Katalog

Yükselen hava Soru Hava ısınmca yukselır Oyleyse dağlarm donıklanndah hava sıcaklığı vadılenn dihmdeh hava sıcaklığma gore nıçm dahd 7 soguktur Johns Hopkıns Unıversıtesı nden Alexander Szalay'a gore bıg bangden sonra yayılan seslen ıncelıyebılınz Bu aşamada ılk evren akustık dalgaların yayılması ıçın yeterlı yogunluga sahıptı Bıg bangden 300 bın yıl sonra sıcaklık atomları oluştu ran elektron ve protonlarm bırleşmelenne olanak tanıyacak sevıyeye duştu Evren şeffaf bır nıtelık kazandı Dolayısıyla rad yasyon rahatça hareket eder hale geldı Sonuçta bugun 2 7K sevıyede kozmık fon radyasyonu ortaya çıktı Ayru zamanda akustık dalgalar uzayda hareket edemez hale geldı Ve sonuçta yogunluk dalgalan malan şeklıne donuşerek evrendekı bu yuk yapısal oluşumları meydana getır dıler Bunlar bugun galaksı grupları olarak karşımıza çüayor Bu teorı dogru ıse kozmık fon radyasyonununda ızlenen mınık dalgalanmalar prımordıyal oluşum lar olabılır t t . Her açıdan aynı Bu bulmacada sorumuz Palındromık açı' lar ıle ılgılı Geometrık açıdan palındromık açı şoyle tanımlanır Açı dererelen tam sayıdır 180 dereceden kuçuktur derecesı, kendını oluşturan rakamlar (veya rakam) tersmden yazılsa bıle degışmez(oınek242 545 22 gıbı) Resımdekı çarpık altıgen ve uzennden geçen çızgı 8 adet açı oluşturuyor' Bu 8 açının herbın palındromık Ikısınden fazlası dar açı oluşturuyor Soru: Altıgenırı 6 açısını en kuçuk ten buyuge doqı u deıeceletını sayısal olarak belırterek sııalayın Yanıt Isman havd aslmda yukselmez Duşuk yogunlukluklu hava yuksek yogunluklu hava ıle çevnlı ıse yukselır Sıcak loprak ıle temasta olan havanın yogunlu qu dzalır ve yuLselıı Yukseldıkçe daha serın olan hava ıle karışır Yukselmeyı kestıgı noktada soguma durur Daglann. tepesındekı hava toprakla taması çok az oldugu ıçın soguktuı Vadının dıbındekı hava toprakla ıçıçcdır dolayısıyla sıcaktır Dunya dtrnosferımn alt tabakası olan tro posfer yerderı yansıyan radyasyon ıle ısı nıı Dolayısıyla tıoposferın en sıcak bol gesı yere en yakın olan kısmıdır Bunun uzerındekı stratosfeı ıse Guneş ten gelen radyasyonu emer Dolayısıyla burada sı caklık ırtıva arttıkça yukselır Eğer denız sevıyesınden 40 kılometre yukseklıge çı karsanız ısınm yenıden yukseldıgını fark edersınız Dünya dönüyor, dönüyor Soru Dunya nm donmesının nedenı nedır? Yanıt Dunya'nın donmesının nedenı hala hareket halınde olmasıdır Guneş Sıstemı daha doğrusu Samanyolu galaksısı don mekte olan gaz kutlelennm yogunlaşrnası sonucu oluşmuştuı Açısal rnomentumun korunması gazdan oluşmuş nesnelenn donmesı anlamma gelır Uzayda surtun me katsayısı ve dıgeı kuvvetler çok ku çuk oldugu ıçın aralarında Dunya nm da bulundugu donmekte olan nesneler ya vas yavaş yavaşlar Daha kuçuk ve daha hafıf bu yapısı olan Ay ın donmesı hemen hemen sona ermıştır Ayın durmasına Dunya'nm yerçekımı kuvvetı neden ol muştur Aslmda Ay'm donuşu hala devam etmek tedır Ay'ın her zaman bıze aynı yuzunu gostermesı, devır perıodunun Dunya nın çevresındekı devır perıyodu ıle aynı ol masından kaynaklanmaktadır 615. sayıdaki "Zar Üzerindeki