ışınım saptanır. Üretılen 'ışınetkin bulaşıklı' ınşaat demirlerınden 35 000 tonu Meksıka'da satılmıştır. 20 kadar evm ışınetkin oldugu anlaşılır. New Mexıco kentinde ıkı evsahıbi de yenı mşaatlarmm 'ışınetkin' temelleriru, temiz tellerle degiştirmek zorunda kalır, Centro Medico'daki aygıt bir süre sonra işletilemeyerek, bir depoya kaldınlır. 1983 yüı Kasun ayına dek depoda kalan aygıt işe yaramazlıgı nederüyle bir hurdacıya satıhr. Sonradan yapılan soruşturmaya gore, aygıtm hurdalıga gitmesi sırasında, içinde bulunan ve çift zırhlı bir kap ıçindeki 'kaynagı' kurcalanarak açılmış ve bunu yapan kışüer yuksek dozda ışınım almışlardır (tabu bılmeyerek). . .... Aralık ayında hurdacıya giden aygıt Ocak ayınm sonuna dek burada kalır ve birçok kışı de habersız olarak aygıt içindeki Kobalt60 kaynagının saçtıgı ışmımlara maruz kalır. Ocak ayında, hurdadan uretilmış demir çubuk lar taşıyan bir kamyon ABD'de New Mexico kentindeki Los Alamos Ulusal Laboratuvarı'na gırer ve şans eserı ozel bir ışınımalgıcının üzerınden geçer. Algıcın verdigı ABD'de 50 tane eyalet örgütü ile birkaç federal orgut birleşerek üa Meksika fırınından gelen 'bulaşık' demırlerı ve bunlardan yapılan gereçlerı (hemen hemen hepsını) bulur. Bunlar toplatüır. Aygıtm kaynagının kurcalanarak açıl ması sırasında, her biri yaklaşık 70 mık rocurie degerinde Kobalt60 ıçeren 601( adet 1 mm. çapındakı metal büyecıkterı 6( tanesi yol boyunca dokulmuş olarak Meksik, yetkılilerınce bulunur. Bunlardan bir kısmınır da hurdahga girip çıkan kamyonların teker leklerine yapışarak dagıldıkları sanılmak tadır. Bilyecıklerın tumünun bulunamamasın dan korkulmaktadır. Juarez olayına 'eşine ender rastlanır en kotu nukleer kaza' olarak bakılmak tadır. (Kaynak: Teknokrat Dergısı, Sayı: 3, 1986, Sinek genli fare Howard Hughes Tıp Enstıtusu'nden Alexandra Joyner ve arkadaşlan, Development dergisinde yayınlanan araştırmalarmda, bir sinegin bölümlerinin oluşumunu denetleyen genın, aynı gene sahip olmayan fareye aktarıldıgında, ışlevmı yerme getirebildigıni anlatıyorlar. Sınekteki 'en' geni, 'wg' geni ile bir ükte, sinegin her bir segmanının yermde olmasını saglar. Insan da dahil olmak üzere fare ve tum omurgaklarda da benzer nukleotit dizilişte genler bulunur. Sineklerle omurgalılann anatomüen birbirinden tamamen farkh olduguna gore, bunlann genlerinin ne duzeyde benzerlik gösterdıgı merak edilen bir nokta olmuştur. Araştırmacılar, sinektekı "en" geni ile faredekı En 1 'in biyokımyasal duzeyde benzer ışlevlere sahıp oldugunu açıkhyor. Her üa gen de, belli zamanlarda belırli genleri açan genetık 'anahtar' görevine sahipler Enl geni çalışmayan farenin iskeletmde ve organlannda bozukluklar bulunur ve beyinlerinin bazı bolumleri oluşmaz. Bu fare616/20 ler bir günden fazla yaşayamaz. Araştırmacılar, Enl yoksunu olan fareye, sinek en'ını aktardıklarmda, Enl'sız farede gözlenen çogu eksiklıgin yok oldugunu ve beynin olması gerektigı gıbı gelıştıgini gozlediler, Bu da, düşündükleri gıbı, "en" ve Enl'in benzer ışlevlere sahıp oldugunu ve davranışlarının sonuçları farklı olsa da, genetık anahtarlar olarak görev yaptıklannı dogruladı. (FA) İncelikli işler Uzay gemısını yanaştıran ya da beyindekı urun yermi saptayan sizce nedir? Bu tur incelikli ışlemler tasarısmı NASA muhendıslerının gerçekleştırdıgı bir bügısayar sınır agı sıstemi tarafından yerme getırıliyor. Soz konusu sıstem çok buyük mıktarlardakı verilenn çozumlenmesı açısından son derece elverişli oldugundan zamarüa beymdeki urlarm incelenmesi amacıyla kullanümaya başlandı. Dizgelerm belirlenmesı sınır agı sıs temlerinin uzmanlık alanı sayüıyor. Bu sistemler az sayıda parametre soz konusu oldugundan ışlevlerinı oldukça başarüı bir biçımde yerine getirmekle bırlıkte, verı sayısı arttığmda beklenen sonucu veremıyor. Insanlar ıse böylesi bir işi tam tersine, oldukça dogal bir biçimde yapıyorlar. Söz gelimi bir doku yıgınını gozden geçiren bir cerrahı ele alın. Cerrah bunun rengıni, biçimini ve kıvamını inceleyip kötu huylu bir doku olup olmadıgma karar verıyor ve bunu goz açıp kapayıncaya dek geçen kasacık bir süre içinde, belki de bu sürecın ayırdında bıle olmadan yapıyor. Şimdi NASA mühendislerinden Robert Mah ve ekıbi çok sayıda veriyi bir anda degerlendirebılen yenı bir bügısayar sıstemi gelıştırdı. Mah'ın bügısayar agı cerrahı bir ıncelemeyle ilgılı, kan akışı hızı, sıvı basıncı ya da optık yansıma gibı verilerı ele alıp hucrelerirı kanserlı olup olmadıklarını belirlıyor. Yenı sıstem NASA açısından yararlı başka şeyler de yapıyor, ornegm uzay gemisinin Uluslararası Uzay Istasyonu'na yanaşmasma yardımct oluyor, ya da geminin uzayda nasıl devindıgi konusunda bize bilgı verıyor Geri kazanımda yeni bir adım Polıstıren ve polıetilen gıbı kullanıl mış plastıkleri, yok etmek için gommek dı şmda pek yapılacak bir şey yok. Nitekırr ABD'nin topraklannm yaklaşık beşte bir plastıkle dolu. Bunlann bıyolojık olarak ay rışamayan maddeler olması nedeniyk kımyagerler, hern ucuz hem de kolay kulla nımlı ve yararlı olan bu maddeleri geri ka zanma yollannı aramaya çalışıyorlar Geri kazanma konusunda bir adım Pennsylvama Eyalet Universitesı'nden An ne Pifer ve Aynsman Sen Angwandt( Chemıe dergisinde yer alan yazılarında polistıren ve polietilenin 170 C dekı bir ok sijen ve azot atmosferinde ısıtümca ayrıştı gını açıklıyorlar. Bu süreç, polietilenin, pol yamid ve polyester gıbı, tıcari açıdan orıen taşıyan çeşitli polimerlerın kullanılan kım yasallara parçalanmasını sağlıyor. Sure< polistireni de (araştırmacılar, laboratuvar larda kullanüanlann yanı sıra köpük bar daklar ve ticarı ambalaj malzemesi kullan dılar) zararsız bir madde olan benzoik ası te dönüştürmekte. (fa. nns)