Katalog

Bir Aristidi Paşa vardı... Dr ŞerefEtker eçen Aralık aymın 24 unde Turkıye mımarlıgınd ve mımarlık egıtımıne onemlı katküan olan Bruno Taut (1880 J938) olumunun altmışıncı yılın da diııldı İManbul Teknık Mımar Sınan ve Yıldız Tekruk Umversıtelerının ogretım uyelerı ve ogrencüerı toplanıp Alman mımar Taut un Edırnekapı Şehıtlıgı ndekı mezarını zıyaret ettüer Hemenaynıtarıhteolen(ll 12 1938)Osmanlıordu suna tstanbul Darulfununu na Turk hekımlıgıne uzun yıl lar emek vermış baktprıyolojı ve hıfzı sıhha uzmaru Dr Aristidi Paşa ISP ha tırlanmadı Kımdı Arıstıdı Paşa9 Onu once ogrencılerınden taru yalım G camız da bır Paşa ydı Ismı de Arıstıdı Paşa Kayserılı bır Hırısüyandı Mutarekerıın kara gunlermde herkesın Turk oldu gundan utanıp Araplarla Arnavutlarla bır munasebet bır akrabalık aradıgı zamanlarda bu Hırıstıyan paşa Kayserılı bır Turk oldugunu hıssedıyor ve ınkar etmıyordu 1952 nın bu mesut 14 Mart gununde 1920 nın genç lerını hem tesellı eden hem de kalplenne umıt veren bu hocayı bu Turk paşasmı hatırladım Ne dıyeyım yattıgı vatan topragında dınınce chnlen sın manlı olarak dogdum Osmanlı kalacagım dıyeıek teklıf lerı red etmıştı Mılletın ve memlekeun talebenın dını ve mılü hıslerıne son derece rıyaetkardı Ramazan gunlerın de ders verırken oruç tutanlara saygı gosterır ve Islam kaıdelerıne karşı gelmemek ıçın ne su ve ne de sıgara ıçerdı ( Tarıhımızden Yapraklar 19261966 Hekımlıkte KırkYıl Haz Dr Naşıd Sunay Istanbul 1966 ıçmdess7 36) 1 Prof. Dr. İzzet Kantemir Arıstıdı Paşa vaktıyle Hıfzıssıhha şımdı Hıjyen denılen dersı okuturdu Çok yakı şıklı guzel konuşan ve bılhassa Istanbul Rumlarından ıyı Turkçe bılenlere mah sus tatlı bır şıvesı vardı Anlatıldıgına go re Arıstıdı Paşa ımtıhana gıren talebelere bazı standart sualler sorar ve onlardan buna aıt cevabın da kendı ıstedıgı tam şekknde soylenmesını ıstermış ve me sela boyle bır standart sual olarak en başta Hıfzısıhhanın tarıfı gelırmış Eğer bu suale ıstenılen cevabı alamazsa bel kı ıkıncı bırısıru sormadan talebeyı don dururmuş Anstıdı Paşa nın ıstedıgı ce vap nedır merak edersenız sıze soyleye yım Hıfzısıhha demek fert ve nev ı be şerın muntazaman ve tamamen tekamu lune maru olan ehval ı taharrı ve anların tesır ve hasaıından ıçtınabı bıldııen ılım dır Bu tarıfın bu şekılde tam olarak ya pılması lazımmış Dr. Ahmet Hamit Selgil 14 Mart ta çıkacak Tıbbıyelılerın Dergısı ıçın benden bır mektep hatırası ıstedıler Aklıma guneşlı bır Mart gunu geldı Yıl 1920 Haydarpaşa dakı Tıp Fakultesı nın denıze bakan taraünda bır sı nıf Uzun boylu dolgunca vucutlu çe neden sakallı çok ıtınalı gıyınmış bır hoca Kayserı şıvesıyle ders verıyor Dane ı zemın (toprak tanesı) Haydarpaşa Lısesı nde okumadırazsa bümezsınız O yapıran cam çer çevelerı demırdendır Koca pencereler denızı sınıfın ıçıne dlmış gıbıdır Dersı dınlerken denızde şımşek gıbı bır şey çaktı Başlarımız denıze çevrılrrken top gurlemesıyle beraber demır pencere ler de zangır zangır tıtredıler Altmış kı şılık sınıfı bır heyecan kapaldı Denızde karabulut gıbı bır donanmd gorduk Bu Istanbulu ışgale gelen duş man devletlerının dorıanmasıdır Topla nn şımşeklerı arasında o zamana kadar gormedıgımız çoklukta uçaklann da buyuk guıultulprle gok mavılıgınden geçtıklennı goruyoruz Memleketımızı duşrnan kaphyor Bunca yuz yıllık ımpa ratorlugun başkentı yabancıların elıne geçıyor Hırstan acızlıkten tır ür tıtrıyo ruz Hoca bır an dersı kesıyor Yutku nup kısılan sesını duzeltıyor O meşhur Kayserılı şıvesıyle Efendıler dıyor Heyeranınızı goruyorum Teessurunuzu anlıyorum Tıtremelermızı bıle hıssedıyorum Çun ku memleketımız duşman tarafından alıruyor Sıze tavsıyem fazla teessure kapılmamaktadır Mensup oldugumuz mıllet asıl bır mıllettır Kolay kolay orta dan kaldınlamaz Onun fedakâr evlatları her zaman boy 1P ıshlalara karşı koymuşlardır