isimler" bulmacasının çozümü ve kitap kazanan okurlarımız Cevap: 1 Bon, Mat ve Pıt ıle çıftleşıyor 2 Dıger yuzlerdekı harfler J, B, N, P T vo T Ozcan Turkmen lstanbul uyurular ENGÖR'E İNCİLTERE'DEN IKİNCİ ÖDÜL Dunyadakı benzerlerının en eskısı ve en prestıjlısı olan ve 1807 yüında Londra'da kurulmuş bulunan Londra Jeolojı Cemıyetı (The Geologıcal Socıety of London) 2 Aralık 1998 tarüılı konsey toplantısında lstanbul Teknık Unıveısıtesı Maden Fakultesı Genel Jeolojı Anabüım Dalı ve Avrasya Yerbüımlerı Enstıtusu og retım uyesı Prof Dr Dr h c A M Celâl Şengor'e 1999 yüında Bıgsby madalyasının venlmesını kararlaştırmıştır 1877 yüında Dr John Jere mıah Bıgsby (1792 1881) tarafın dan Cemıyet'e yapüan bır bagış üe ıhdas olunan altın madalya uzerınde "Londra Jeolojı Cemı yetı tarafından buyuk degerde ış ıçın" (=awarded by the Geologı cal Socıety of London for work of great merıt) ıbaresı bulunmakta dır Dr Bıgsby madalyanın 45 yaşını doldurmamış kışılere verümesını dolayısıyla "hıçbır şey yapamamış olacak kadar genç fakat artık bırşey yapamayacak kadar da yaşlı" kışılere verümemesını vasıyet etmışür Bıgsby madalyası geçmışte Brontozor Stegozor, Trıseratops gıbı hemen herkesçe tanınan buyuk dınozorlan keşfedıp betımleyen Othnıel Charles Marsh, ılk Kambrıyen oncesı fosülerı bulan Charles VValcott ve Dogu Afrıka rıft vadılermın buyuk kâşıfı John W Gregory gıbı jeolog lara verümıştır Prof Şengor aynı Cemıyetın 30 yaşını doldurmamış genç büımcüere ver dıgı 'Başkanlık Odulu"ne 1984 yüında lâyık gorulmuştu Şengor Başkanlık Odulu'nu alan ılk yabancıydı Big bang'in gurultusu Soru Bıg Bang buyuk bır olasüıkla korkunç bır ses çıkartmıştır Desıbel cmsmden bu gurultuyu olçebıhr nvyız? Kulağımızı zorla sakbu scsı duyabıhr mıyız7 Yanıt Kulaklarımız yalnızca atmosferdekı seslen duyabılır Uzay hemen heoıen mukemmel bır vakumdur Dolayısıyla bunun ıçınde ses dalgalan yayılmaz Radyo teleskopldrınırı bu seslen duyması ıçın, oncelıkle gerı plandakı 2 7K radyasyonu nu yakalaması gerekır Bıg bang, adının çagnştırdıgı gıbı bıldıgı mız anlamda ses çıkartmaz Evrenın baş langıcındakı olaya bıg bang yerıne prı mordıyal genışleme' denılse ıdı ses du yulması gereklüıgı ortadan kalkardı Ayrı ca bızım evrenımızın oluşmasının daha once var olan dıger evrenler uzerındekı etkısını bılmıyoruz Bu evrenlerde bızım fızık kurallanmız geçersız olabüır Ayrıca ses dalgalan bır basmç dalgası oldugu ıçın çevreye, dokyısıyla uzaya dagüması gerekır Bızım uzayımız bıg bang ıle oluş tugu ıçın, bıg bang'ın yayılacak bır ortam bulamadıgı anlaşüıyor Soru Mum sıfır yerçehmınde yanar nv ? Yanıt Mum sıfır lyerçekımınde yanar Alev dıfuzyon alevı oldugu ıçın hava akımı ol madıgı zaman kuresel bır şekıl alır Yanma hızı buyuk olçude azalır çunku yanma ışlemı, Idışarı doğru hareket eden dıfuzyon dumanının ıçerı dogru hareket eden dıfuzyon dumanı ıle bırleştıgı ınce kuresel kabukta meydana gelır Alev sarı rengını yıtırır ve zar zor seçüen mavı bır aleve donuşur Uzay ıs tasyonu Skylab'ın ıçındekı yerçekımsız ortamda mumun yanıp yanmayacagı test edıldı Mumun alevi 61 7/23