Katalog

tekrarı bılım ve uretım dunyasında yerı sorgulanır ve herhangı bır fdydah donuşume ugramamıs (ve de ugramayacak) bılgı yıgınlannı karşımızd çıkanr Ustelık bügı çagında bügı uretme ve bılım yapmanın uluslararası boyut kazan masıyla da yaratıcüık ve yenüüderp açık olma daha bır onem kazanmıştır Eğitim öğretim ortamında Eğıümın amacı dı^er kuşakların yaptıklannı yenıle mek yerıne bunlarm uzermde yenı şeyler yapabılme yetenegı olan ınsan topluluklannı oluşturmaktır Pıagetye gore yaratıcı buluşçu keşıfçı ınsanlar denetleyıcı bır kafaya sa hıp olan ve kendüerıne sunulan her şeyı olduğu gıbı kabul etmeyen msanlaıdır (Sungur 1992) Araştırmanın getırdıgı yenı duşunce ve esınler olma dan unıversıte duzeyınde egıtımden soz etrnenın pek dog ru olamayacagını getıren Rosovsky (1996) egıtımogretım ortamında da yaratıcı ugraşın onemını vurgıüuyor Bu goruşu Medav/ar (1996) ıyı bır hoca açısından ogretmenın nıspeten onemsız bır şey olan olgulara üışkın bılgderı nakletmek yenne duşunceyı ve okumayı yonlen dırmesı ve de olgular uzerınde kdfd yormayı (yaratıcüığın alt yapısını) teşvık etmesı gomşuyle desteklıyor Atalayer (1996) ıse yaratıcı bıreylerm yeüşmesınde egıtımımızın uygulama (pratık) yanmı dengeleyecek ve bı reyı ozellüde yonlendırecek kuramsal ayak yok denecek ka dar azdır goruşuyle konuyu farklı boyuta taşıyor Sorunun boyutu egıtıme donuk yenı soruları çagrıştırıyor Burada * Egıtıme sadece uygulamaya donuk ve pragmatık yaklaşüdıgmda konunun uygulama ayağı kuramsal bügı den yoksurı şekılde varlığını surdurebılır mı • " * Bu durumdd egıtımın gundemını uygulamaya do nuk ugraşlar (ve bır anlamda pıyasa mekanızmdsı) mı be lırleyecek? * Egıtımoğreümde amaç salt meslek ınsanı (~ pıya sa ınsanı) yd dd sadece kendı konusunda uzman ınsan mı yetıştırmek? gıbı sorulara evet yanıtı verümesı yaratıcüık olgusunun etkınlıgını sadece mevcut sorunları çozme ve gerek sınımlere yanıt verme anlamında büımsel yaşamın gunde mınden gunluk yaşamın pratıklerıne kaydıracaktır Dığeı yaııdcin rrıevr ut ortamda bügılerı kaşılere hazır lokma halınde verme ya da heı şeyı ogretme ıddıası sur dukçe dkademısyen ıle oğrencı arasında yaratıcüıga ya dd ıntezaktıf etkıleşıme sıra gelecek mıdır7 Oysa ogrencıye ın sıyatıf tanınması ve bılgı hamallıgınddn bılgı oluşturmanın bır tarafı olarak goruşmesı egıtım oğretim surecını optımal kılacaktır Egıtım ortdinı ınsdnlard meslek dısıplını smırla rını aşma konulara bırıncı derecede unıversdl duşuncede ve sahıp oldugu yaratıcı potansıyehn eklemlendıgıb üımsel tavırla yaklaşma olanağı sunrnalıdır Eğıtım alanında yalnız ogrenc ırıırı degü ogretmenın de yetıştırümesınde yaratıcüık duşuncede esneklıgı sağla mak uzere vurgulanmalıdır (Yavuz 1989) Mımarlık egıümı amacının (dığeı meslek dısıplınlerınde de değışen duzey ve ıçerıklerde olmakla beraber) ogrencmın yaratıcı potansıye lının farkma varmasını ve kulldnmasını saglamak olduğunu belırten Yurcklı (1996) akademık kadronun ogrencıye