Elbette bu ıstılayı da karşı layacak gogus gerecekler bulunacaktır Dıger bır sual olarak mesela tas nıf ı esmak yanı balıkların smıfları de mek Buna da1 gayet vecız ve kısa bır tas nıf olarak şu c evabın verılmesı lazımmış Pullu yuvarlak pullu yassı pulsuz yu varlak pulsuz yassı Arıstıdı Paşa ya da resmı sanıyla Profesor Tabıp (E) Tuğgeneral Arıstıdı Sguros (Suguros ve Skuros olarak da yazılır) 1862 de Bursa'da doğdu Babası Mulkıye memuru Yorgıdır ve aılenın Fger talebe bu çeşıt suallere ıste Kayserılı olduğu bılınmektedır Calatasaray Lısesı nı ve 1885 te Mektebı Tıbbıyeı Şahane'yı bıtır cevabı veremezse Arıstıdı Paşa nılen dı Kolağası olarak Erzıncan da gorevlendırıldı Sadrazam Halıl Rıfat Paşa'nın ozel hekımı olarak nazık bır ınsan oldugundan talebe çok Istanbula Baktenyobjihane yı Şahaneye tayın edıldı (1889) Burada Dr Maurıce Nıcolleun yar sının yuzune karşı dondurdugunu soy dıması oldu Asken Tıbbıye ye bakterıyoloji oğretmenı (doçent) seçıldı 1909 reformunda Danıl lemezmış Talebeye Oglum dur ben funun Tıp Fakultesı Hıfzıssıhha (Koruyucu Hekımlık ve Halk Sağlığı) Profesoru oldu Balkan sana bır hıkâye anlatayım dermış ve hı Savaşı na kalıldı ve Vardar Ordusu Sıhhıye Mufettışlığı yaptı Turkçeye bır Mufassal Hıfzıssıhat kâyeyı de oyle bır nıhayetlendırırmış kı kıtabı kazandırdı Unıversıtedekı gorevınden 1925'te ayrıldıktan sonra, Beyoğlunda Mazhar Os talebe çaktıgını anlarmış man ın deyımıyle 'centılımenılğın numunesı olarak yaşadı ve hekımlık yaptı Hakkında yalnızca Yıne oyle bır ımtıhan esnasında bırkaç nekroloıı yayımlandı bümem dogru bılmem yalan meşhuı Oğlu Dr Fedon Skuros, cumhunyetın ılk hekımlerı denılen 1923 mezunlarındandır ve eskı spor spıkerı Sait Çelebi ımtıhane 1968'de olumune dek Turkıye'de çocuk sağlığına hızmet etmıştır gırmış ve ona Oglum efavıh nedır9 de Istanbul un ışgalınde Darulfunun Tıp Fakultesı profesorlerı Süleyman Numan ve Esat (Işık) mış Lfavıh denınce hıfzıssıhada hardal Paşalar Ingılızler tarafından Maltaya suruldu Anadolu'ya geçerek Kurtuluş Savaşı'na katılan oğbıber tarçın vesaır bu gıbı maddeleı retım uyesı olmadı Arıstıdı Paşa nın 16 Mart'takı sozlerı bu tarıhsel çerçevede ayrı bır anlam anlaşılır Fakat yıne ayra kelımenın hsan kazanmaktadır Dılerız, gun gelır Arıstıdı Paşa da anılır da manası meyveler sebzeler olarak d<. kullanılır Aristidi Paşa kimdir? (Ankaradal4Mart 1952 s 17) Bır gun bu duşmanın da denıze dokulduğunu goreceksınız Yalnız sıze duşen vazıfeyı ıhmal etmeyın Mem leketı kurtarmak ıçın daha fazla çalışın hayata hazırlıklı olarak bır an evvel atılın kı duşmanı topraklarımızdan ko vabılesınız O senelerde mektepte bırçok hoca paşalar vardı Esat Paşa, Mazhar Paşa, Süleyman Numan Paşa, Asaf Derviş Paşa, Celal tsmail Paşa, Ziya Nuri Paşa, Kadri Raşit Paşa, Besim Omer Paşa gıbı Bu ho 617/20 Tbp. (E) Tuğgen. Kemal Özbay Hıfzıssıhha hocamız Arıstıdı Paşa otuz senelık Tıb bıye den kalma muderrıslerdendı Kıbar edalı hafıf sıvrı kır sakallı olgun dolgun bır Osmanh ıdı Derslerı mazbut takrırlerı duzgun ahenklı ve edıbane ıdı Hıjyen konulan arasında hekımlık ve halk munasebetlennı bılhassa de ontolojı medıkal yonunden luzumlu bügıler vermekten gerı kalmazdı YunanMar kendısını bırçok defalar Atına Darulfununa davet etmışler fakat kendısı daıma Ben Os Saıt Çelebi herhalde derse pek hazır lanmamış olacak kı Efendım efavıh domates hıyar fılar dıye saymaya başlamış ve hoca da Daha ne var oglum dıye onu kurnazca teşvık edınce Efendım turp var ka bak var dıye başlamış soylemeye Paşa talebenın çakma sı lazım geldıgıne hukum vermış ve Oglum dur sana bıı hıkâye anlatayım demış lşın kotuye sardıgını goren tale be Aman hocam anlatmayıruz dıye hocaya yalvarmayc başlamış Arıstıdı Paşaya aıt bu kısa hatırdyı anlatırker kendısını de hurmetle anmamız gerekmektedır ' (AnkaradaHMart 1952 s 14)