ha lâ ogretmek ıddıası yerıne ogrencı üe bırlücte oğrenmsı ya nı bügı uretme çabasında olması gerektıgıru one surmek tedır * Yaratıcüığın ve yenüıklerm yonlendırdığı büımsel ugraşm akademü< platfoım butünunde daha etkın olabümesı ıçın bu çalışmdların desteklenmesı (ve ozerıdırümesı) yonunde nesnel olçuüerın gelıştırümesı ve de bağlayıcı kaıarların akademüc platform butünunde yaşama geçırümesı gerehr Bunun ya nında populıst gunu kurtarıcı ve mevcudu tekrar eden çalış malara ragbet edümesmı ger çekleyen ortarn ve koşullar or tadan kaldırümalıdır * Büım ugraşısı demokratık çalışma ortdmında yaratıcüüc po tansıyellerının farkma varan ve bu potdnsıyellerını çalışmala rında gelıştırrneyı amaçlayan bııey ve toplulukldrın guvence sı olmalıdır * Akademüc ortamda rekabet hşüerı pasıfıze etme yerıne da ha yaratıcı ve duzeylı çalışmala rı teşvüc etmelıdır Bunun bır yolu da büımsel ugıaşta bıreyın konumunun ast ust üışhsı uya rınra belırlenmesı yerıne ıçerı sınde büım msanlannın (ya da adayldrının eşıt koşullarda ça lışmalarını surdurerek ydratıcı lüdarını ve deneyımlerını bu ortamda bırbırlerıyle paylaşabı leceklerı ekıp çalışması anlayışında yatmaktadır Eğitim alanında yalnız oğrencinin değil oğretmenin de yetiştirilmesinde yaratıcılık, düşuncede esnekliği saglamak üzere, vurgulanmalıdır lann etkmlıgını toplum yasamında yogunldştırmdk gunluk yaşamın olgu ve soıunlannı büımsel mercek altındd ele dlmak ve toplumun entelektuel büıncını olunüu şeküde yonlendırmektır Bunu sağlamanm yolu Inam (1995 b) ye gore unı versıtenın bügının kendı ıç dınamıklerıne gore ozgurce uretüdığı tartısüdıgı bır kurum olmasında yatrnaktddır An cak akademüc yaşamda başan yaratıcüık ve verımlüık te nıelınde büım yapmanın yanında orneklerı südüda gorulen lıyakat temelınde ışlemekte ve bu durum yıne bırtakım or tamlaıda olagan büe kdrşüdndbümektedır Kışüerın varolan yaratıcüüc potansıyellerını büımsel çahsmalaıla butunleştır mek yerıne gunu kurtancı çakşmalara yonlenmesı ya da yonlendırümesı de bu olumsuzluklann bır sonucudur Bunun yanındd dkademüc yaşamda büım yapmanın temelını oluşturan yaratıcı ortamdd ozgurce büım ugraşmı surdurme amacı katı bır ast ust üışhsı ve züınıyetınde dışlanabılmektedır Ayrıca ıçengınde duygusallıgın ve gele neksel ınsan üışkılerının agır bdstıgı populıst yaklaşımlar ve kışı ayıımcüıgı polıtıkaları yaıatıcılıgın asgarı koşulldrın gerçekleyen büımsel nesnellıgı ve kuıumsallaşmayı etkısız kılmayı amaçlamaktadır Bılım ortamını eleştırel yapısı ve etkıleşımı geregı besleyen yaratıcüıga kapalı tutma yakla şımları akademık ortdmın kendını sureklı tekrarlaması so nucunu doguruyor Sonuç olarak akademık platform butünunde yaratıcı lık ele dlındıgıraia * Akademık ortamdd yardtıcı uretken ınsan ve or tdmldiın guvencesı konumundakı bılımsel nesnellıg^ın ge nelde otoııte kurma / pekıştume temellı ydklaşımldr mev cut alışkanlüdaı ve yenı gelışmeler kapalı olma karşısındd daha fazld defenere olmaması ıçm ıdorı ve ydsdl yonden yenıden yapüanma geregı acüıyet kazanmıştır * Bılgı uretımı egıtim ogretım akademüc yaşarn ıletışımı hem kendı ıçlerınde hem de büım ınsanı üe oğrencinin yardtıcı po tansıyellerını daha da arttıracdk yonde kurguldnmalı ve bu sayede yaratıcüıgı doğrudan ya da dolaylı etküeyen sorunlara karşı tavır gelıştırümelıdır Bu onerüer kapsamnda yaratıcüüc okjusunurı besledıgı (reh berlıgınde) büımsel araştırma ve yaklaşımların kendı dısıplıner çızgüerı (çahşma alarüarı) ydnında toplumsal ydşdmın her alanına gırmesı ve yorüendırmesı realıtesı ulusal bır polıtüca olarak tum toplum katmanlannda yay gınlaştırümalıdu Kaynaklar 1 Atalayer F (1996) Temel Sanat (Tüdiım) Kıırnm Yaratıcüık 1 Unıversıte kurultayı Büduıler Kıtabı Izmır Unıversıtelen Oğretim Hemdnlan Derneqı 6 7 Aralık 1996 VI s lzırar 47 53 2 Bayazıt N (1997) Yaraücılık VQ Tfcanm Fgıtımı tumhunyet Bılım kknık Sayı 556 15 Kaaım 1997 6 7 3 Burnshaw S (1970) The Seaınless Web hanguagc Thmkmg Crpature Knowledge Art Expcnpntf Pubüshpd by Geoıge Brdzıller New York 320 p p 4 Inam A (195 a) Akademık Venmlılık Konulu Açık Oturum (Unıver sıtpnın Geleceğı ODTU Oğreüm FJemdnlan Dernegı 1995 Ankara 245 s ) 53 90 b Inam A. (1995 b) Unıversaelerde Bılımsel Eüanlığın Orgutlenmesı (llmvprsılenın Geleceğı ODTU Ogıetım Hemanlan Derne^ı 1995 Ankara 245 s ) 167 173 6 Koh J (1988) Tovvard a General Theory of Creatıvıty (ın An Fcologıcal Acsthebc 177 191) Ldnds ^pe jnıundl Vol 7No 2 Fdll 1908 179 7 Medawar PB 1996) Gcnç Rıhmidammj Ctfutlu lUBriAK Populer Bılım Kıtapları Çevın NermınAnk Ankara 126 s 8 Rosovsky H (1996) Utımrsıte BuDekanAnlatıyorT\JBWfX.Populer Büım Kıtaplan Çevın Surpyya Frsoy Ankara 316 s 9 Rouquette ML (1992) Yaratıcılık Çevıren Işın Gurbuz Heüşım Yavuüan latanbul 112 s 10 Sungur N (1992) Yaratıcı Duşunce ozgur Yayın Dagıtım Istanbul 304 s 11 Yavuz H S (1989) Yaraücılık Bogaaçı Unıvetsıtesı Yayın No 451 Istanbul 195 s 12 Yureklı F (1996) mımarbk Fgıtımı Çozum 5 Yıl mı' Cumhımyrt Bıhm lekrnk sayı 480 1 Hazıran 1996 4 13 Yüdınm C (1979) Bılım fekeleu Remzı Kılabevı Istanbul 271 s 14 Yüdınm R (1998 Oğrenmeyı OJrvnmek SL'rtem Yayıncüık I3tan bul 176 s Akademik yaşam ortamında Bılgı ııretımı ve egıtim ogretımle sıkı ılışkı ıçırıde ol ması gereken akademık yaşam !nam (1995 a)ya gore dunyada buyuk olçude yasayla teknolojıyle pratık hayatla buturüeşmış durumdadır l'lato nun kurduÇu unıversıte Yu nan toplumunun butun kulturel hayatının nabzını tutmuş ve yaratıcı ınsanlar duşunuıler ve büım ınsanları çıkarmıştır Ancak sanayı dcvrımı ve sonrası toplumsdl degışırnlenn ve gelışen teknolojının katkısıyla unıversıte ve akademüc ya şamın konumu ve anlaşırun toplumsal yaşamla etküeşımı temel degışıklıklere ugramıştır Uruversıtelerın (ıdeal ola rdk) gunumuzdekı amacı büımsel yaşamı toplumsal yaşam dınamüderıylp ortuşturerek büımsel yaklaşım ve çahşma * Dr Ege Unıversıtesı Zıraat Fakultesı Peyzaj Mımarlıgı Bolumu Bornova İzrrur 599/19